Herstel van band met ouders

Ik ben onder behandeling bij een psycholoog en heb ook ondersteuning vanuit de kerk. Door emotionele en lichamelijke verwaarlozing tijdens mijn jeugd heb ik geen persoonlijke band met mijn ouders. Ze blijven me teleurstellen en voelen niet veilig. Ook niet nu ik ruim volwassen ben. Nu wordt mij aangeraden om de band met mijn ouders te herstellen, wel met het aangeven van duidelijke grenzen. Maar ik zie het echt niet zitten om aan te kaarten wat ze bij mij veroorzaakt hebben. Het probleem is nou juist dat ze er emotioneel niet voor me geweest zijn en dan gaan ze nu toch niet ineens begripvol en voortaan ondersteunend reageren? Ik kan ze wel vergeven, omdat Christus mij vergeven heeft, maar ik wil eigenlijk geen verdere band met hen. Ze hebben genoeg schade aangericht. En ik ben blij met de rust die ik heb gevonden in een leven zonder hen.

Ik ben toch niet verantwoordelijk voor herstel van een gebroken band die ik niet veroorzaakt heb, met mensen die persoonlijkheidsstoornissen hebben? Wordt dan de verantwoordelijkheid niet veel te veel bij mij neergelegd? Zij zijn nog nooit naar mij toegekomen voor vergeving en zij zijn de ouders. Ik zou eigenlijk alleen manieren willen leren om met hen om te kunnen gaan zodat ze me minder tot niet meer kunnen raken. Wat is nu Bijbelse wijsheid?

Het is een ingewikkelde, pijnlijke en emotioneel en psychisch zeer aangrijpende vraag die je het panel voorlegt. Op zich is dat natuurlijk prima, maar een goed antwoord zou wat mij betreft alleen in een goed gesprek of gesprekken gegeven kunnen worden. Ik wil in het antwoord op deze vraag enerzijds recht doen aan wat de Bijbel, het Woord van de Levende God, zegt en luisteren naar Gods wil, die wij kennen uit Zijn Woord. Anderzijds wil ik ook ruimte geven aan jouw pijn, verdriet, rouw en gevoelens van onveiligheid. Om vervolgens iets te zeggen over jouw verantwoordelijkheid en de verantwoordelijkheid van je ouders om te eindigen met een praktische aanwijzing.

Het lastige om deze vraag te beantwoorden zit ook in het feit dat de situatie voor mij nogal onduidelijk is, in die zin dat ik ook niet weet of jij alleen door het leven gaat of geholpen wordt door een partner of kinderen, ik lees ook niets van broers of zussen in deze situatie en ik weet ook niet wie jou het advies heeft gegeven om met hen in gesprek te gaan. Hiervoor is een gesprek met jou beter dan wat ik nu aan papier (en internet) toevertrouw.

Laatste punt: ik ga ervan uit dat je de waarheid spreekt over jouw ouders. Het is natuurlijk jouw kant van het verhaal. Ik neem je daarin serieus, maar zou ook hun verhaal moeten weten voor een evenwichtig antwoord. Dit alles gezegd hebbend, gaan we naar jouw vraag kijken.

Bijbels licht
Ik denk dat ik je helemaal niets nieuws vertel wanneer de Bijbel (Gods geopenbaarde wil, zwart op wit) en daarmee de HEERE Zelf, schrijft en zegt dat wij onze ouders hebben te eren. Dat betekent: respecteren, hun gezag accepteren en geduld en medelijden te hebben met hun zwakheden. Dat is meer dan een al bekende uitspraak herhalen. Het is Gods wil in deze. En daar heb jij je op één of andere manier toch mee te verhouden (en wij allemaal). Wanneer je echter in je jeugd geen persoonlijke band hebt op kunnen bouwen, zij jou opgezadeld hebben met teleurstelling(en) en onveiligheid en ook het nu nog steeds ontbreekt aan begripvol en ondersteunend reageren, wordt die opdracht van het vijfde gebod een hele ingewikkelde. Hoe dan ook is dit wel het uitgangspunt van ons denken (hoop ik).

Naast het feit dat het bijzonder goed is dat je hulp gezocht hebt en ondersteuning ontvangt vanuit de kerk, is het ook zeer verblijdend om te lezen dat je ze vergeven hebt, omdat Christus jou vergeven heeft. Ook dat is een bijzonder belangrijk uitgangspunt. Vanuit de vergeving levend, kan je ook anderen vergeven, sterker gezegd: moet je ook vergeven. Vanuit die vergeving is er weer ruimte mogelijk.
 

"Wanneer Christus ons opdraagt om te vergeven, staat daar wel iets bij in Lukas 17 en dat is om vergeving vragen na berouw getoond te hebben"

Hier wordt het echter ook wel spannend: wanneer Christus ons opdraagt om te vergeven en dat tot 70 maal 7 maal toe, staat daar wel iets bij in Lukas 17 en dat is dat de broeder (in dit geval je ouders) gezondigd hebben (dat is duidelijk), maar ook om vergeving vragen na berouw getoond te hebben. En hier lijkt de schoen te wringen. Hebben je ouders berouw getoond en om vergeving gevraagd?

Ik vind het in die zin ook fascinerend dat je hen vergeven hebt, zoals je schrijft. Ik wil dat graag aannemen, maar het is volgens jouw brief een eenzijdige actie van jouw kant. Op zich goed, maar het lijkt toch te onbevredigend en te weinig om op welke wijze dan ook in gesprek te gaan met je ouders en iets van relatie te onderhouden. 

Verantwoordelijkheid
Ik weet natuurlijk niet wie jou aangeraden heeft om het contact met je ouders te herstellen. Hierover zijn een aantal dingen te zeggen. Ik lees over het herstellen van een band met je ouders. Ik ben heel nieuwsgierig wat je daar precies mee bedoelt. Of je het nu leuk vindt of niet: je hebt een band met die ouders vanwege het simpele feit dat je uit hen voortgekomen bent en dat zijn jou opgevoed hebben. Ook al is dat niet goed gegaan.

Maar wat is in dezen herstel? Betekent dat een poging om het allemaal weer helemaal goed te maken? Dat lijkt mij gegeven de situatie onmogelijk op dit moment. Is herstel het aangaan van gesprekken waarin zij de mogelijkheid krijgen om hun schuld naar jou toe te belijden en om vergeving te vragen? Is het herstel een herstel wat maar ten dele is, maar om het op christelijke wijze enigszins leefbaar te houden met een soort van minimumvariant van band met je ouders? Wat is hier achter de bedoeling en het verlangen en van wie? Hebben je ouders hierom gevraagd? Wil de kerkenraad dat? Is het de psycholoog die dat tegen je heeft gezegd? En waarom hebben die mensen dat dan gezegd? Is het om de band met God ook vrij van schuld te houden? Om zuiver te blijven in de gebeden, want wie een offer doet, moet zich eerst met zijn broeder verzoenen voordat hij zijn offer brengt? Kortom ik zit hier nog wel met wat vragen.

Daarbij vraag ik mij ook af hoe het dan in de praktijk zou gaan. Je zegt dat je rust gevonden hebt. Dat geloof ik graag. In deze situatie is het soms heel goed om een fikse afstand in te bouwen om tot rust te komen. Het terugstappen in de relatie met je ouders is dan per definitie een punt waarop je onrust creëert en dat is misschien waar je net niet op zit te wachten. Verder vraag je je af of je niet teveel verantwoordelijkheid krijgt en of je ouders misschien de eerste stap zouden moeten nemen. Ik vraag me af of ze dat kunnen, als ze het al willen. Je schrijft iets over persoonlijkheidsstoornissen en ik denk dat zij als ouders misschien wel het beste met je voor hebben gehad, ook al is dat er op een kromme wijze uitgekomen. Mogelijk zien zij de gevolgen van hun opvoeding niet (of willen ze die niet zien). Er is ook een mogelijkheid dat ze die niet kunnen zien. Of niet zien, omdat niemand hen ooit een spiegel voorgehouden heeft.

Wat ik nu in alle voorzichtigheid ga zeggen, ga je misschien niet heel erg leuk vinden, maar ik vind wel dat ik het moet zeggen. Het lijkt mij dat jij door hulpverlening en hulp vanuit de kerk in deze situatie de meest krachtige persoon bent. Je mag leven vanuit de vergeving van God in Christus. Dat is een goed en sterk begin. Zou het mogelijk zijn -en ik vraag het heel voorzichtig- dat je met behulp van psycholoog en kerkenraad het gesprek met je ouders aangaat? Dat zij erbij zijn en jou helpen in de gesprekken? Dat zij ingrijpen op het moment dat het misgaat? Dat jij in die gesprekken ruimte vraagt voor jouw pijn en jouw verdriet en jouw rouw en jouw zorgen? Dat jullie samen je ouders gaan helpen om misschien enig begrip te creëren voor jouw situatie, jouw teleurstellingen en jouw gevoel van onveiligheid? En dat stap voor stap te doen waarbij je iedere keer kijkt of het haalbaar is (want jij voelt je niet veilig), voor jou te hanteren is, evenwichtig is, niet te bedreigend en te belastend is en zo te komen tot een bepaalde mate (!) van herstel?

Wat zich in deze nu een beetje wreekt is dat we hier geen gesprek over kunnen voeren. Ik kan niet inschatten hoe groot jouw teleurstelling en gevoel van onveiligheid is. Ik kan van hieraf ook niet inschatten hoe jouw ouders hierop gaan reageren en hoe zij in het leven staan. Dus lees mijn advies ook in dat verband en tegen die achtergrond. Ik ga ervan uit dat de psycholoog en de kerkenraad jou van harte ondersteunt. Dat zij beiden jou nergens toe dwingen. Dat er niet iets gebeurt, wat tegen jouw wil is en wat nieuwe teleurstellingen en gevoelens van onveiligheid op oproept en bevestigd. Maar dat ze wel om je heen staan -biddend- en je steunen en helpen jouw grenzen te bewaken. En meegaan, als er gesprekken moeten worden gevoerd.
 

"De geboden van de Heere zijn heilzaam en het is niet de bedoeling dat je eraan onderdoor gaat en opnieuw kapot gaat"

Tegelijkertijd wil ik dit bij zeggen: je ervaart nu een rust in je leven. Ik denk dat je daar hard voor hebt moeten werken en dat dat niet vanzelfsprekend is. De vraag is hoe ver je moet gaan. Je hebt gelijk dat jouw ouders daarin ook een verantwoordelijkheid hebben en dat zij die moeten pakken. Ik denk dat het heel belangrijk is dat jij tegen de Heere kan zeggen dat je er alles aan gedaan hebt om Zijn geboden te onderhouden en met de zwakheden van je ouders en met hun pijn en onhebbelijkheden om te gaan. Maar dat je ook tegen de Heere mag zeggen dat er ergens een grens is en dat je het verder niet trekt - voor dit moment. De geboden van de Heere zijn heilzaam en het is niet de bedoeling dat je eraan onderdoor gaat en opnieuw kapot gaat. 

Concluderend
Tot slot wil ik iets zeggen over de laatste zin die mij fascineert. De zin luidt: “Ik zou eigenlijk alleen manieren willen leren om met hen om te kunnen gaan zodat ze me minder tot niet meer kunnen raken.” Van een afstandje denk ik te begrijpen wat je hiermee bedoelt. Ik denk ook dat dit een heel gezonde wens is. In alle eerlijkheid vraag ik mij af of je deze wens in vervulling kan laten gaan door juist het gesprek met je ouders wel aan te gaan en tot een stukje -ik zeg het voorzichtig- herstel te komen. Ik ben bang dat als je dit niet doet, je wel afstand neemt tot je ouders en geen band met hen hebt, maar dat de invloed van je ouders op je denken en welbevinden toch blijft, omdat er een situatie is ontstaan die niet bevredigt. Dus het lijkt erop dat je dan afscheid genomen hebt van je ouders, maar wat ik in de praktijk nog wel eens veel zie, is dat er dan toch een enorme invloed op jouw leven blijft vanwege de situatie die niet goed is en waar je misschien niet alles uit de kast hebt getrokken om daar iets aan te doen. Vanuit die achtergrond zeg ik -nogmaals voorzichtig- : probeer de band met je ouders enigszins te herstellen met behulp van mensen die om je heen staan en je biddend helpen je grenzen te bepalen en ook de grens aan te geven tot hoever je mag en moet gaan. En misschien ben je dan binnen één gesprek wel klaar en is dat het voor de rest van je leven. Maar misschien gaan er ook onverwachts deuren open door de krachtige werking van de Heilige Geest, de Geest van de Heiland Die heel maakt. Houd in ieder geval de deur voor je ouders altijd open. Wees bereid om hun boetedoening te ontvangen. En hen (opnieuw) te vergeven.

Tegelijkertijd mag je in dat gesprek aan jouw ouders aangeven waar jouw verdriet ligt en pijn zit, jouw gevoel van teleurstelling en onveiligheid, en kan je daarmee de ruimte op vragen die je zo nodig hebt om op één of andere manier je met hen te verhouden. Maar nogmaals: doe dat niet en nooit alleen. 

Je wilt dat de situatie jou niet meer raakt of dat zie je minder kunnen raken. Mijn hoop en gebed is dat je door het voeren van één of misschien meerdere gesprekken, tot die situatie kan komen. Dat vraagt dat je emotioneel afscheid van hen neemt en de invloed van hen op jouw leven tot een minimum beperkt. En dat is psychologisch en emotioneel en ook in relatie met de Heere heel hard werken. Bid of Hij je door Zijn Geest en Waarheid leiden zal en een Licht op je pad zal zijn.

Ik bid je de kracht van de Heere daarvoor toe en wens je veel wijsheid en wijze, gelovige en godvruchtige mensen om jou heen die jou hierin helpen.

Ds. J. R. van Vugt