Vraag
Ik ben altijd erg gefascineerd geweest door christelijke kunst. Prachtige schilderingen van allerlei verschillende geschiedenissen. Nu ben ik echt geen goede ervaren kunstenaar, maar ik teken regelmatig schilderijen na met wat aanpassingen indien nodig. Nu kwam ik het indrukwekkende schilderij van Antonio Ciseri tegen, genaamd “Ecce Homo”. Ik vond hem erg indrukwekkend en het sprak tot mijn verbeelding.
Ik bedoel dit niet zoals men vroeger in de Rooms-Katholieke kerk deed, waarbij ze het geschreven Woord vervingen voor tekeningen, maar echt omdat ik het zo indrukwekkend vond. Dit schilderij wilde ik direct natekenen met alle precisie natuurlijk, want de Heere Jezus staat in het schilderij... En dat besef kwam vooral achteraf. Heb ik nu geen zonde begaan? Ik heb Jezus afgebeeld door een schilderij na te maken. Ik loop hier best mee en ik weet niet wat ik er mee aan moet. Heb ik een grove zonde begaan?
Antwoord
Over het de vraag of we Jezus mogen afbeelden, is in de loop der tijd veel discussie geweest. Onder meer bij het uitgeven van kinderbijbels wordt de vraag gesteld: mag dat wel? Immers: Jezus is Gods Zoon. En de Schrift en de belijdenis zijn glashelder als het gaat over het afbeelden van God. Dat kan niet en dat mag niet. Elke poging om God uit te beelden of af te beelden zou toch op een mislukking uitlopen. Welk mens, hoe begaafd ook, zou de Allerhoogste in Zijn Wezen kunnen vatten?
Ook op Refoweb is daarom (in 2004, zie onder) wel het antwoord gegeven: God kun je en mag je niet afbeelden, dus dat geldt dan ook voor de Zoon van God. Naar mijn gedachte speelt hierbij echter nog iets anders, namelijk dat we van de Zaligmaker geloven dat Hij niet alleen waarachtig God is, maar ook en tegelijk waarachtig en rechtvaardig Mens. En omdat ook die menselijke natuur van Christus 100 procent waarachtig is, liggen er volgens mij toch mogelijkheden om -bijvoorbeeld in een kunstuiting of ten behoeve van een kinderbijbel- een afbeelding van Jezus te maken.
Ik gebruik in dit verband steeds bewust alleen deze naam: Jezus. Dat is de naam die de Heiland gedragen heeft tijdens Zijn rondwandeling op aarde. Dat wil zeggen: tijdens die periode van Zijn bestaan, waarin het woord van de profeet Jesaja gold: “Hij had geen gedaante noch heerlijkheid; als wij Hem aanzagen, zo was er geen gestalte, dat wij Hem zouden begeerd hebben” (Jesaja 53:2b). Dat was ook één van de redenen dat mensen met het blote oog niet konden zien dat ze in Jezus met de lang beloofde Messias te maken hadden. Hij wandelde onder hen rond, als een ‘gewone’ Jood onder gewone joden.
Naar mijn gedachte is het voor kunstenaars en illustratoren toegestaan om een poging te doen om deze werkelijkheid via een afbeelding weer te geven. Zolang de afgebeelde Jezus maar niet voorzien wordt van bijzondere, opvallende kenmerken (bijvoorbeeld een aureool), waaraan je zou kunnen zien dat Hij toch méér is dan alleen Mens.
Kortom: zolang de maker van de afbeelding zich strikt beperkt tot het echt menselijke van Jezus, acht ik het niet in strijd met het tweede gebod van de Wet des HEEREN of met de inhoud van Zondag 35 van de Heidelbergse Catechismus.
Ds. A. van der Zwan
Dit artikel is beantwoord door
Ds. A. van der Zwan
- Geboortedatum:27-02-1972
- Kerkelijke gezindte:Christelijk Gereformeerd
- Woon/standplaats:Dordrecht-Centrum
- Status:Actief
