De Bijbel als grabbelton

Deze vraag stel ik n.a.v. een preek over Spreuken 17:2. De dominee verklaarde de zoon die beschaamd maakt met de eerste Adam; de verstandige knecht met Christus en de erfenis met wat Christus uitdeelt. Ik had nooit kunnen bedenken dat deze tekst zo verklaard zou kunnen worden. Thuis zocht in het na in de kanttekeningen en Matthew Henry, maar vond geen hier geen enkele verwijzing naar. Mijn vraag is nu: hoe kan dat? Is er aanwijzing in de grondtekst om deze tekst zo te verklaren? Andere vraag die ik heb is dat ik de verklaring toch in mijn Bijbel terug moet vinden? Bijvoorbeeld in de kanttekeningen of door een tekstverwijzing? Of mis ik iets?

Beste vrager,

Dank voor je vraag. Bij oude schrijvers vind je de bewering: “Allegorische uitleg heeft geen leerstellige betekenis.” Soms maakt een prediker weliswaar gebruik van een bijbeltekst of een gebeurtenis om iets te illustreren, maar dan zonder zo’n opmerking te presenteren als verklaring. Dat mag; je kunt op die manier echter geen bijbelse waarheden bewijzen. 

Ik neem aan dat je vraag gaat over een volledige preek over dit vers en dus niet om slechts een terloopse opmerking tijdens een preek over een andere tekst. Ook maak ik op uit jouw vraag dat de dominee zijn verklaring als de eigenlijke betekenis van de tekst heeft gepresenteerd. Als dat inderdaad zo is, is dat een kwalijke zaak.

1. Een predikant moet zo preken dat de kerngedachte en de kernbedoeling van de tekst ook de kerngedachte en de kernbedoeling van zijn preek zijn. Hij moet preken “naar de zin en mening van de Heilige Geest.” Als de Heilige Geest bij de inspiratie van de Schrift een bepaalde uitleg niet heeft bedoeld, mag een dominee die uitleg niet geven. Zelfs niet als hij dogmatisch gezien geen onwaarheden zegt.

2. Als de dominee duidelijk wil maken wat het werk van Christus inhoudt tegenover Adam, zijn er andere bijbelgedeelten die dat veel helderder en krachtiger verkondigen. Laat hij dan preken over die gedeelten! Hij zou hebben kunnen preken over Rom. 5, over 1 Kor. 15 of andere gedeelten.

3. Het is niet goed om zo te preken dat de mensen denken: “Dat zou ik er zelf nooit in hebben gelezen!” Wie wel zo preekt, stimuleert het persoonlijke Bijbel lezen niet, maar ontmoedigt het.

4. De kans dat je rare dingen zegt als dominee wordt wel erg groot. Als je de eerste bent die ooit iets (over een bepaalde tekst) hebt beweerd, zal je waarschijnlijk en hopelijk meteen ook de laatste zijn die het heeft beweerd.

5. Mijn laatste punt: wie zo preekt en verklaart, vergeet de bijbelse theologie. De bijbelse theologie richt zich onder andere op de eigenheid en eenheid van elk afzonderlijk bijbelboek. Filippenzen gaat over de blijdschap, Jozua over de inname en verdeling van het land Kanaän. Spreuken gaat niet over verzoening door voldoening, plaatsvervanging en rechtvaardiging, maar gaat over levenswijsheid en de waarde van Gods geboden voor een goed leven. Een dominee die de bijbelse theologie verwaarloost, loopt het gevaar van de Bijbel een grabbelton te maken.

Met hartelijke groet,
Ds. G. A. van den Brink

Dit artikel is beantwoord door

Ds. G.A. van den Brink

• Geboortedatum:
  05-01-1974
• Kerkelijke gezindte:
  Hersteld Hervormd
• Woon/standplaats:
  Apeldoorn
• Status:
  Actief

244 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven