Vloekdwang

dr. J. van der Wal | 2 reacties | 04-04-2018| 15:38

Er is bij mij een dwangstoornis geconstateerd. Ik heb last van seksuele intrusies en vloekgedachten. Nu ben ik onder behandeling van een psycholoog en zij zegt dat ik mijn gedachten zo specifiek mogelijk uit moet spreken om zo het probleem minder te maken. In mijn hoofd is het heel groot en ik heb moeite om het uit te spreken omdat ik mij erg schaam voor die seksuele intrusies. Maar hoe meer ik het voor mij houd, hoe meer last ik krijg, denk maar (niet) aan die witte beer...

Nu moet ik dus ook die vloekgedachten hardop uitspreken omdat dat mij moet gaan helpen, alleen ik heb hier grote moeite mee omdat ik het dan hardop uitspreek en echt God vervloek. Hoe kan dit helpen bij mijn genezing? Ik wil het niet, maar hoe meer ik ertegen vecht, hoe vaker ‘ze’ in mijn hoofd zitten. Ik kan haar niet uitleggen wat het voor mij betekent, daar ze zelf niet gelovig is. Mij wordt verteld dat het gewoon een gedachte is waar ik niks aan kan doen, maar ik heb soms het idee dat ik het wel gewoon zelf doe, dat als ik denk er automatisch een lelijk woord erbij denk. Wat is wijsheid en hoe zal God hierover denken? Er staat toch immers ergens in de Bijbel of de psalmen: zijn mijn gedachten tot Gods eer?

Je hebt al een belangrijke en moedige stap gezet door je probleem onder ogen te zien en hulp te zoeken. Het is van belang om hiermee door te gaan, omdat dwangstoornissen ernstig belemmerend en hardnekkig kunnen zijn. In jouw geval gaat het om dwanggedachten in de vorm van vloeken. Het zijn gedachten die je niet wilt hebben, maar die zich onontkoombaar opdringen. Mensen die hier last van hebben zijn vaak zeer gewetensvol, want anders zouden ze hier geen probleem mee hebben. 

Het gaat om een psychiatrische stoornis, een vorm van ziekte dus. Nu zijn er christenen die vervolgens heel eenvoudig redeneren door te zeggen dat iemand niet verantwoordelijk gesteld kan worden voor een ziekte. Daar kies je immers niet voor, het overkomt je. Dat is tot op zekere hoogte juist. Toch voldoet dit niet geheel. Een christen ziet in het licht van de Bijbel ook ziekte als een gevolg van de zonde en daarmee ook als schuld.

Je bent niet de enige christen die hiermee worstelt. Ik laat John Bunyan en Charles Spurgeon aan het woord. John Bunyan: “Ongeveer een maand later kwam er een zeer grote storm over me, die het me twintig keer moeilijker maakte dan alles wat ik eerder had meegemaakt. (…). Eerst werd mij alle troost ontnomen, toen greep de duisternis mij aan, waarna golven van godslastering, zowel tegen God, Christus als de Schrift, mijn geest overspoelden en mij verbijsterden en in verwarring brachten. Deze godslasterlijke gedachten deden ook vragen opkomen tegen het wezen van God en tegen zijn enige geliefde Zoon. Zouden God of Christus er echt zijn of niet? En is de Heilige Schrift niet eerder een fabel en sluw verhaal dan het heilige en zuivere Woord van God?” 

En Spurgeon schreef: “Ik heb iemand horen zeggen: ‘Ik word gekweld door gruwelijke gedachten. Waar ik ook ga, godslastering komt onwillekeurig in mij op. Vaak dringt zich tijdens mijn werk een vreselijke suggestie op en zelfs op mijn bed schrik ik uit mijn slaap door gefluister de boze. Ik kan niet ontsnappen aan deze vreselijke verleiding.’ Vriend, ik weet wat je bedoelt, want ik ben zelf opgejaagd door deze wolf. Een man kan net zo goed proberen een zwerm vliegen met een zwaard te bevechten, als proberen zijn eigen gedachten te beheersen als ze door de duivel worden aangezet. Een arme verleide ziel, aangevallen door satanische inblazingen, is als een reiziger waarover ik heb gelezen, over wiens hoofd en oren en hele lichaam een zwerm woedende bijen kwam. Hij kon ze niet van zich afhouden en ze niet ontvluchten. Ze staken hem overal en dreigden zijn dood te worden. Het verbaast me niet dat je krachteloos bent tegen deze afschuwelijke en afkeurenswaardige gedachten die Satan in je ziel giet. Maar toch zou ik u aan de Schrift willen herinneren: Maar God bevestigt Zijn liefde jegens ons, dat Christus voor ons gestorven is, als wij nog zondaars waren.’”
 
De pijnlijke mentale worstelingen van Bunyan, die heel intens waren, gingen jaren door, totdat hij eindelijk verlichting en bevrijding vond door de genade van God en een goed begrip van de Schrift. 
 
Deze ervaringen hebben Bunyan en Spurgeon mede gevormd tot een middel in Gods hand om anderen te helpen. Een eerste conclusie mag zijn dat een vloekdwang geen reden is om jezelf als christen af te schrijven. Liever gezegd: een vloekdwang is niet sterker dan God. Dat mag hoop en een begin van rust geven.
 
Het patroon van deze problematiek ziet er ongeveer als volgt uit:
1. Iemand is bang voor vloekgedachten.
2. Hij of zij doet er alles aan daar niet aan te denken.
3. Hoe harder hij of zij het probeert, hoe meer de gedachte opkomt. Je kunt immers niet bewust iets proberen te vermijden, zonder daaraan te denken.
4. Hij of zij raakt onwillekeurig bezet door de vloekgedachte, juist omdat hij of zij die wil vermijden. 
5. Hij of zij voelt zich hier zeer schuldig en angstig over. De boze kan dit nog versterken door veroordelende bijbelteksten in gedachten te brengen, zoals hij ook Christus tijdens Zijn verzoeking probeerde te misleiden met misbruik van bijbelteksten. Vaak wordt dit niet direct onderkend en komen er daarom kwellende gedachten van zelfveroordeling bij zoals: “Een echte christen zou zulke dingen niet denken.” “Heb ik de onvergeeflijke zonde begaan?” 
6. Dit kan enorme schuld en angst voor veroordeling door God oproepen. 
7. Vlucht voor of verzet hiertegen hier tegen helpt niet. De spanning neemt verder toe en zo begint het hele patroon opnieuw. 
 
Hoe dit patroon te doorbreken? Spurgeon geeft in zijn citaat een belangrijke aanzet. Hij zegt dat deze gedachten gezien moeten worden als iets van de boze. Dat brengt ons bij Rom. 7:19-25. Dit is wel een strijdlied genoemd. Sommigen vinden dit gedeelte maar zwaarmoedig en zelfs een blijk dat Paulus op dat moment nog niet bekeerd was. Dat is niet alleen onbijbels, maar ook hard en troosteloos voor al die christenen die de geestelijke strijd zo zwaar hebben te voeren. Zie de strijd tegen vloekdwang ook in dat licht en veroordeel jezelf niet onnodig. Alleen al het feit dat je last hebt van vloekgedachten is een teken van geestelijk leven. Zoek dat te versterken. Dat kan alleen door in alles, ook in de strijd tegen vloekdwang, te zien op Christus. En dan komt na het strijdlied in Romeinen 7 ook het overwinningslied van Romeinen 8. 

Daar moet meteen bij worden gezegd dat de praktijk het geestelijk leven ook laat zien dat er terugval is. Zie ook Gal. 5:17. Onze zondige aard blijft tot onze laatste snik levend. Het is het deel dat geneigd is om te doen wat verkeerd is. Dat is de oude mens, of ‘het vlees’. We hebben allemaal onze zondige aard geërfd van onze gevallen ouders, Adam en Eva, omdat we een deel van hen waren, of ‘in’ hen, toen ze tegen God opstonden in de Hof van Eden.

