Hele Psalm zingen

Ds. M.F. van Binnendijk | Geen reacties | 17-07-2005| 00:00

Waarom zingen we in de kerk altijd maar een (paar) verzen van een psalm terwijl ze in het geheel geschreven zijn? Vooral bij psalmen als psalm 136 komt het heel slecht uit, want bij sommige verzen zing je dan iets wat eigenlijk geen betekenis heeft zonder de rest. Bijv. vers 22 berijmd.

Om te beginnen een anekdote:
 
Het verschil tussen Psalmen en Gezangen. Een boer ging op een dag naar een andere gemeente dan hij gewoon was. Toen hij thuis kwam zei hij tegen zijn vrouw: "De samenkomst was best goed, maar ze zongen van die psalmen in plaats van gezangen."  "Wat is een Psalm?", wilde zijn vrouw weten. "Wel, als ik tegen je zou zeggen: "Martha, de koeien zijn in het koren", dat zou een gezang zijn. Maar als ik tot je zou zeggen: "O Martha, gij die mijn liefste zijt, hoor naar mijn roep in deze wereldtijd, neig toch uw oor, dat 'k u mijn klacht doe horen: het redeloos gedierte op zoek naar geurig kruid, maakte des mensen spijze tot zijn buit. De runderen zijn in het staande koren". En als er dan nog twee coupletten waren en als ik dan zou zeggen: we zingen alleen couplet 1 en 3, dan zou dat een Psalm zijn."

In mij artikelenserie rondom gemeentezang en orgel (eerder verschenen in De Waarheidsvriend, opgenomen in de bundel "Ere Wie ere toekomt wanneer de gemeente samenkomt" onder red. van dr. ir. J. van der Graaf) heb ik in dezelfde strekking, als wat vraagsteller beoogt, geschreven over het omgaan met psalmgezang, ofwel: het zingen van psalmen.

Even terzijde, over het zingen van Psalmen: In de Joodse traditie worden de Psalmen verbonden aan en gezongen bij bepaalde gebeurtenissen. Ze worden helemaal uitgezongen. Inhoudelijk overstijgen de Psalmen in hoge mate alle (!) gezangen en geestelijke liederen (van welk gehalte dan ook).  Welke gemoedstoestand er ook maar bij een mens te vinden is, je vindt het altijd terug in de rijkdom van de Psalmen. Klassiek uitgedrukt: de Psalmen bewegen zich tussen "Himmelhochjauchzend bis zum Tode zertrübt". Tussen “Uit diepten van ellenden roep ik...”. en “'k Zal met mijn ganse hart uw eer vermelden...”.
 
Ik ben van mening, dat de Psalmen primair bedoeld zijn om in hun geheel gezongen te worden. Zoals bij een Schriftlezing of op huisbezoek primair een Psalm (ervan uitgaande dat er een Psalm gelezen wordt) ook meestal in zijn geheel gelezen wordt. Al begrijp ik best, dat je Psalm 119 niet 'even' uitzingt. Trouwens, is het daarom niet, dat in oudere Psalmboekjes nog de aanduiding 'pauze' is te vinden tussen elke drie tot vier verzen? Al geef ik toe dat ook de Hebreeuwse Psalmen op 'ademtocht' zijn ingedeeld.
 
De laatste opmerking van de anekdote geeft al iets aan van wat de vraagsteller bezighoudt: "Waarom zingen we maar bepaalde gedeelten van Psalmen?" Of anders: Waarom geven voorgangers slechts een gedeelte van een psalm op? Kijk, met het voorbeeld van de langste psalmen die wij kennen -Psalm 119 met 88 en Psalm 78 met 36 verzen- is al snel een antwoord gegeven. Nog afgezien van het feit of we isoritmisch zingen (op hele noten), zou het zingen wel eens een kwestie kunne worden van “het moeten uitzingen”.
 
Dat predikanten een keuze maken om bepaalde verzen wel, andere niet te laten zingen heeft meestal (bij mij althans) een inhoudelijke en liturgische reden. Inhoudelijk, dat bepaalde verzen aansluiten bij de tekst van de verkondiging. Liturgisch, dat we niet gaan knippen en plakken. Af te wijzen is wat onlangs een predikant deed, namelijk het rommelen aan psalmenverzen: "We zingen van vers 7 de eerste vier regels en aansluitend van vers 4 de laatste vier."
Dat is bepaald verknipt...
 
Het is waar: we zingen nooit meer dan selectie uit de 150 psalmen die we rijk zijn. Onlangs werd bij ons in Capelle als voorzang Psalm 7 vers 1 opgegeven. Ik geef toe, dat ik deze Psalm in al mijn 41 levensjaren nog nooit heb gezongen. Prachtige melodie in g klein, met een schitterden tekst, die ‘bij geval’ aansloot op de prediking.
 
Als we psalmverzen opgeven, dienen we het verband vast te houden. In plaats van wat "boer Harms" boven zegt (couplet 1 en 3) zouden we aansluitende verzen moeten zingen (3, 4 en 5), om het verband vast te houden. Ook Psalm 116 vers 2 mag nooit zonder 3 gezongen worden. Want wie eindigt er met een dubbele punt?
 
Wat Psalm 136 betreft, dat is 'een apart verhaal'. Deze psalm is vooral bedoeld als keervers, ofwel: ze dient door twee (!) koren/stemmen gezongen te worden. Oorspronkelijk was het het volk dat vanaf en het volk dat onderaan de stadsmuren van Jeruzalem in stem en tegenstem, kortom: in beurtzang, elkaar toezongen. Een predikant heeft het eens voorgesteld om deze psalm in beurtzang -nu eens de vrouwen, dan de mannen; en het keervers/refrein door allen- te laten zingen. Het maakte een diepe indruk.
 
Voor aan nadere studie over de Psalmen verwijs ik naar de website van ds. C. den Boer.
 
Ds. M. F. van Binnendijk, Capelle aan den IJssel

Dit artikel is beantwoord door

Ds. M.F. van Binnendijk

• Geboortedatum:
  30-11-1963
• Kerkelijke gezindte:
  PKN (Hervormd)
• Woon/standplaats:
  Stadskanaal
• Status:
  Actief

171 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven