Hersteld Hervormde en Hersteld Gereformeerde Kerken
Ds. P.D. van den Boogaard | 4 reacties | 08-05-2025| 10:59
Vraag
Kan iemand mij vertellen wat de theologische en sociologische verschillen zijn tussen de Hersteld Hervormde en Hersteld Gereformeerde Kerken?
Antwoord
Beste vragensteller,
Bedankt voor uw vraag. Het is altijd gevaarlijk om kerkgenootschappen te vergelijken, zeker omdat ik de Gereformeerde Kerken maar beperkt kent.
Ik ga ervan uit dat u doelt op de fusiekerk Gereformeerde Kerken. In hun grondslag verschillen de Hersteld Hervormde Kerk (HHK) en de Gereformeerde Kerken niet wezenlijk van elkaar. Beide kerken zijn gefundeerd op de Heilige Schrift en de gereformeerde belijdenisgeschriften, en beide streven ernaar om hier onverkort aan vast te houden. Tevens delen zij de ervaring om 'niet mainstream' te zijn.
Desondanks zijn er, naar mijn waarneming, wel degelijk culturele en sociologische verschillen. De HHK is vooral geconcentreerd binnen de zogenoemde Biblebelt, terwijl de Gereformeerde Kerken met name daarbuiten zijn vertegenwoordigd. Dit leidt tot een duidelijk verschillende kerkelijke cultuur.
Daarnaast geldt dat het merendeel van de leden van de HHK tot 2004 deel uitmaakte van de Nederlandse Hervormde Kerk. Binnen deze brede kerk leefde enerzijds het besef dat zij de voortzetting was van de Reformatie in Nederland, maar anderzijds was men zich ook bewust van haar gebrekkige staat. De gedachte dat de Hervormde Kerk de enige ware kerk zou zijn, leefde binnen deze gemeenschap in beperkte mate. Dit besef lijkt binnen de HHK na de kerkscheuring van 2004 nog altijd door te werken, hetgeen ruimte laat voor een zekere openheid ten opzichte van andere kerkgenootschappen. Binnen de HHK bestaan zowel een meer verbondsmatige als een zeer bevindelijke stroming, al bevinden veel gemeenten zich inhoudelijk ergens tussen in. Een opvallend verschil is voorts dat binnen de HHK vaak een meer lijdelijke geloofsbeleving en houding voorkomt, terwijl de Gereformeerde Kerken veelal een meer actieve geloofsbeleving lijken te hebben.
Binnen de Gereformeerde Kerken lijkt het besef van de eigen kerk als ‘ware kerk’ in meerdere of mindere mate sterker aanwezig te zijn. Tegelijkertijd is er ook daar sprake van waardering voor oecumenisch contact, onder meer met de HHK. Voor zover ik kan beoordelen, kent men binnen de Gereformeerde Kerken echter geen uitgesproken bevindelijke richting. De HHK staat onder invloed van het bredere reformatorische milieu, wat zich in sommige gemeenten ook uit in uiterlijke kenmerken, zoals kledingstijl. Dit element is binnen de Gereformeerde Kerken in mindere mate aanwezig, zij het dat mijn oordeel op dit punt gebaseerd is op de erediensten die ik persoonlijk heb bijgewoond.
Niettemin meen ik dat er voldoende theologische en geestelijke aanknopingspunten zijn om samenwerking tussen beide kerkgenootschappen te overwegen. Of en in hoeverre dit op termijn ook daadwerkelijk gerealiseerd kan worden, zal de toekomst moeten uitwijzen. Daarbij dient opgemerkt te worden dat de onderlinge verhoudingen asymmetrisch zijn: de HHK telt circa 60.000 leden, terwijl het ledental van de Gereformeerde Kerken omstreeks 3.000 bedraagt.
Wat ook de achtergrond van uw vraag is, ik hoop dat dit antwoord u enig inzicht heeft geboden.
Met hartelijke groet,
Ds. P. D. van den Boogaard
Dit artikel is beantwoord door
Ds. P.D. van den Boogaard
- Geboortedatum:24-08-1988
- Kerkelijke gezindte:Hersteld Hervormd
- Woon/standplaats:Poederoijen & Loevestein
- Status:Actief
Bijzonderheden:
Beleidsadviseur kerkrecht HHK
Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven
Vanwege mijn achtergrond/milieu kan ik er e.e.a. over vertellen, maar ik doe dit vanuit mijn gevoelsbeleving. Anderen kunnen andere ervaringen hebben of ontkennen. Ik hoop de essentie uit te kunnen leggen over wat hun visie is, ik vind het soms lastig om deze goed te typeren.
De ontwikkeling vanuit de (vroegere) GKv is anders verlopen dan die van de CGK. De nu 'GK' zijn de GKv'ers die waarde hechten aan o.a. een nieuwere, verbeterde psalmberijming (melodisch voor ritmisch zingen geschikt) en waarbij vrijzinnige elementen zoals de Verlichting (woorden zoals 'Opperwezen') er niet meer in voorkomen zoals bij de oude Psalmberijming van 1773 (die destijds is ontwikkeld in samenwerking met vrijzinnige gelovigen). Zover ik kan zeggen ervaren ze het als bijzonder dat gemeentes vastklampen aan een oude berijming die meer gericht is op poëzie dan op zuivere inhoud.
De erediensten behoudend en ordelijk laten zijn vinden ze zeer belangrijk. Allerlei liederen met bedenkelijke inhoud horen niet thuis in de eredienst. De zuiverheid van de Kerk en Bijbel staat sterk centraal, en niet (culturele) traditievormen. Bepaalde kledingdracht, Bijbelvertalingen, Psalmberijmingen/liederen zijn niet heilig en zaligmakend, alleen het geloof in Jezus Christus. Het moet gaan om Zijn Woord, en draait niet om de uiterlijke kenmerken. Dat leidt alleen maar af van de kern van het geloof (is de gedachtegang). Alles van God is goed, alle menselijke regels daaromheen horen daar zo min mogelijk bij.
Nog een verschil is de Heilig Avondmaalsviering. Vrijwel alle belijdende leden gaan aan en worden persoonlijk genodigd door de ouderling om aan de tafel deel te nemen. Ben je elders dan meldt je je af en vraag je toestemming aan om bij die andere gemeente het mee te mogen vieren. Leden die zomaar afwezig zijn of blijven zitten worden uitgenodigd voor een gesprek omdat ze gemist zijn terwijl iedereen is geroepen om aan te gaan.
Ik denk dat in kerkelijk Nederland hier zeker iets uit te leren valt. Zoals ik het zelf heb ervaren vinden ze vooral dat het in de theorie moet kloppen, en de praktijk daaruit zal voortkomen. Het geloof moet je toetsen/beoordelen met de Bijbel en kerkregels, niet op het gevoel. Als iets afwijkt dan neem je daar 'radicaal' afstand van. Netjes kleden is belangrijk, maar opleggen van kledingregels gaat te ver. Wellicht hebben ze een punt als we kijken naar dat er in andere periodes het de mannen waren die jurken droegen etc. Zulke dingen zijn 'veranderlijk' en dus niet essentieel voor het 'ware geloof'. Was het allemaal maar zo makkelijk in de praktijk. Want soms komt helaas de (naasten)liefde in het gedrang. De botsingen in opvattingen die ik heb gezien hebben vaak met dit soort verschillen te maken.
Herstellen, opnieuw vormen, opnieuw formeren.
Het wordt pas echt ingewikkeld, zo niet onmogelijk, om dit soort dingen buiten Nederland in het Engels uit te leggen.
Beide hebben ook zusterrelaties in het buitenland die dezelfde gronden behartigen, om de term 'het buitenland' te nuanceren. NL is vergeleken met erbuiten m.i. een 'drukke kerksoep' qua ingrediënten met bovengemiddeld aantal 'smaakjes'. Wellicht omdat wij hier niet meer gewend zijn aan het sobere door (overmatige) vrijheid en luxe. Zijn we dan te kritisch over/naar elkaar, of drukken wij meer wereldse zaken door die niet passen bij de kerk (en daar niet aan moeten bijdragen). Het heeft meerdere kanten, maar dat is nu niet iets wat hier ertoe doet.
