Hulp bij ingewikkelde echtscheiding

Ik voel mij na een gesprek met onze predikant zo verslagen. Een vriendin ligt in een ingewikkelde scheiding. Onze vorige predikant achtte het niet nodig om contact met haar man op te nemen en opperde zelfs om de scheiding door te zetten. Er zijn geen gegronde redenen vanuit de Bijbel die de scheiding toelaten: geen vreemdgaan, geen mishandeling, enzovoorts. Mijn vriendin maakt een heel moeilijke tijd door en heeft veel psychische klachten. Haar man trok dit niet meer.

Ik heb aan onze predikant gevraagd of we als gemeente om het gezin heen kunnen gaan staan om hulp te bieden waar dat mogelijk is. Een stuk toekomstperspectief bieden aan 'de verlatene' om de kinderen en haarzelf niet berooid achter te laten. Maar dit wordt mijns inziens door hem niet begrepen, laat staan toegepast. Van wie kunnen we dan de hulp verwachten waar in gebed zoveel om gevraagd wordt? Welke rol heeft de kerk en hebben de leden hierin? Ik zou graag advies willen. Wat kan ik nog doen?

Beste vraagstelster,

Graag doe ik een poging om met je mee te denken en om een (vermoedelijk niet hét!) antwoord op je vragen te geven. Hierbij ga ik er vanuit dat je vriendin die in een ingewikkelde scheiding ligt tot dezelfde kerkelijke gemeente behoort als jijzelf. En omdat je zowel over “onze predikant” als “onze vorige predikant” schrijft, veronderstel ik dat dit om twee verschillende predikanten gaat.

Allereerst: ook voor jou als vriendin moet dit een moeilijke tijd zijn, waarin je wellicht een hoop machteloosheid ervaart omdat je ongetwijfeld veel wilt, maar lang niet alles kunt doen voor je vriendin en haar kinderen. Iets wat door het gesprek met je predikant en een stuk onbegrip waar je tegenaan loopt, alleen maar verergerd zal zijn.  

Helaas speelt huwelijksproblematiek ook binnen kerkelijke gemeenten. Ook wat dit betreft hebben we de plicht om, voor zover dat mogelijk is, naar elkaar om te zien en er voor elkaar te zijn. Deze pastorale taak begint onderling en rust op elk gemeentelid. Predikanten en ouderlingen hebben hierin vervolgens nog eens een bijzondere verantwoordelijkheid.
 
Ik kan dan ook niet zo goed plaatsen dat je vorige predikant, op de hoogte zijnde van grote problemen in het huwelijk van je vriendin, het niet nodig achtte om contact met haar man op te nemen. Had hij wel pastorale zorg voor je vriendin? Was/is de man van je vriendin geen lid van de gemeente? Of was er een ouderling die het pastorale contact met hem onderhield? Want dat is een wel een gebruikelijke en verstandige gang van zaken in het geval van huwelijksproblematiek: dat verschillende ambtsdragers -veelal de predikant en een (wijk)ouderling- de pastorale aandacht en zorg voor man en vrouw verdelen. Met als doel om na(ast) de afzonderlijke gesprekken ook gezamenlijk in gesprek te kunnen gaan. 

"Je hebt gevraagd of jullie als gemeente om je vriendin en haar kinderen heen kunnen gaan staan om hulp te bieden. Dit zou echter geen vraag moeten zijn, maar een vanzelfsprekendheid!"

Ook de suggestie van je vorige predikant aan je vriendin om de scheiding door te zetten kan ik niet goed plaatsen op basis van wat je schrijft, maar ik zou meer van de situatie moeten weten om hier stelliger over te zijn. Als je als predikant dit al oppert, in het geval van psychische nood, moet er mijns inziens toch op z’n minst óók contact met de echtgenoot in kwestie zijn geweest.

Inmiddels is er een nieuwe predikant aan de gemeente verbonden, zo begrijp ik. Of de scheiding inmiddels een feit is, is mij niet duidelijk, maar ik maak uit de vraag op dat de man en de vrouw met haar kinderen wel gescheiden leven.

Je hebt aan hem gevraagd of jullie als gemeente om je vriendin en haar kinderen heen kunnen gaan staan om hulp te bieden waar dat mogelijk is. Dit zou echter geen vraag moeten zijn, maar een vanzelfsprekendheid! 

Zoals ik al schreef, heeft de gemeente in het algemeen de taak om naar elkaar om te zien. Door mee te bidden, mee te lijden, mee te leven, mee te dragen (door middel van tijd, aandacht, energie, praktische hulp, enzovoorts). Vervolgens hebben ambtsdragers hierin een bijzondere verantwoordelijkheid. Predikant en ouderlingen wat pastorale zorg betreft. En diakenen wat diaconale zorg betreft. 

Dit is altijd maatwerk. Wat de pastorale zorg betreft, zouden predikant en wijkouderling en eventueel bezoekbroeder/-zuster met je vriendin (en haar kinderen, afhankelijk van hun leeftijd) moeten bespreken wat zij hierin op prijs stelt. De een heeft meer behoefte aan bezoek, voorbede, gesprek, en dergelijke meer, dan een ander. Naarmate er tijd verstrijkt neemt de frequentie van bezoeken doorgaans ook af. 

Ook de diaconale zorg is maatwerk en helemaal afhankelijk van wat je vriendin en haar kinderen nodig heeft. Zijn er financiële zorgen? En/of komt je vriendin vooral ‘handen’ tekort? Dat ze door de combinatie van moeten werken aan andere taken die ook ‘moeten’ niet toekomt? Als er financiële zorgen zijn, kunnen diakenen meekijken en meedenken, en weten zij als het goed is bij welke loketten er aangeklopt kan worden. En in veel gemeenten hebben diaconieën wel iets van een diaconale hulpdienst ingericht, waarop een beroep gedaan worden voor praktische hulp (eten koken, naar het ziekenhuis rijden, boodschappen doen, enzovoorts). Als het benodigde omzien naar je vriendin óók op diaconaal vlak is, zou je je rechtstreeks tot de diaconie kunnen wenden. 

Wat de pastorale zorg van de gemeente én predikant/ouderlingen betreft: wijs hen bijvoorbeeld op een Bijbelgedeelte als 1 Petrus 4:7-11: “En het einde van alle dingen is nabij; wees daarom bezonnen en nuchter in de gebeden. Maar heb voor alles vurige liefde voor elkaar, want de liefde zal een menigte van zonden bedekken. Wees gastvrij voor elkaar, zonder morren. Laat ieder de anderen dienen met de genadegave zoals hij die ontvangen heeft, als goede beheerders van de veelsoortige genade van God. Als iemand spreekt, dan als iemand die de woorden van God spreekt; als iemand dient, dan als iemand die dient uit kracht die God schenkt; zodat God in alles verheerlijkt wordt door Jezus Christus. Hem komt de heerlijkheid en de kracht toe, tot in alle eeuwigheid. Amen.”

Met hartelijke groet en zegenbede,
Ds. A. I. Kazen