(...) Stel: zo'n persoon wordt inderdaad zoals staat omschreven uit de christeli...

Zelf ben ik op dit moment bezig met het lezen van een catechismusverklaring. Daar gaat het in vr/ant 83, 84 en 85 over de sleutelen des hemelrijks. En daar staat in vr/ant 85 dat, als gemeenteleden, “nadat zij ettelijke keren broederlijk vermaand zijnde en zich daar niet aan storen, dat zij door het verbieden der Sacramenten uit de Christelijke gemeente en van God Zelven uit het Rijk van Christus gesloten worden; en wederom als lidmaten van Christus en van Zijn gemeente aangenomen, zo wanneer zij waarachtige betering beloven en bewijzen.” Nu vroeg ik mij af. Stel: zo'n persoon wordt inderdaad zoals staat omschreven uit de christelijke gemeente geplaatst, wat als deze hier dan mee naar de rechter gaat en hierover een zaak aanspant? Tegenwoordig lijken veel mensen, zeker binnen de kerk, er ieder een andere mening op na te houden dan wat God zegt in Zijn Woord. Dat lijkt mij een lastige situatie. Of kan een rechter hierin geen uitspraak doen omdat het een religieuze regel is en de kerk zelf deze mag handhaven?

Beste vragensteller,

Je vraag ligt best gecompliceerd. Zeker gezien de ontwikkelingen van de afgelopen tijd -maatschappelijk en rechtsordelijk- is het een ingrijpende vraag, wanneer het realiteit zou worden. In elk geval heeft ieder rechtspersoon in de vorm van een stichting of instelling o.i.d. het recht haar eigen regels op te stellen, mits deze niet in strijd zijn met het Burgerlijk Wetboek. Vanuit dit standpunt zullen er een aantal zaken zijn, waar de rechter naar zal kijken in dit soort situaties.

Allereerst zal de rechter kijken of de kerk (de gemeente, de classis of de synode) correct gehandeld heeft naar haar eigen kerkorde. De procedure van de losmaking zal door de rechter worden getoetst aan de bestaande kerkorde. De rechter bekijkt dus of de kerk haar eigen regels heeft gerespecteerd. Dat is een procedurele toetsing.

De rechter zal dan ook bezien of deze kerkorde -op het punt van geschil- in strijd is met het Burgerlijk Wetboek. Als de Kerkorde strijdig is met de grondwet en de het Burgerlijk Wetboek, dan zal de kerkorde in gebreke worden gesteld.

Ook zal de rechter toetsen of de reden van afzetting niet discriminair is. Stel dat mensen op grond van hun levenswandel losgemaakt worden, wat maatschappelijk als geaccepteerd geldt, maar wat kerkelijk niet mogelijk is, dan liggen de zaken buitengewoon gecompliceerd.

Zo zie je dus dat er drie factoren zijn die belangrijk zijn: de kerkelijke losmakingprocedure, de verhouding tussen kerkorde en wetboek, en de gevoeligheden rondom discriminatie. Feit is echter wel dat tegenwoordig de rechter wel weer veel gewicht toekent aan de zelfstandigheid en eigen beschikkingsrecht van instellingen. Haar eigen rechten en plichten (zoals bij statuten, kerkorden, etc.) worden veelal gerespecteerd...

Vriendelijke groeten,
Ds. A. Goedvree, Arnemuiden