Als je lijdt aan vloekdwang, is je zondige natuur het deel van jou dat impulsief een verboden gedachte uit tegen de wil van je geest. Werp jezelf met al je gedachten op Hem. Hij kan nog steeds die vreselijke influisteringen van de duivel tegenhouden, of Hij kan je in staat stellen om hen in hun ware licht te zien, zodat je je daarover niet onnodig zorgen maakt. God zal je niet veroordelen voor zondige gedachten van Satan of van je oude mens. Het is zeer belangrijk deze gedachten steeds voor de geest te houden in het omgaan met vloekdwang.

Wanneer de ongefundeerde angst voor veroordeling minder wordt, zul je merken dat ook de onwelkome gedachten minder worden. Er komt ruimte voor goede en vreedzame gedachten. Dit is belangrijk. Kom tot rust. Denk aan Gods beloften en werken. Dat Hij Zijn eniggeboren Zoon zond om voor zondaars te sterven. Als Hij Zijn kostbare, eniggeboren Zoon heeft gegeven, zal Hij je dan ook niet alles geven wat je nodig hebt om vrede te hebben, en veel meer? Denk aan de Raadsman, die er is om je te troosten, om je te leiden en te versterken. Rust in Hem en je zult merken dat God je vermoeide geest zal vernieuwen. Zie ook Fil. 2:6 t/m 8, 4:8,  Joh. 14:27. Maak hier biddend werk van. Niet zozeer door tegen vloekdwang te strijden, maar je in plaats daarvan te richten op gezonde gedachten. Komen die verkeerde gedachten dan toch op, probeer ze niet weg te drukken of te ontkennen, maar breng ze voor God.

Het voorgaande leek me als eerste noodzakelijk, om nu iets te zeggen over de behandeling. Ik houd dat kort, omdat je van je behandelaar nadere uitleg mag vragen. Succesvolle behandeling heeft twee elementen in zich. De eerste is dat je het goede zicht krijgt op de problematiek. Het voorgaande wil daar een bijbelse bijdrage aan leveren. Je kunt daar nog aan toevoegen dat je moet leren om dwanggedachten niet al te serieus te nemen. Het is een symptoom van een ziekte, een stoorzender, geen zinvolle informatie.  

Soms is het nodig dat iemand zich blootstelt aan de dwanggedachte of -handeling. Gebleken is dat dit zeer effectief kan zijn. Dit kan op meerdere manieren (vraag het je therapeut). Door deze blootstelling ervaar je dat hetgeen waar je bang voor bent, niet de ramp veroorzaakt die je vreest. Door dit te herhalen dooft de angst als het ware.

Als ik je goed begrijp is het jouw angst dat je door vloekgedachten toe te laten, je jezelf schuldig maakt aan Godslastering. In het licht van het voorgaande is deze angst ongefundeerd. De redenen daarvoor zijn samenvattend:

-Je hebt last van vloekdwang en je wilt er van af. Juist ook omdat je God geen oneer aan wil doen. Daarom ga je (ook) in therapie. 
-Het gaat niet om het oproepen of het stimuleren van vloeken, maar om het uiten van kwellende gedachten die er al zijn, zodat die hun kracht verliezen en minder worden.
-Het uiten van vloekdwang is als het goed is, niet meer dan een uiting van de oude mens. Daarbij mag je je, ook met gebruik maken van therapie, op God verlaten. Doe dat, hoe aangevochten ook!
 
Tenslotte. Zoek tegelijk ook pastorale hulp, die je steunt in deze moeilijke weg. Je zou ook contact met lotgenoten kunnen  zoeken bij de CVADF, de Christelijke Vereniging voor Angst, Dwang en Fobieën, www.cvadf.nl.

Dr. J. van der Wal

Dit artikel is beantwoord door

dr. J. van der Wal

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven