Omgaan met kankerpatiënten

Ds. P. van der Kraan | Geen reacties | 01-08-2003| 00:00

Hoe komt het toch dat veel mensen, ook in de kerk, inclusief dominee/kerkenraad, er blijkbaar zo'n moeite mee hebben om met kankerpatiënten om te gaan? Mijn moeder is ongeneeslijk ziek. Hoe lang ze nog leeft weet niemand. Toen we dit net wisten kwam de dominee natuurlijk wel, maar na een paar weken niet meer. Men denkt blijkbaar dat je zo iets dan hebt verwerkt. Soms vragen mensen ernaar hoe het is en als je dan antwoord dat het (naar omstandigheden) goed gaat, halen ze opgelucht adem en gaan weer verder. Men beseft blijkbaar niet dat zo iemand nog steeds ongeneeslijk ziek is en niet weet hoe lang hij/zij nog leeft en dat dit voortdurend spanning geeft. Er wordt ook alleen naar de patiënt gevraagd. Dat de man en kinderen het misschien ook moeilijk hebben komt bij velen niet in ze op. Bijvoorbeeld onze wijkouderling struikelde laatst bijna over me op het kerkplein, maar hij heeft nog nooit gevraagd hoe het met ons is. Alleen mensen die zelf van dichtbij ook zoiets hebben meegemaakt begrijpen het, merken wij. Is het echt zo moeilijk om je proberen een beetje in te leven in iemand anders? Het klinkt een beetje negatief allemaal nu, maar gelukkig is niet iedereen zo! Maar je voelt je zo alleen gelaten soms door sommige mensen en dat kan je er eigenlijk niet bij hebben.

Uit de vraag blijkt niet in welk stadium de ziekte is en hoe ziek je moeder is. Kennelijk lijkt het (als gevolg van chemokuren en medicijnen?) redelijk goed te gaan, zodat je desgevraagd kunt antwoorden dat het naar omstandigheden redelijk goed gaat. Veel mensen vergissen zich daarin en denken dat het gewoon goed gaat en de ergste problemen voorbij zijn. Daaruit kan mogelijk de opstelling van predikant en kerkenraad verklaard worden.

In de begintijd (de 'eerste' schrik) wel bezoeken, daarna niet meer als het wat beter 'lijkt' te gaan. Het vergt een bepaalde discipline van een pastor om langdurige zieken/zieken die langer ziek zijn dan 'normaal' (een aantal weken) niet uit het oog te verliezen, ook niet als ze mogelijk nog normaal functioneren (en dat wil je als zieke het liefst en zolang het kan). Als je dan weer op straat wordt gezien, denkt men al snel dat een bezoek niet meer nodig is. En dat komt een altijd drukke predikant goed uit, want er wachten nog zoveel mensen op bezoek.

In overleg met de betreffende zieke en diens familie kan (eventueel ook de kerkenraad erbij betrekken) een bepaalde regeling worden afgesproken van bijv. eenmaal in de twee weken een bezoek brengen, zodat beide partijen weten waar ze aan toe zijn. Vanuit eigen ervaring wet ik hoe telkens weer nieuwe 'gevallen' van ziekte en problemen de aandacht van een predikant vragen, waardoor bestaande 'gevallen' op de achtergrond of zelfs in het vergeetboek dreigen te komen. Dat is een kwestie van organiseren en zo nodig delegeren om te voorkomen dat zoiets gebeurt. Indien nodig (als de ziekte ernstiger vormen aanneemt), kan de frequentie van de bezoeken worden opgevoerd. Dan volstaan doorgaans korte(re) bezoeken.

Aan de ene kant is het dus een praktisch probleem voor een predikant/kerkenraad, dat te maken heeft met het overzicht over de gemeente. Maar anderzijds wordt dat overzicht bepaald door een zekere mate van inleving in andermans situatie. Dat is niet altijd optimaal aanwezig. Velen rekenen van zichzelf uit. En als je gezond bent en de ander lijkt zijn gang (weer/nog) te kunnen gaan, kan (onbewust) de gedachte post vatten dat het voorlopig allemaal nog meevalt. De spanningen die de ziekte met zich meebrengt, vragen, angsten, twijfels e.d... daar staat men vaak niet (voldoende) bij stil. Terwijl de patiënt juist grote behoefte heeft om daarover te praten.

Daarbij komt dat veel mensen (ook ambtsdragers) nog steeds terugschrikken als het kanker betreft. Het is ook zo bedreigend. Bij veel andere ziekten kun je bidden om beterschap en dat de middelen gezegend zullen worden. Maar als de dokter heeft gezegd 'ongeneeslijk' (overigens is dát het laatste woord niet, David zegt "Mijn tijden zijn in Uw hand"), waar moet je dan nog om bidden? Verder denken veel mensen dat zij alleen maar op een goede manier pastoraat kunnen bedrijven als zij oplossingen kunnen bieden en dat kun je aan een ongeneeslijke zieke niet. Zij vergeten intussen of zien niet in dat gewoon zijn bij de ander en luisteren en samen de nood naar God dragen al zoveel kan betekenen.

Een andere fout (die ik zelf ook heb moeten afleren) is dat de persoon die het aangaat, vaak alle aandacht krijgt en die erom heen staan slechts heel zijdelings of niet betrokken worden in de  pastorale zorg. Terwijl die ook zo'n behoefte hebben om van zich af te kunnen spreken. Met een echtpaar, waarvan de man kankerpatiënt is, heb ik afgesproken dat ik eenmaal per twee weken met hen samen over hun beider problematiek spreek. Dat lucht hen geweldig op, omdat zij er met elkaar zo moeilijk over kunnen en durven spreken.

Inderdaad vind je het meest houvast bij mensen die hetzelfde hebben meegemaakt. Zij weten wat het betekent en kunnen dus ook het meeste invoelingsvermogen tonen. Dat geldt alle situaties.

Misschien is de oplossing dat je zelf (of iemand anders uit jullie gezin) via de wijkouderling/predikant te kennen geeft wat jullie "behoeften" zijn en vragen of daar op één of andere manier in kan worden voorzien. Dat voorkomt dat een negatief beeld ontstaat dat de verhouding naar predikant en kerkenraad gaat "overheersen", terwijl je met het oog op wat er in de (nabije) toekomst allemaal kan gebeuren, hen zo nodig zult hebben. Dat is tegelijk voor de predikant en de ouderling/kerkenraad een leermoment, waaraan ze voor de toekomst (hopelijk) iets hebben. Terwijl jullie als gezin niet met verwachtingen blijven zitten die niet worden beantwoord. Leg het eerlijk voor aan de dominee/ouderling, zonder in verwijten te vallen. Zij staan toch aan de andere kant en ondervinden niet wat jullie ondervinden.

Als je niets doet, blijft het zoals het nu is en kunnen de negatieve gevoelens alle verhoudingen gaan beheersen. Als je het wel doet, kan dat voor jullie winst betekenen en mogelijk (in de toekomst) naar andere mensen een positieve uitstraling hebben.

Eén troost: de Heere God weet ten volle wat je doormaakt. Maar je mag wel van Zijn dienstknechten verwachten dat ze daarvan iets tonen, al zijn en blijven zij mensen met al hun beperkingen en tekorten. Maar daarvoor ben je ook samen gemeente om, zonder verwijten, in liefde en met takt, elkaar de weg te wijzen. Wie weet hoe positief dat uitwerkt. Vele wijsheid daarbij en sterkte voor het vervolg van de weg. God zij bijzonder met je moeder en zij jullie als gezin zeer nabij met Zijn ondersteuning en genade.

Dit artikel is beantwoord door

Ds. P. van der Kraan

• Geboortedatum:
  06-02-1948
• Kerkelijke gezindte:
  PKN (Hervormd)
• Woon/standplaats:
  Arnemuiden
• Status:
  Actief

129 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven