Vader en moeder hadden slecht huwelijk

Mijn grootouders en ouders zijn altijd heel erg behoudend: "Och mocht het komen staan te gebeuren", enz. Mijn opa en oma hadden een heel slecht huwelijk. Opa ging vreemd en heeft ook bij andere vrouwen kinderen gekregen. Mijn vader bleek ook een minnares te hebben in zijn huwelijk. Inmiddels zijn opa en vader al overleden. Dit verhaal over mijn opa hoorde ik niet zo heel erg lang geleden. Dat van mijn vader was me bekend van vlak voordat hij ernstig ziek werd. Ik liep toen hoogzwanger en heb nooit gezegd dat ik het wist. Nu was ik altijd een enorm vaderskindje en de band met mijn moeder is niet zo goed. Ik heb ook geen broers of zussen waar ik dit mee kan delen. Mijn moeder heeft een moeilijk karakter, wil haar eigen zin altijd doordrijven en is klagerig en overbezorgd. Ik weet niet of dat het gevolg is van het vreemdgaan van mijn vader of dat het vreemdgaan een gevolg is van haar karakter. Maar ik vind het moeilijk om het allemaal een plekje te geven. Hoe kan ik hier het beste mee omgaan? Mijn moeder ermee confronteren durf ik niet, omdat ze al zo klagerig is. Ook wil ik proberen wat liever voor haar te zijn, maar omdat ze altijd veel kritiek op me heeft, kan ik het ook niet. En ik kan niet begrijpen dat je zo verschrikkelijk zwaar over de Heere denkt en zijn dienst en ondertussen vreemdgaat...

Wat een ingewikkelde situatie om je positie te bepalen. Ik kan alleen afgaan op hetgeen je aangeeft in deze korte beschrijving. De volgende elementen lijken bepalend voor de complexiteit van dit probleem, die ik als vragen aan de orde stel:

1. Wat zijn de geheimen over wat er precies is gebeurd in het huwelijk van je ouders en grootouders?

2. In hoeverre schaam je je over datgene wat je weet? Maakt dat je bang om nog meer te weten? Voel je je persoonlijk beschaamd door wat zich in de relaties van je (groot)ouders heeft afgespeeld?

3. Wat maakt het belangrijk voor je om meer te weten en hetgeen voorviel zoals je zegt een plek te geven?

4. Wat maakt het zo moeilijk om je moeder aan te spreken en te vragen naar het verleden? Je zegt dat je haar de confrontatie wil besparen omdat ze zo klagerig is en het al zo moeilijk heeft. Waarom zou doorvragen een confrontatie moeten zijn? Het kan immers ook een opening geven om zaken te delen en elkaar beter te leren kennen en te kunnen steunen?

5. Je schrijft over de tegenstelling tussen leer en leven bij je (groot)ouders als het gaat over de geloofspraktijk. In hoeverre speelt jouw geloofsbeleving een rol hierin? Waar sta je in dat opzicht zelf?

6. Je maakt de indruk alsof je de enige bent die weet hebt van deze geheimen/voorvallen. Klopt dat, of heb je vertrouwde naasten/vriendinnen in je omgeving die met je kunnen meedenken en je kunnen steunen in het vinden van een weg hierin? Bovendien: hoe staat je man hierin? Wat vindt hij hier allemaal van en hoe steunt hij je?

Ik ken het antwoord niet op deze vragen. Om een enigszins verantwoord advies te kunnen geven, zou er wat meer bekend moeten zijn over de genoemde zaken. Misschien kun je jezelf deze vragen stellen en kijken of je daar antwoord op kunt geven en zo verder kan komen.

In het algemeen kan ik er nog het volgende over zeggen. Het is voor de ontwikkeling van kinderen van belang dat ze zelfstandig leren denken en hun positie kunnen bepalen en daarvoor kunnen staan, ook als het moeilijk wordt en er tegenspraak komt. Om dat te kunnen bereiken is het een voordeel als ze een goede band met hun ouders hebben en zich met hen kunnen identificeren als voorbeeldfiguren. Maar dan nog zullen ze op een gegeven moment daar niet afhankelijk van kunnen zijn. In jouw geval kan het een complicatie zijn dat het niet goed mogelijk is om je zonder meer met hen te identificeren. Tegelijk 'dwingt' het je om afstand te nemen en te komen tot een eigen positiebepaling en normen en waarden in je leven. De vraag is dan met wie je je identicifeert. Wie zijn je voorbeeldfiguren? Probeer daarin een verantwoorde keuze te maken.

Wat het omgaan met de familiegeheimen betreft, wil ik het volgende onder je aandacht brengen. De eerste vraag is of het nodig is voor je om die te kennen. Ik kan me voorstellen dat het je behoorlijk bezig houdt. Dat neemt niet weg dat je een keuze kunt maken om de geheimen te laten voor wat ze zijn, of op onderzoek uit te gaan. Zelf ben ik geneigd om het eerste te adviseren. Wat helpt het je uiteindelijk om te weten wat er speelt? Bovendien zal het erg lastig zijn om de waarheid boven tafel te krijgen. Betrokkenen zullen er niet gemakkelijk over willen praten en het kan jouw positie onder druk zetten. De geheimen kunnen gemakkelijk gepaard gaan met tegenstellingen en conflicten. Voor je het weet, kom je ertussen te zitten. Geheimen en de mogelijk daarmee gepaard gaande angst en schaamte, kunnen veel energie vreten. Een reden te meer om voor je zelf een duidelijke keuze te maken om zaken te openen of bewust gesloten te laten en er afstand van te nemen.

Een ander verhaal is het, als het er om gaat om meer contact met je moeder te krijgen. Dan is het doel niet zozeer om geheimen te achterhalen, maar om begrip te kunnen krijgen, de onderlinge band te versterken en elkaar te kunnen steunen. Die intentie om de naaste zijn en niet om te oordelen of nieuwsgierig te zijn, moet dan wel heel duidelijk zijn. Mogelijk speelt dit ook naar andere familieleden, waarbij een open gesprek veel kan betekenen om onderlinge afstand weg te nemen. Je doet er goed aan je beschikbaar te stellen voor een gesprek, meegevoel te tonen als de ander het moeilijk heeft. En bij alles ook heel duidelijk te zijn over wat je er van vindt.

Je verhaal roept de vraag op hoe het zit met de band tussen jou en je moeder. Ik proef loyaliteit, en tegelijk ook vervreemding en kritiek. Het is moeilijk om complexe zo'n relatie voro jezelf goed te doorzien en eerlijk en evenwichtig daarmee om te gaan. Goede (pastorale) gesprekken met een verstandig iemand die op enige afstand staat, zouden daarbij kunnen helpen.

Vertrouwen speelt bij alles een centrale rol. Het gaat om kwetsbare zaken.
Die willen mensen alleen bespreken als ze 100 procent kunnen vertrouwen dat je integer met de dingen omgaat. Dat moet je duidelijk maken.

Kortom:

- duidelijkheid stellen tegenover geheimen,
- beschikbaar zijn en contact zoeken tegenover vermijden,
- respect tegenover nieuwsgierigheid,
- vertrouwen tegenover doorvertellen.

Tenslotte is het nog belangrijker hoe jij zelf in het leven staat als het gaat over de thema's die een belangrijke rol spelen in je vraag. Het gaat dan om openheid naar en meeleven met elkaar, trouw in je huwelijk en een integere geloofspraktijk en levenswandel. De persoonlijke kennis van en omgang met God en goede contacten met verstandige en liefdevolle naasten zijn daarbij onontbeerlijk.

Dr. J. van der Wal

Dit artikel is beantwoord door

dr. J. van der Wal

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven