Geloofsbelijdenis van Nicea weinig voorgelezen

Wat een waardevolle artikelen stonden er in het RD over de geloofsbelijdenis van Nicea. Deze belijdenis heeft mij altijd persoonlijk aangesproken en nog. De eigenschappen van de drie Personen zijn duidelijk verwoord. De originele vertaling begint ook met “Wij”. Als wij gezamenlijk in de kerk komen dan belijden wij de drieenige God. Als dan twee of drie personen “Mijn Naam” belijden, is Christus in ons midden. Ook de geschiedenis wijst uit dat het “Wij” is. Waarom staat in een protestants bijbeltje deze belijdenis met “Ik”?

Wij kennen drie belijdenisgeschriften. Die van Athanasius heb ik nog nooit horen voorlezen, weinig van Nicea en altijd de Apostolische geloofsbelijdenis. De goedkoopste, zeg ik altijd. Wij geloven in de Heilige Geest. Punt. De duivel ook en hij siddert. Vaak heb ik gevraagd aan predikanten om deze belijdenissen om de beurt te lezen. Echt niet. Iemand zei eens: “De Roomsen belijden altijd met Nicea en Athanasius is te lang.” Als het daarom is, is het geen discussie waard.

Ik lees eerst een vraag en dan een verzuchting.

Wat betreft de vraag over de wij-vorm die niet in een protestantse Bijbel voorkomt het volgende. Diezelfde ik-vorm staat ook in de Latijnse tekst die in de Rooms-katholieke mis gebruikt wordt. Ook deze begint met Credo, “ik geloof”. Inderdaad heeft de oorspronkelijke Griekse tekst van het eerste concilie van Constantinopel oorspronkelijk de meervoudsvorm: pisteuoomen “wij geloven.” Deze tekst, die al vroeg werd gebruikt bij de doop, wordt in de oosters orthodoxe kerken nog steeds in de liturgie gebruikt. Waarom de tekst in de loop van de traditie van de westerse kerken naar de enkelvoudsvorm overgebracht is weet ik niet. Persoonlijk luid ik het Apostolicum altijd in met de woorden: “Ieder spreke in zijn hart met mij de aloude woorden van de kerk van alle eeuwen en plaatsen mee.” Wij belijden inderdaad nooit als individu, maar in de gemeenschap van de heiligen. En dat al eeuwen lang!
 
Dan de verzuchting  over de geringe recitatie van de geloofsbelijdenis van Nicea in de kerkdiensten. Persoonlijk wissel ik de Apostolische Geloofsbelijdenis met die van Nicea wel eens af, met name op Pinksteren en bij de behandeling van Zondag 20 van de Catechismus. In principe is echter er niets op tegen om dat vaker te doen. Daar heeft de vraagsteller gelijk in.

De belijdenis van Athanasius is wel erg uitgebreid als liturgisch onderdeel. De goddelijke Drie-eenheid wordt naar wezen en eigenschappen uitgebreid in herhalingen weergegeven in 25 artikelen. De eigen (levendmakende) werkzaamheid van de Heilige Geest komt echter niet ter sprake. Vervolgens wordt in 8 artikelen de Godheid en mensheid van onze Heere Jezus Christus in hun verhouding beschreven. Pas aan het slot in artikel 38 en verder volgt Zijn middelaarswerk in de bekende bewoordingen met extra beschrijving van het eindoordeel. De doop wordt nergens genoemd. Vermoedelijk vanwege de lengte en de opsommende manier van de onderscheidingen zal deze belijdenis niet vaak in aanmerking gekomen zijn om in de liturgie gebruikt te worden. Maar daar wil ik geen discussie over voeren…  

Ds. H. D. Rietveld