Niet reanimeerbaar
drs. A. Meijer | 21 reacties | 31-05-2019| 08:05
Vraag
Onze moeder (lichte dementie, pacemaker, matige conditie, ouderdomsuiker) wordt verzorgd in een verzorgingstehuis en wij (kinderen) werden geconfronteerd met de vraag of we beseffen dat het reanimeren van een 80plusser zinloos is in deze situatie. Eerst hadden we de indruk dat we vooral richting een niet-reanimeer keuze werden gemasseerd, later bleek dat de arts zelf besloten heeft om het als “niet reanimeerbaar” in het dossier te noteren. Wat is gangbaar met betrekking tot reanimatie van 80plus?
ADVERTORIAL
De zorgverzekeringen van Care4Life
De zorgverzekeringen van Care4Life stellen de beschermwaardigheid van het leven voorop. Benieuwd hoe?
Antwoord
Beste vragensteller(s),
Er komen allerlei moeilijke vragen op je af als je met zo'n vraagstuk geconfronteerd wordt. Wie zijn wij om te beslissen dat reanimeren geen zin meer heeft? En wanneer heeft reanimeren dan geen zin meer? Vanaf welke leeftijd of vanaf welke overlevingskans ga je niet meer reanimeren? En zo zijn er nog veel meer vragen te stellen. Makkelijke antwoorden zijn er mijns inziens niet.
Is er dan niets zinnigs over te zeggen? Dat zeker wel. Het maakt uit welke in welke conditie een oudere verkeert. Soms is het lichaam door ziekte of ouderdom 'op'. Vaak is dat een proces. Dan past eerbied voor de grenzen van het leven en past een 'eerbiedwaardig' ziek- en sterfbed. Een reanimatie is dan mijns inziens niet op z'n plaats. Je kunt je dus ook afvragen of, als er een verblijf in een verpleeghuis nodig is, een reanimatie goed handelen is.
Bij een vitale oudere kan reanimatie echter nog wel zeker zinvol zijn. De kans om als 'kasplantje' te eindigen na een reanimatie bij een hartstilstand is dan zelfs relatief klein (en de angst hiervoor is dikwijls groot). Het maakt ook uit hoe de oudere er zelf in staat en gestaan heeft. Sommige ouderen voelen aan dat zijn gaan sterven, ja verlangen er zelfs naar om ontslapen en met Christus te zijn (vgl. Fillipenzen 1:23). Past reanimatie dan?
Sterkte met de overwegingen en veel wijsheid toegewenst,
A. Meijer
Lees ook:
Dit artikel is beantwoord door
drs. A. Meijer
- Geboortedatum:14-12-1978
- Kerkelijke gezindte:Christelijk Gereformeerd
- Woon/standplaats:Ouderkerk aan de Amstel
- Status:Actief
285 artikelen
Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven
21 reacties
katherina
31-05-2019
/ 09:16
De meest directe klachten die mensen overhouden aan reanimeren zijn gebroken of gekneusde ribben of scheuren in het borstbeen. Realiseer je dat dit erg pijnlijk is en dat die pijn goed te dragen is wanneer je jong en gezond bent in het vooruitzicht dat het over een maand over is en dat je weer lekker kunt bewegen.
rJWK
31-05-2019
/ 12:24
@katherina, het gaat hier over een ouder persoon.
Verder is er, naast gebroken ribben, wel degelijk een significante kans op hersenschade als gevolg van zuurstofgebrek in de hersenen, afhankelijk van de omstandigheden (duur enz.) van de reanimatie.
Hoe moeilijk het ook is, soms is eerbiedig terugtreden voor de laatste vijand de 'beste' weg. Dat hangt altijd af van de conditie en de leeftijd van een persoon. Heel belangrijk is wat iemand zelf aangeeft te willen, al kan dit in dit geval lastig zijn ivm de lichte dementie.
Verder is er, naast gebroken ribben, wel degelijk een significante kans op hersenschade als gevolg van zuurstofgebrek in de hersenen, afhankelijk van de omstandigheden (duur enz.) van de reanimatie.
Hoe moeilijk het ook is, soms is eerbiedig terugtreden voor de laatste vijand de 'beste' weg. Dat hangt altijd af van de conditie en de leeftijd van een persoon. Heel belangrijk is wat iemand zelf aangeeft te willen, al kan dit in dit geval lastig zijn ivm de lichte dementie.
mortlach
31-05-2019
/ 16:57
Er is natuurlijk uberhaupt een principiële spanning tussen niet inenten, niet verzekeren omdat je niet op Gods stoel wilt gaan zitten, maar dan wel willen reanimeren als God zijn kinderen eenmaal tot zich roept.
Dat de arts in dit geval zelfstandig dat besluit heeft genomen, lijkt me bijzonder onwenselijk. Dit dien je wel te bespreken met de betrokkenen.
Dat de arts in dit geval zelfstandig dat besluit heeft genomen, lijkt me bijzonder onwenselijk. Dit dien je wel te bespreken met de betrokkenen.
PaulP
31-05-2019
/ 21:36
Mijn moeder was in de 90, wist van de wereld niet meer af en was gewoon op. De arts vroeg het ons, 5 kinderen, en wij hebben gezamenlijk besloten dat het, mocht zich iets opdoen wat reanimeren noodzakelijk maakte, dit niet te doen.
Gelukkig is het niet nodig geweest en mocht ze op 96 jarig leeftijd rustig inslapen. De beslissing "niet reanimeren" sta ik nog altijd achter achteraf.
Gelukkig is het niet nodig geweest en mocht ze op 96 jarig leeftijd rustig inslapen. De beslissing "niet reanimeren" sta ik nog altijd achter achteraf.
Race406
01-06-2019
/ 08:42
Inderdaad Mortlach: zoiets mag een arts nooit zelfstandig beslissen! Dat moet altijd in overleg. Als die arts dat niet gedaan heeft dan is dat verwijtbaar handelen. Maar misschien is er wel overleg geweest maar weet de vraagsteller hier niet (meer) van?
drernie
01-06-2019
/ 09:49
@race406: dat mag een arts wel beslissen.
Uit de richtlijn besluitvorming over reanimatie:
Het streven is in samenspraak met de patiënt te komen tot goed geïnformeerde besluitvorming. In sommige situaties is het mogelijk dat de behandelend arts, rekening houdend met mogelijke uitkomstcijfers, reanimatie bij een individuele kwetsbare oudere als medisch zinloos beoordeelt, gezien diens individuele gezond heidssituatie (chronische comorbiditeit, specifieke belemmerende beper kingen en beperktere levensverwachting). In hoofdstuk 3 wordt aangegeven bij welke patiënten in de praktijk een dergelijke individuele afweging wordt gemaakt. In dat geval besluit de arts om de patiënt niet te reanimeren op medische gronden. Een nietreanimatiebesluit van de arts is leidend want een reanimatiepoging heeft dan geen reële slagingskans of de belasting van de reanimatietechnieken en mogelijke complicaties/schade wegen niet op tegen de kans op overleving. Dit vergt een zorgvuldige afweging die gecommuniceerd wordt met de patiënt – en zijn eventuele vertegenwoordiger – en bij voorkeur zijn naasten. De patiënt of zijn vertegenwoordiger mogen overigens afzien van het recht op informatie en betrokkenheid bij besluitvorming. In dat geval neemt de arts zelfstandig een reanimatiebesluit waarbij deze gebruik kan maken van signalen van overige zorgverleners over de opvattingen en wensen van de patiënt.
https://www.verenso.nl/kwaliteit-en-richtlijnen/richtlijnendatabase/reanimatie-1
Uit de richtlijn besluitvorming over reanimatie:
Het streven is in samenspraak met de patiënt te komen tot goed geïnformeerde besluitvorming. In sommige situaties is het mogelijk dat de behandelend arts, rekening houdend met mogelijke uitkomstcijfers, reanimatie bij een individuele kwetsbare oudere als medisch zinloos beoordeelt, gezien diens individuele gezond heidssituatie (chronische comorbiditeit, specifieke belemmerende beper kingen en beperktere levensverwachting). In hoofdstuk 3 wordt aangegeven bij welke patiënten in de praktijk een dergelijke individuele afweging wordt gemaakt. In dat geval besluit de arts om de patiënt niet te reanimeren op medische gronden. Een nietreanimatiebesluit van de arts is leidend want een reanimatiepoging heeft dan geen reële slagingskans of de belasting van de reanimatietechnieken en mogelijke complicaties/schade wegen niet op tegen de kans op overleving. Dit vergt een zorgvuldige afweging die gecommuniceerd wordt met de patiënt – en zijn eventuele vertegenwoordiger – en bij voorkeur zijn naasten. De patiënt of zijn vertegenwoordiger mogen overigens afzien van het recht op informatie en betrokkenheid bij besluitvorming. In dat geval neemt de arts zelfstandig een reanimatiebesluit waarbij deze gebruik kan maken van signalen van overige zorgverleners over de opvattingen en wensen van de patiënt.
https://www.verenso.nl/kwaliteit-en-richtlijnen/richtlijnendatabase/reanimatie-1
mortlach
01-06-2019
/ 10:46
Drernie: Bedankt voor die bijdrage. Ik wist dit niet, maar het is ergens ook wel logisch. Je wilt als arts niet zinloos blijven reanimeren omdat de betrokkenen dat van je eisen. Het lijkt me wel iets dat helder en tijdig door de arts moet worden gecommuniceerd en niet iets dat ergens in een dossier wordt weggemoffeld.
Race406
01-06-2019
/ 11:27
Drernie: Dat wist ik inderdaad ook niet. Maar het lijkt me wel vreemd als iemand overlijdt, en de arts vervolgens zegt: "Gecondoleerd met het verlies, veel sterkte." "O ja, nog even dit: ik vond het medisch gezien zinloos om te reanimeren. Tot ziens."
ALS de arts die afweging al maakt dan is het ethisch gezien niet verantwoord om dat besluit te nemen maar dat niet te communiceren met de familie. Als de arts dat besluit (ongetwijfeld goed doordacht en terecht) genomen heeft dan kun je als patiënt en/of familie alsnog een andere arts raadplegen hierover.
In het besluit staat namelijk ook (ik citeer jouw stuk): "Dit vergt een zorgvuldige afweging die gecommuniceerd wordt met de patiënt – en zijn eventuele vertegenwoordiger – en bij voorkeur zijn naasten."
Dus moet er vooraf gecommuniceerd worden. Dat was ook de strekking van mijn verhaal. Je kunt een patiënt niet zomaar "onder je handen dood laten gaan" zonder dat de familie van deze handelswijze op de hoogte is...
ALS de arts die afweging al maakt dan is het ethisch gezien niet verantwoord om dat besluit te nemen maar dat niet te communiceren met de familie. Als de arts dat besluit (ongetwijfeld goed doordacht en terecht) genomen heeft dan kun je als patiënt en/of familie alsnog een andere arts raadplegen hierover.
In het besluit staat namelijk ook (ik citeer jouw stuk): "Dit vergt een zorgvuldige afweging die gecommuniceerd wordt met de patiënt – en zijn eventuele vertegenwoordiger – en bij voorkeur zijn naasten."
Dus moet er vooraf gecommuniceerd worden. Dat was ook de strekking van mijn verhaal. Je kunt een patiënt niet zomaar "onder je handen dood laten gaan" zonder dat de familie van deze handelswijze op de hoogte is...
Mona
01-06-2019
/ 16:49
In het verpleeghuis waar ik werk op een pg-afdeling, is het reanimatiebeleid altijd een onderwerp op de eerste zorgbespreking met de familie en het behandelteam (waaronder arts)
De uitkomst hiervan word in het zorgdossier genoteerd, en is altijd duidelijk zichtbaar zodra je de applicatie van de bewoner opent.
De uitkomst hiervan word in het zorgdossier genoteerd, en is altijd duidelijk zichtbaar zodra je de applicatie van de bewoner opent.
AHHK76
02-06-2019
/ 08:54
Moeder heeft al een pacemaker, dus haar hart wordt af en toe al kunsrmatig geactiveerd. Wat voor meerwaarde heeft het dan nog om te reanimeren? De kans dat ze evengoed direct of vrij kort daarna overlijdt, met heel veel extra pijn en moeite is heel erg groot! Ik denk dat als het mijn moeder was, dat ik voor waardig sterven zou kiezen en niet voor iets langer en met extra gedoe proberen zelf in leven houden. Voor zover je een keus hebt, natuurlijk, want je weet niet hoe het loopt. Er is genoeg gedaan en het is goed zo. Zonder pacemaker leefde ze waarschijnlijk allang niet meer. Dit is echt heel anders dan euthanasie, waar ik echt op tegen ben. Dit is respect voor dat wij het eeuwige leven niet hier op aarde hebben en dat iemands tijd om te sterven is gekomen. Temniste dat is mijn mening. Wel zou het fijn zijn als de arts dit anders communiceert. Meer uitlegt en bespreekt... Als je blijft twijfelen kun je voor ethisch advies contact opnemen met de Nederlandse Patientenvereniging. Zegen, wijsheid en rust toegewenst.
Omega
02-06-2019
/ 12:32
Mijn moeder was 82 toen ze met een hartinfarct werd opgenomen in het ziekenhuis. Daar kreeg ze tot vijfmaal toe een nieuw infarct en is ook vijfmaal gereanimeerd. De artsen vroegen ons of ze door moesten gaan bij nog een volgende infarct. Ja natuurlijk, het is toch je moeder?! Ze hebben vervolgens hun uiterste best gedaan om haar te redden. Dankzij een van hen, die een terugkerend patroon ontdekte bij de hartstoornissen, werd een oplossing gevonden om het hart weer stabiel te krijgen. Ze heeft daarna nog veertien jaar geleefd met éénachtste deel van haar oorspronkelijke hartcapaciteit. Ze was daarna wel snel moe, maar verder functioneerde ze prima. Aan de reanimatie zelf heeft ze geen lichamelijk klachten overgehouden. We hebben er nooit een seconde spijt van gehad dat we zo hebben aangedrongen op reanimeren. We hebben nog lang van haar kunnen genieten.
Nu is iedere situatie weer anders, maar ik vermoed dat het vaak ook te maken heeft met personeelstekort en werkdruk om in verpleeghuizen het etiket niet-reanimeerbaar bij iemand (op leeftijd) op te plakken.
Nu is iedere situatie weer anders, maar ik vermoed dat het vaak ook te maken heeft met personeelstekort en werkdruk om in verpleeghuizen het etiket niet-reanimeerbaar bij iemand (op leeftijd) op te plakken.
Elsss
05-06-2019
/ 08:33
@PaulP Er heeft zich wel een moment voorgedaan dat waarbij reanimatie noodzakelijk zou zijn geweest. Uw moeder heeft namelijk een hartstilstand gehad. Als er geen niet-reanimeren beleid afgesproken was, zou degene die haar overleden in bed heeft aangetroffen toch moeten beginnen met reanimeren.
Ik vind het alleen wel bijzonder dat volgens de reformatorische leer je geen anticonceptie mag gebruiken, want God bepaalt wanneer leven begint en eindigt. Maar op het moment dat God bepaalt dat het leven afgelopen is, willen we er nog alles aan doen om dat te voorkomen? Ik snap die redenatie niet helemaal, als ik eerlijk ben.
Ik vind het alleen wel bijzonder dat volgens de reformatorische leer je geen anticonceptie mag gebruiken, want God bepaalt wanneer leven begint en eindigt. Maar op het moment dat God bepaalt dat het leven afgelopen is, willen we er nog alles aan doen om dat te voorkomen? Ik snap die redenatie niet helemaal, als ik eerlijk ben.
Omega
05-06-2019
/ 10:15
Ahum @Elsss Heb jij je wel eens verdiept in de "reformatorische leer" (wat dit dan ook mag zijn)? En zo ja, dan is het misschien toch goed om daar toch nog iets meer kennis van te nemen. Anders krijg je misverstanden. Zoals nu.
katherina
05-06-2019
/ 12:54
Omega schreef: Nu is iedere situatie weer anders, maar ik vermoed dat het vaak ook te maken heeft met personeelstekort en werkdruk om in verpleeghuizen het etiket niet-reanimeerbaar bij iemand (op leeftijd) op te plakken.
Dat vind ik van een cynisme getuigen dat geen recht doet aan de mensen die op een verpleegafdeling werken.
Dat vind ik van een cynisme getuigen dat geen recht doet aan de mensen die op een verpleegafdeling werken.
Race406
05-06-2019
/ 12:56
Heeft niets te maken met de mensen die daar werken. Maar wel met Haags "beleid", zodat de tehuizen vaak niet eens anders kunnen, omdat er gewoon niet voldoende personeel is (te krijgen).....
Omega
05-06-2019
/ 18:20
Precies @Race406
Elsss
05-06-2019
/ 19:21
@race en @omega
Het is pertinent onwaar dat een niet reanimeren beleid wordt afgesproken vanwege werkdruk/personeelsproblemen oid! Dat is echt belachelijk dat je dat durft te beweren. De beslissing om wel of niet te reanimeren in het verpleeghuis wordt echt zorgvuldig genomen, en heeft echt nooit iets te maken met de personele bezetting!
