Psalmen voor nu

Ds. M. Pronk | Geen reacties | 14-09-2005| 00:00

Ik las onlangs wat over de nieuwe psalmberijmingen onder het motto, 'Psalmen voor nu'. Hoe kijkt u hier tegenaan? Persoonlijk vind ik het een heel goed idee. Juist, zodat mensen de teksten beter begrijpen. Heel veel mensen willen graag bij het oude blijven, waar ik zelf geen voorstander van ben.

Een wezenlijke onderdeel van de eredienst is het zingen van de psalmen. De psalmen zijn wel eens een geestelijke apotheek genoemd. Onder alle omstandigheden van het leven kan men in de psalmen terecht. In de psalmen kijk je de heiligen in het hart. De reformatie heeft ons een zingende gemeente gegeven. In het zingen van de psalmen bidt de gemeente, belijdt ze haar zonden, looft ze de Heere, verootmoedigt zij zich, zoekt ze troost. In het zingen spreekt de gemeente tot de Heere, maar ook tot elkaar. Men roept elkaar op tot geloof en bekering en vertrouwen op de Heere. De psalmen behoren tot het Woord, dus neemt in het zingen de gemeente volop deel aan de bediening van Gods Woord. In het Genève van Calvijn zong men de berijmde psalmen. De dichters probeerden in het berijmen zo dicht mogelijk bij de tekst van de Schrift te blijven.

Wij zingen nog steeds onze Oud Testamentische Psalmen. In de prediking is het nodig dat de psalmen worden verklaard tot op Christus. De huidige praktijk is dat de predikant bij het samenstellen van de liturgie een eenheid zoekt door bij de preek en Schriftlezing passende psalmen te kiezen. Het gevaar is groot dat door uit een psalm één of meer bepaalde coupletten te laten zingen ze uit hun verband worden gerukt. In de tijd van de reformatie was het gewoonte een  psalm in zijn geheel of een samenhangend deel te zingen. Zo komt de psalm veel beter tot zijn recht. Dat gebeurt zelden meer. Men zong ook het hele psalmboek door. Het zingen van de psalmen is een zeer belangrijk onderdeel van de eredienst. Helaas is door het zeer selectief zingen onze bundel toch vrij onbekend. Hier ligt een taak voor de predikant om zijn gemeente meer psalmen te laten en te leren zingen. We zingen onze psalmen in smart, in vreugde, in dagen van ziekte en rouw, in aanbidding en eerbied. De gemeente moet goed beseffen dat men in het zingen bezig is met Gods woord. Het zingen van een enkele psalm is menigmaal voor menigeen tot rijke troost in zijn of haar geloofsleven geweest. Er is ook niets op tegen om berijmde Schriftgedeelten te zingen. 

We kunnen kiezen uit de berijming van Datheen, die van 1773 en de nieuwe berijming van 1968. Er zijn nog enkele gemeentes in ons land die uit de berijming van Datheen zingen. Zelf gebruik ik die van 1773, ons welbekend denk ik. Aan dit rijtje is nu een nieuwe berijming toe te voegen. “Psalmen voor Nu”. In de krant had ik al het een en ander over deze nieuwe psalmberijming gelezen. Om er wat meer van af te weten heb ik een boekje aangeschaft. Het boek is uitgegeven bij Boekencentrum te Zoetermeer. De titel luidt: “Totdat het veilig is”. Er is een cd met 16 psalmen bijgevoegd. Aan deze nieuwe psalmberijming werkt een team, bestaande uit grondtaalbegeleiders, berijmers en componisten. Deze bundel bevat de psalmen 4, 9, 15, 22, 28, 53, 57, 73, 84, 90, 121, 130, 131, 136, 142 en 147. Het doel dat dit team voor ogen staat is een psalmberijming in eigentijds Nederlands en op nieuwe melodieën in de traditie van de lichte muziek van de afgelopen halve eeuw. Dit boek met de cd is het resultaat van drie jaren intensief bezig zijn. In het vervolg laat ik dit boek spreken. Onze psalmen zijn de verwoording van de intieme omgang met God. Toch worden de psalmen te weinig gezongen. Er worden zoveel andere liederen gezongen. Volgens het team dat aan deze berijming werkt is het probleem van de psalmen vooral een vormkwestie. De psalmen in hun huidige vorm bieden twee dingen niet: een taal die de mensen begrijpen en een muziekstijl die bij hen past. Het doel van het team dat aan deze nieuwe berijming werkt is om ze zingbaar te maken op muziek uit de brede poptraditie. De kerk mag niet de psalmen verliezen. Daarom willen zij de psalmen beschikbaar stellen in een nieuwe muziektraditie. Tevens moeten de psalmen ook mensen buiten de kerk aan kunnen spreken. De oude psalmen hebben immers nog niets aan actualiteit ingeboet.

Onze kerkmensen hebben echter de psalmen lief. Zij worden gaarne gezongen. Maar uit de praktijk blijkt dat het om een beperkt aantal psalmen gaat. En zowel de berijming van 1773 als die van 1968 bevatten verouderde taal. Onder de evangelische christenen hanteert men een  heel andere liedcultuur. De reformatorische christenen houden vast aan de oude berijming van de psalmen. In ander kerken van het confessionele protestantisme maakt men gebruik van  het Liedboek voor de kerken, de bundel Opwekking en de Evangelische liedbundel. Vooral de evangelische liedcultuur wint sterk terrein omdat die wortelt in de popmuziek waarmee de gemiddelde Nederlander tegenwoordig opgroeit. Veel confessionele christenen zijn op zoek naar vernieuwing van geloofsvormen.

De teamleden van de “Psalmen voor Nu” willen de psalmen in een modern lied op de lippen van een zingende gemeente leggen. Zij willen recht doen aan de grondtekst en tegelijk goed Nederlands schrijven. Brontaalgetrouw en doeltaal gericht heet dat. De diversiteit van de psalmen leidde ook tot een breed scala aan muziekstijlen. Psalm 4 is een rustige luisterpop, psalm 6 is bijna een smartlap, psalm 9 een steviger rocknummer, psalm 12 leunt tegen de jazz aan. Tot zover iets uit dit boek.

Wat moeten we hiervan denken? Het is hier de plaats niet om inhoudelijk op deze berijming in te gaan. Laat ik wijzen op enkele plaatsen. Ik laat aan jullie het oordeel over. In Psalm 73: “Ik leek wel gek”. In Psalm 84: “Bij U onder de pannen”. In Psalm 147: “De Heer laat slechterikken in het zand bijten”.
  
Als ik eerlijk mijn menig geef, zou ik drie zaken willen opmerken. 1. Mij spreekt deze manier van weergave in berijming en muziek niet aan. 2. Deze manier van zingen zal er bij de gemeente niet ingaan. Hoort daar ook niet thuis. 3. Bij de verkondiging van het Woord past  een eenvoudiger en eerbiediger manier van zingen dan op deze cd is te beluisteren. Ik zoek een stijl van zingen welke past bij het Woord van God dat toch niet minder is dan openbaring van God.

Velen vinden de taal van de psalmbundel te moeilijk. Daar is wat aan te doen. Probeer met aandacht de psalm eerst in de Bijbel te lezen. Doe dat een aantal keren achter elkaar zodat de woorden tot je doordringen. Lees daarna ook de berijming wat keren in zijn geheel door. Vroeger werden de psalmen veel thuis in de gezinnen gezongen. Waar gebeurt dat nog? Zo raak je met de psalmen vertrouwt. En dat is geen kwestie van slechts bij het oude blijven. Laten we met zijn allen maar dicht bij de Schrift leven. Zodat het Woord Gods wast en vermenigvuldigt.( Hand.12, 24)

Ds. M. Pronk

Dit artikel is beantwoord door

Ds. M. Pronk

• Geboortedatum:
  10-03-1940
• Kerkelijke gezindte:
  Hersteld Hervormd
• Woon/standplaats:
  KralingseVeer
• Status:
  Inactief

71 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven