Gezondheidsproblemen na suicide broertje

Ruim 10 jaar geleden heeft mijn zoon zichzelf van het leven benomen. Wij hadden nog drie andere kinderen. Onze jongste zoon was toen zes jaar. Hij is mee naar de begrafenis geweest. Maar hij sprak er later weinig of niet uit zichzelf over. Hulp van buitenaf wilde hij niet. Iemand zei ons: waarom doen jullie het niet zelf? Dat was ook ons plan. Maar door grote problemen op ander gebied van de andere kinderen die spraakzamer waren, is deze zoon toch in de knel geraakt.

Hij was wat teruggetrokken. Hij had wel enkele eigenaardigheden, zoals liegen, doen alsof... tegen andere kinderen. Waarschijnlijk om aandacht te vragen op een verkeerde manier.  Mijn man was altijd een druk baasje: werk, hobby's, maar een moeilijke prater over hartszaken. Hij had wel door/of het gevoel dat zijn zoontje tekort leek te komen bij ons maar schoven gesprekken erover altijd op de lange baan. En ikzelf als moeder deed eigenlijk hetzelfde.

Nu is deze zoon volwassen en heeft al een kindje. Plus een lieve vrouw. Maar onze zoon lijkt nu al een tijd behoorlijke gezondheidsproblemen te hebben, altijd moe en onverklaarbare lichamelijke verschijnselen. Hij zegt nu dat hij nooit durfde te praten met mensen over de gebeurtenissen omdat andere kinderen vroeger misbruik hebben gemaakt van zijn uitlatingen over zijn gestorven broer. Wij hebben gezegd dat hij ons alles mocht zeggen en mocht vragen over zijn broer en hoe het gegaan was, want hij zegt dat hij niet alles weet. Maar nu vraagt hij meestal nog weinig of niets.

Moeten wij dit dan zelf oppakken? Zaken die gebeurd zijn opschrijven of...? Het is een hele kluwen, dus hoe begin je daaraan? Ik hoop dat het een beetje duidelijk is voor u. Voor ons is onze zoon bij God, daarover hebben wij geen twijfel, onze andere zoon gelooft dat ook wel.

Allereerst mijn waardering voor de openheid waarmee u deze zo kwetsbare zaken benoemt. Het is wel anoniem, maar je moet het voor jezelf toch durven benoemen en opschrijven. Ook mooi dat u er voor uw zoon wil zijn in deze omstandigheden en dat u de moed hebt om te onderzoeken wat u kunt doen om te helpen. En dat u dat op een voorzichtige manier wil aanpakken. 

Ik kan de situatie van uw zoon niet beoordelen. Als zich dergelijke klachten voordoen, is het logisch om te zoeken naar oorzaken in de hoop dat je daarin aanknopingspunten vindt om er wat aan te kunnen doen. De suïcide van uw oudste zoon kan een oorzaak zijn. Zelf geeft uw jongste zoon aan dat hij daar eerder niet over durfde te praten omdat anderen daar niet goed op reageerden en dat hij nog niet alles daarover weet. Dat kan dus een signaal zijn, dat daar (een deel van) zijn problemen ligt.  

In het algemeen is het zo dat een goed beeld van de toedracht en oorzaken van iemands overlijden helpt om het verlies te verwerken. Als u de vragen die hij heeft kunt beantwoorden, dan zal hem dat op dit punt kunnen helpen. Het mooiste is als je dat kunt doen door aan te sluiten bij waar uw jongste zoon mee zit. Ik noem puntsgewijs wat opmerkingen en vragen die u kunt formuleren voor hem: 

-We beseffen dat we in het verleden niet altijd de aandacht aan je hebben gegeven, die je wellicht nodig had toen je broer overleed. Daar hebben we spijt van en we vragen je om ons te vergeven.  
-We houden van je en willen er graag voor je zijn. We hebben hier veel over nagedacht en om gebeden en zoeken naar een manier om dat op een passende manier te laten merken. We beseffen dat dit niet eenvoudig is. Daarom beginnen we met een paar vragen, zodat we niet met ons eigen verhaal komen, maar echt kunnen ingaan op de dingen waar jij behoefte aan hebt.  
-Wat zijn de vragen die je hebt over de oorzaken en de toedracht van het overlijden van je broer? 
-Wat maakt het zo moeilijk voor je om die vragen te stellen? 
-Wat kunnen wij doen om die belemmeringen, als die er zijn, te helpen wegnemen? 

Besef daarbij dat de oorzaken van zijn huidige klachten heel goed (ook) op andere terreinen kunnen liggen dan de suïcide van uw zoon. Stel daarom ook vragen als deze:  

-Nu denken we heel sterk aan het overlijden van je oudste broer als mogelijke oorzaak van waar je nu last van hebt. We beseffen dat er ook andere oorzaken kunnen zijn, die we niet kennen. Ook dan willen we er voor je zijn, maar we respecteren het als je dingen niet met ons kunt delen.  
-Mocht je zelf niet goed weten hoe je uit de problemen kunt komen, aarzel dan niet hulp te vragen Zowel professioneel als pastoraal. Dat kan je goed doen.  
-Zijn er andere dingen, waar wij niet aan hebben gedacht, die je dwars zitten en waar we je mee kunnen helpen? Al is het maar om voor jou en je gezin te kunnen bidden?   
-Als je er niet aan toe bent om ons te antwoorden, laat dat gewoon weten. Dan houden we daar rekening mee en wachten we tot je er wel aan toe bent. 

Met nadruk merk ik op dat deze vragen niet bedoeld zijn om zonder meer en allemaal tegelijk bij hem neer te leggen. Het gaat me er meer om de zaken te verwoorden die aan de orde kunnen komen. Het juiste moment, de juiste aanpak (mondeling of schriftelijk, met of zonder zijn vrouw erbij) en de juiste manier van verwoorden kunt u het beste zelf kiezen. Maar doe alles biddend om wijsheid, liefde en de goede toon. 

Tenslotte: u en uw zoon mogen geloven dat uw oudste zoon/zijn oudste broer bij de Heere is. Mag dat, bij alle vragen en verdriet dat blijft, de troostvolle bodem zijn die u samen deelt en u perspectief geven om ook de verdere levensweg waar mogelijk samen met de Heere te gaan.  

Dr. J. van der Wal

Dit artikel is beantwoord door

dr. J. van der Wal

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven