Gemeentezijn voor mensen die moeite hebben met contact

Ik ben halverwege de 30, ongetrouwd, op mezelf wonend en kerk mijn hele leven in dezelfde gemeente (PKN, Gereformeerde Bond.) Ik ben altijd best wel teruggetrokken geweest. Een aantal jaren geleden is vastgesteld dat ik (een vorm van) ASS (autisme) heb. Daarbij heb ik met name op sociaal gebied moeilijkheden. Daarnaast kan ik niet goed tegen onduidelijkheid. Een aantal jaren geleden ben ik, na een zondige weg, in contact gekomen met een aantal gemeenteleden. Er werd vergeven en bovendien aangegeven dat men wel wat naar me om wilde zien. Dat het de Heilige Geest was die ons bij elkaar heeft gebracht. Dat we als broeders en zusters naar elkaar om horen te zien. En inderdaad. Er was contact. Mensen kwamen af en toe langs. Ik mocht af en toe langskomen bij hen. Het voelde als een warm bad omdat ik nooit contact heb gehad met andere mensen en er nu ineens wel mensen waren die de moeite wilden doen om met me om te gaan. Dat er mensen interesse in mij leken te hebben. Dat je heel simpel af en toe een praatje kon maken. Dat mensen je bij je naam wisten te noemen.

Dit warme bad koelde echter langzamerhand af en is inmiddels ijskoud. Waarschijnlijk omdat ik het verkeerd deed, teveel deelde, te lastig was. Voor mij voelt het als gewogen, maar te licht bevonden, een niet goed genoeg zijn, een te lastig zijn. Dat zullen mensen waarschijnlijk zo niet bedoelen. Maar in elk geval is er geen contact meer. In die zin dat het nu vanuit mijzelf moet komen. Als ik bijvoorbeeld een berichtje zou sturen zou ik wel antwoord krijgen. Maar ik weet dan niet of het zo gewenst is dat ik wat stuur, dus daarom stuur ik niks (meer).

"Er was contact. Mensen kwamen af en toe langs. Mensen leken interesse in mij te hebben. Dit warme bad koelde echter langzamerhand af en is inmiddels ijskoud."

 

Ik ben over deze situatie heel onzeker. Zelfs bang om deze mensen dan tegen te komen waardoor het me vaak ook niet lukt om ze te groeten en ik maar wegkijk, waarna ik me daar weer voor schaam. Aan de andere kant hoop je ze juist tegen te komen in de hoop dat er even contact kan zijn. Dat dingen weer even duidelijk zijn. Een constante tegenstrijdigheid in mijn 'systeem'. Door mijn autisme is het voor mij onder andere moeilijk om contact te onderhouden. Ik heb wel eens gevraagd (iets vragen vind ik heel moeilijk) of we weer eens even konden praten. En dat kon. Alleen was er geen tijd. Dus in feite kon het niet. Ik vind het lastig om dan na een tijdje nog eens te vragen omdat ik niet lastig wil zijn voor anderen en misschien ergens door een angst om afgewezen te worden.

Graag zou ik dit alles oplossen zodat ik in elk geval mensen weer 'normaal' tegen durf te komen. Het is niet dat ik kwaad ben op deze mensen. Juist dankbaar voor wat ze voor me betekend hebben. Maar de onzekerheid en ergens teleurstelling en schaamte dat ik niet goed genoeg kon zijn kan ik niet mee omgaan. Het is in mijn hoofd iets groots geworden. Eigenlijk denk ik dat mensen me niet hoeven. En ergens is dat ook zo. Mensen hebben mij niet nodig omdat ze van zichzelf genoeg contacten hebben. Voor mij ligt dat heel anders. Ik heb weinig contacten. Gelukkig wel een paar. 

Mijn vraag gaat niet zozeer om een mogelijke oplossing voor bovenstaande. Maar om hoe ik dan gemeentezijn moet zien. Ik voel me niet echt er bij horen en bovenstaande maakt het nog ingewikkelder. En het klopt dat je niet de vraag moet stellen wat kan de gemeente voor mij betekenen, maar wat kan ik betekenen voor de gemeente. Ik ben/voel me door mijn autisme daarin ernstig belemmerd. Mensen zeggen dan je moet je het niet af laten hangen van een paar gemeenteleden, er zijn er veel meer. Maar voor mij zijn die gemeenteleden de leden die ik ken en die mij kennen en zijn de andere gemeenteleden helemaal onbereikbaar. Aan de ene kant hebben we als gemeente de plicht om naar elkaar om te kijken, maar ik kan niet tegen gemeenteleden zeggen (gesteld dat ik dat zou durven) dat ze naar me om móeten kijken. Want zo werkt het ook weer niet.

Voor mij is het hele begrip gemeentezijn daardoor wat ingewikkeld. Te meer omdat er vaak naar voren komt in bijvoorbeeld mijn dagboekje dat we om moeten zien naar elkaar, dat we als gemeente leden zijn van één lichaam. Als één lid lijdt alle leden lijden. Ook in preken wordt dit aangehaald en daarbij gezegd dát we in onze woonplaats naar elkaar omkijken. Dat kan enorm steken en me in verwarring brengen. Enorme twijfels en aanvechting geven. Ik weet verstandelijk wel dat het niet zo 'werkt', niet zo zwartwit is, maar toch kunnen gedachten opkomen van als we dan één zijn, maar ik val erbuiten, hoor ik er dan wel bij? Soms zelfs dieper, ben ik dan wel een kind van God? Het maakt me neerslachtig. Temeer omdat ik in een cirkel vast blijf zitten. Iets zou zo moeten zijn, maar is het niet. Mensen hebben iets toegezegd maar het gebeurt niet (meer). Doe ik dan iets fout? Ben ik niet goed genoeg, enzovoorts.

Maar hoe moet ik gemeentezijn zien? Om met elkaar in contact te komen moet je je openstellen, contact maken, meedoen. Maar wat nu als het je niet lukt?

 

Ik besef dat we op aarde niet volmaakt zijn. Ook qua gemeentezijn niet. Maar hoe moet ik gemeentezijn zien? Juist voor mensen die moeite hebben met contact maken. Dat is ook een cirkel. Om met elkaar in contact te komen moet je je openstellen, contact maken, meedoen. Maar wat nu als het je niet lukt om mee te doen en mensen je daardoor ook niet zien of begrijpen. We hebben elkaar nodig als gemeente. Misschien zelfs door het autisme (en daaruit voortvloeiende eenzaamheid) nog wel meer omdat je beseft dat je het alleen niet redt. Maar juist dat contact maken is ingewikkeld/onmogelijk vanuit mij. Hoe kan je nu, in het kader van gemeentezijn, toch contact krijgen met andere gemeenteleden, zodat ze wat van je af weten.

Ik probeer op alle doordeweekse avonden er te zijn om zo toch ergens aansluiting te vinden. Ik kan niet zo goed meedoen dan en er heen gaan is ergens goed, maar vraagt aan de andere kant heel veel energie van me en vaak kom ik toch wat teleurgesteld thuis omdat je er wel was maar ook weer niet. Aan de andere kant zit ik er ook niet op te wachten om het middelpunt van de belangstelling te zijn.

Beste vriend of vriendin,

Met bewogenheid heb ik je relaas zitten lezen. Ik proef erin hoe moeilijk het voor je is om een evenwicht te vinden tussen twee gevoelens die zo tegenstrijdig zijn: het verlangen naar contact met anderen en de dan weer de moeite, om met die ander in contact te komen. Ik zal proberen, er wat op in te gaan. Daarbij haal ik een aantal dingen die je schreef naar voren. Uiteraard ken ik niet de gemeente waartoe je behoort en weet ik niet hoe de contacten met gemeenteleden verliepen. 

Je schrijft dat je mooie contacten had binnen de gemeente die helaas na verloop van tijd vervaagden. Je zocht de oorzaak (je kunt ook zeggen: de schuld) ervan bij jezelf. Je voelde je zelf lastig voor anderen. Nu kan ik niet voor je gemeenteleden spreken, maar laat ik eens proberen iets te tekenen.

Ik verplaats me even in een medegemeentelid die oprecht een hart heeft voor de ander die zo met z’n autisme worstelt. Hij wil hem helpen en heeft daarom graag contact. Maar die ander, die zo met z’n gevoelens strijdt, wil dat ook heel graag, maar het lukt hem maar niet om dat duidelijk te maken. Hij geeft de indruk dat hij geen contact wil en dat meelevende gemeentelid raakt dan in verwarring: wil hij het of wil hij het niet? En dan moet hij wel heel sterk staan om contact te houden. En zo kan de vervreemding ontstaan.

"Je verlangt naar contact en je bent er tegelijk bang voor. En dan is er het gevaar dat je denkt dat die gemeenteleden heel negatief tegenover je staan."

En dan denk je: zie je wel. Ik ben hem te véél, hij vindt me lastig. En het gevolg is dat je je nog meer terugtrekt waardoor die ander nog minder gemakkelijk contact kan leggen. Zo krijg je een vicieuze cirkel.

Eigenlijk is het in je geest één en al tegenstrijdigheid: je verlangt naar contact en je bent er tegelijk bang voor. En dan ligt het gevaar op de loer dat je een heel verkeerde beeldvorming krijgt: je denkt dat die gemeenteleden heel negatief tegenover je staan. Eerst denk je dan en na een poosje weet je het zeker: ze mogen me niet.

Moet je hierin dan maar berusten? Moet je dan maar eenzaam, met heel veel twijfels in je hart verder gaan? Dat gunt niemand je – en zo wil ik proberen wat aan te geven waar je hopelijk wat mee kunt en wat je ook kan bemoedigen. 

Allereerst moet je, zo zie ik het, niet bij voorbaat denken dat gemeenteleden negatief tegenover je staan. Anders zouden ze je in het begin niet zo hartelijk bejegend hebben. Maar probeer je in te denken dat het ook voor hen moeilijk is om op de goede manier om te gaan met iemand die aan z’n autisme lijdt.

Daardoor kun je hopelijk wat gemakkelijker een contact leggen. Dat heb je immers nodig. Dat zal heel wat vergen, want met iemand in gesprek gaan: dat is juist zo moeilijk.

Intussen denk je misschien: daardoor kan ik misschien wat gemakkelijker met zijn gevoelens omgaan, maar daarmee ben ik niet van mijn autisme af. Dat is waar. En dan schrijf ik nu iets neer wat misschien heel moeilijk is: er zijn dingen in het leven die we niet kwijtraken. De last blijft. En dan hoop ik dat je door genade mag leren dat we soms een moeilijke weg moeten aanvaarden. Dat kan, als we Gods hand erin mogen zien. Soms levert dat een bange vraag op: waarom doet de Heere dat? Maar het kan ook zijn dat we Zijn Vaderlijke goedheid mogen ervaren.

Ik neem aan dat je als klein kind gedoopt werd en ook toen zal gebeden zijn of de Heere je kracht zou geven om je kruis te dragen. Ook het kruis van je autisme. Dat kan je dan bewaren voor misschien wel krampachtige pogingen, om ‘gewoon’ met de anderen om te gaan, zodat je hen gaat ontmoeten ‘zoals je bent’. Hopelijk kun je dan meer ontspannen met andere gemeenteleden omgaan. En dat zou het voor die ander ook weer gemakkelijker maken met jou om te gaan. Dan hoe je je ook niet af te vragen of ze je aandacht aan je ‘moeten’ geven. Dan is de spontaniteit immers weg.

Ik besef wel dat het heel veel energie zal kosten om dit in praktijk te brengen. Maar hopelijk heb ik je hiermee toch een goede raad kunnen geven.

"Lichamelijke of psychische nood staat nooit de genade van de Heere in de weg. Integendeel. Denk maar aan de Heere Jezus die met ontferming bewogen was over hen die in nood waren."

Intussen snijd je nog iets heel anders aan: de vraag naar je verhouding met de Heere. Je spreekt je vraag uit: kun je zo wel een kind van God zijn? Dat is begrijpelijk als je in een warnet van gedachten en gevoelens verstrikt lijkt te zijn. Maar dan kan ik heel duidelijk stellen: lichamelijke of psychische nood staat nooit de genade van de Heere in de weg. Integendeel. Denk maar aan de Heere Jezus die met ontferming bewogen was over hen die in nood waren. Daarbij denk ik ook aan een woord uit Psalm 139: Hij begrijpt van verre mijn gedachten. Hij weet ervan als we met onze nood tot Hem de toevlucht nemen, ook als Zijn wegen voor ons misschien zo raadselachtig zijn.

Ik hoop, dat ik je met mijn antwoord wat verder heb mogen helpen. Van harte de kracht van de Heere toegewenst op je moeilijke weg.

Ds. W. Arkeraats