Vraag
Ik heb een wellicht wat merkwaardige vraag, waarvan ik hoop dat u het niet erg vindt dat ik u ermee lastig val. De vraag is ontstaan vanwege het volgende: Ik ben een boek aan het lezen (van de joodse schrijver Meir Shalev) over een man die erg verliefd is op een vrouw. Zij is niet verliefd op hem, maar hij heeft de overtuiging dat zij op een dag verliefd op hem MOET zijn. Hij gelooft namelijk dat haar liefde voor hem al ergens in haar is, maar dat het alleen maar wacht op het juiste moment om naar buiten te komen. En dat als hij maar genoeg geduld heeft, de omstandigheden uiteindelijk zo zijn dat het juiste moment voor haar liefde om te bloeien daar is. Sterker nog: als de omstandigheden juist zijn, zal haar liefde geen andere keuze hebben dan zich te openbaren, omdat, volgens zijn idee, de liefde onderworpen is aan de wetten van de natuur, en in de natuur is het nu eenmaal zo dat als de zon klaar is, en de grond klaar is, en regen klaar is, dan heeft het zaadje geen andere keuze dan boven de grond komen, er is geen andere optie voor het zaadje dan om te gaan groeien. Het is ondenkbaar dat het dan in de grond blijft zitten. Iets wat erin zit moet er uit komen; het heeft geen andere keuze.
Ik vond dit een mooi poëtisch beeld (in het boek is het dan ook zo dat de verliefde man werkelijk jaren wacht, tot de omstandigheden voor de liefde van de vrouw om te gaan bloeien perfect zijn) en ik vertelde dit aan een vriend van me. Deze vriend zei toen dat hij dacht dat de schrijver van het boek dit idee wellicht ontleend had aan een passage uit de Bijbel. Het jammere was echter dat hij me niet kon vertellen waar het dan stond. Ik ben zelf een beetje gaan zoeken, maar kwam niet verder dan de gelijkenissen van de zaaier en die van het mosterdzaad. Terwijl ik me goed kan voorstellen dat de schrijver van dit boek dat ik nu lees, dit wel op de één of andere manier uit de Bijbel heeft gehaald, maar dan uit het Oude Testament (de schrijver is immers joods) De schrijver heeft namelijk meer verwijzingen naar dingen uit het Oude Testament: de oorspronkelijke Hebreeuwse titel van het boek is zelfs: "Als zeven dagen" en de hoofdpersoon heet ook Jakob. Ik heb in Genesis alles over het leven van Jakob doorgezocht om te zien of ik het daar kon vinden, maar tevergeefs.
Nu hoop ik echter dat u mij verder kunt helpen; dat u op de één of andere manier dit principe van: "iets wat erin zit heeft geen andere keuze dan eruit te komen, mits de omstandigheden maar goed zijn" herkent en weet waar ik het kan vinden in de Bijbel?
Antwoord
Meir Shalev is weliswaar een Joodse schrijver uit Israël, maar dat betekent niet dat hij orthodox joods is. In tegendeel, hoewel hij veel van de Tenach (OT) en de rabbijnse opvattingen en uitleg van het OT weet, is hij zeer kritisch hier tegenover. Hij beschouwt de bijbel als een zuiver menselijk boek, geschreven door en over mensen (zie zijn: “De bijbel nu”, Amsterdam 1995). Je zou dit boek kunnen proberen te lenen en lezen hoe hij op pag. 9 vv. een beschrijving geeft van Jacob en dan zie je een aantal paralellen met het boek dat je hebt gelezen.
In dit boek verwijst hij m.i. inderdaad naar het verhaal van Jakob in Gen. 29:11, 21-30, waaraan hij een eigen uitleg geeft. Op basis van Gen. 29:11 poneert hij in zijn "De Bijbel nu" dat het heel abnormaal is dat een wildvreemde man een wildvreemde vrouw een kus geeft. Je zou daarom kunnen zeggen dat Jacob op slag verliefd wordt op Rebekka, maar hij moet wel zeven (!) jaar wachten alvorens Laban haar aan hem tot vrouw geeft. Dan begint in 29:21-27 de huwelijksweek en blijkt hij met Lea getrouwd te zijn, dan nog moet hij zeven (!) dagen wachten en pas nadat de huwelijksweek voorbij is trouwt hij met zijn grote liefde Rachel.
Ik geef toe, jouw boek is niet letterlijk het verhaal van Rebekka en Jacob, maar gezien de vaak voor ons vreemde wijze waarop de Meir Shalev de Bijbel hanteert, verwijst het wel terug.
Hartelijke groet, dr. Pieter A. Siebesma
Dit artikel is beantwoord door
prof. dr. P. A. Siebesma
Bijzonderheden:
Docent Hebreeuws en Oude Testament CHE; hoogleraar godsdienstwetenschappen ETF