(Ik ben zelf verpleegkundige en werk al 10 jaar in een verpleeghuis)
Het is pertinent onwaar dat een niet reanimeren beleid wordt afgesproken vanwege werkdruk/personeelsproblemen oid! Dat is echt belachelijk dat je dat durft te beweren. De beslissing om wel of niet te reanimeren in het verpleeghuis wordt echt zorgvuldig genomen, en heeft echt nooit iets te maken met de personele bezetting!
(Ik ben zelf verpleegkundige en werk al 10 jaar in een verpleeghuis)
Omega
05-06-2019
/ 22:05
@Elsss Volgens onderzoek heeft de helft van de verpleegkundigen door de hoge werkdruk ooit een fout gemaakt. Een kwart van die fouten heeft gevolgen voor de patiëntveiligheid, geeft verpleegkundig personeel zelf aan. Je maakt mij niet wijs dat het reanimeerprotocol hiervan uitgezonderd is.
Ik ga er vanuit dat je bovendien niet in alle verpleeghuizen werkt of hebt gewerkt, dus dat je alleen kunt spreken vanuit je eigen positie en omgeving. Vandaar dat ik dus wat meer vertrouwen heb in een onderzoek dat gebaseerd is op de ervaring van ruim 5600 leden van V&VN, de beroepsvereniging van verpleegkundigen en verzorgenden. Jouw collega's, zeg maar.
Ik ga er vanuit dat je bovendien niet in alle verpleeghuizen werkt of hebt gewerkt, dus dat je alleen kunt spreken vanuit je eigen positie en omgeving. Vandaar dat ik dus wat meer vertrouwen heb in een onderzoek dat gebaseerd is op de ervaring van ruim 5600 leden van V&VN, de beroepsvereniging van verpleegkundigen en verzorgenden. Jouw collega's, zeg maar.
leene
05-06-2019
/ 23:37
@Omega. jij haalt een aantal zaken door elkaar. Er is personeelstekort en daardoor worden er helaas fouten gemaakt. En dat wordt inderdaad ook toegegeven door de werkers in het veld zelf ( sowieso waar mensen werken worden fouten gemaakt) Maar het reanimeren gaat over BELEID. Dit wordt volgens protocollen vastgesteld. Je gaat niet van te voren zeggen we reanimeren niet want we komen nog zoveel personeelsleden tekort. En als er personeelsleden genoeg zijn veranderen we het beleid en gaan we weer reanimeren. Ik vind het eigenlijk ongelooflijk dat je dit denkt. Niet alles is goed in Nederland maar wat jij denkt... pff dat komt op mij over dat je in ieder geval niet in de gezondheidszorg werkt en achterdochtig bent.. en maakt mij kwaad omdat je al die artsen en verpleegkundigen in een verkeerd daglicht stelt wat ze niet hebben verdiend.
En hoewel soms een moeilijke beslissing kan reanimeren in sommige casussen medisch zelfs een onverantwoorde beslissing zijn.
En hoewel soms een moeilijke beslissing kan reanimeren in sommige casussen medisch zelfs een onverantwoorde beslissing zijn.
Omega
06-06-2019
/ 08:32
@leene Als je even Googled op reanimeren en verpleeghuizen kom je nogal wat misstanden tegen. Een groot deel van het personeel kent het protocol niet of houdt zich er niet aan. Dat kwam twee jaar geleden in het nieuws omdat een verpleegkundige weigerde een 72-jarige met darmkanker te reanimeren. De zaak is voor de rechter geweest. Minstens zo schrijnend is (aldus een peiling) dat 39 procent van het verplegend personeel dat ook zou weigeren, ondanks dat het protocol anders voorschrijft. Hoe zou je dat willen duiden dan? Dat lijkt me nog veel ernstiger dan niet-reanimeren vanwege werkdruk. Bijna 40 procent van verpleegkundigen dat het recht in eigen hand neemt... Onvoorstelbaar.
Kortom, jij en @Elsss horen wellicht bij de 60 procent die wel hun best doen en zich aan de regels houden, maar een schrikbarend hoog percentage heeft daar in een aantal opzichten gewoon maling aan. En zou dat niet komen door de enorme werkdruk? Een andere verklaring zou ik zo snel niet weten.
Kortom, jij en @Elsss horen wellicht bij de 60 procent die wel hun best doen en zich aan de regels houden, maar een schrikbarend hoog percentage heeft daar in een aantal opzichten gewoon maling aan. En zou dat niet komen door de enorme werkdruk? Een andere verklaring zou ik zo snel niet weten.
- 1
- 2
