Natuurbegraafplaats

Mijn vrouw en ik zijn beiden op leeftijd. Een aantal jaren geleden heb ik kanker gehad, waarvan ik inmiddels volledig ben genezen. Tijdens mijn ziekte ben heb ik me bezig gehouden met de wijze waarop ik begraven wilde worden. Ik kwam toen in contact met een natuurbegraafplaats. Na lang beraad hebben we daar twee graven gekocht. De reden is dat deze graven niet geruimd mogen worden. Als de begraafplaats vol is, wordt het weer natuur en neemt de organisatie Natuurmonumenten het beheer over.

Voordat wij hierover met de dominee en de kerkenraad hierover in gesprek gaan, wil ik graag weten of er bezwaren kunnen zijn tegen het begraven op een natuurbegraafplaats vanuit de Ger. Gem. Wij willen de rouwdienst in besloten kring op deze begraafplaats plaats laten vinden, zonder ook een moment van condoleance. Is dat mogelijk in de Gereformeerde Gemeenten?

Best echtpaar,

Je bent beiden op leeftijd gekomen. Wat een goedheid van de Heere God dat je dan nog samen mag zijn, lief en leed delend. Je hebt een aantal jaren geleden kanker gehad, waarvan je inmiddels volledig bent genezen. Dat er tijdens zo’n ingrijpende ziekte een gesprek op gang komt om samen een aantal zaken te regelen met betrekking tot jullie levenseinde is goed. We moeten allen ons huis bereiden voor we sterven (Jesaja 38:1). Dan is ook het nadenken over je begrafenis vanzelf. Waar wil ik begraven worden en hoe wil ik dat de plechtigheid rondom mijn (onze) begrafenis verloopt? En jullie hebben samen antwoorden op deze vragen gezocht en naar jullie inzicht ook gevonden. Want je zegt het in je vraag: na lang beraad hebben we twee graven gekocht op een natuurbegraafplaats met als reden daar worden de graven niet geruimd en als de begraafplaats vol is, wordt deze weer aan de natuur teruggegeven en neemt Natuurmonumenten het beheer over. En dan jullie vragen. Voordat jullie hierover met de dominee en de kerkenraad in gesprek gaan, willen jullie graag weten of er vanuit de Gereformeerde Gemeenten bezwaren kunnen zijn tegen het begraven op een natuurbegraafplaats en of het mogelijk is in de Ger. Gem. dat de rouwdienst in besloten kring op deze begraafplaats plaats vindt, zonder ook een moment van condoleance?

Vooropgesteld, wanneer ik antwoord geef, is dat vanuit het beperkte blikveld dat ik op jullie situatie heb gekregen vanuit jullie vragen. Ik ken jullie niet als leden van een Gereformeerde Gemeente, maar ook niet als mens tegenover mens. Ik denk dat een warme en betrokken relatie met de dominee, de kerkenraad en de gemeente heel belangrijk is, zeker wanneer zulke tere zaken besproken moeten worden rondom onze begrafenis. Besef vóór dat je het gesprek ingaat, dat het jullie begrafenis is waarbij je je eerlijke verlangens mag kenbaar maken. Maar dat neemt de eigen verantwoordelijkheid en plaats van kerkenraad en predikant bij een begrafenisplechtigheid niet weg. Verder zal mijn antwoord ook gevormd zijn door de jarenlange ervaring die ik als kerkenraadslid heb opgedaan rondom levenseinde en begrafenis. 

Zouden er bezwaren kunnen zijn vanuit de Ger. Gem. om op een natuurbegraafplaats begraven te worden? Ik kan me niet indenken dat die bezwaren er op Bijbelse gronden kunnen zijn. Onder het Oude Testament was het begraven van een geliefde een tere plicht van liefde en zorg van de naaste bloedverwanten. Abraham begroef zijn vrouw Sara in de door hem, voor dat doel, gekochte spelonk van Machpéla (Genesis 23:17-20). En Abraham werd in dezelfde spelonk begraven door zijn zonen Izak en Ismaël (Genesis 25:9). Rachel werd onderweg begraven aan de weg naar Efrath, dat is Bethlehem. Jakob, haar man, richtte een gedenkteken op boven haar graf, uit liefde voor zijn vrouw (Genesis 35:19 en 20). Niet begraven worden was verschrikkelijk (1 Koningen 14:11 en 2 Koningen 9:10). Onder het Nieuwe Testament lezen we van de begrafenis van de Heere Jezus door hen, Die Hem in het geloof gevolgd waren en Hem liefhadden. Ze legden Hem in een nieuw graf (Lukas 23 en Johannes 19). Samenvattend denk ik, dat we hieruit mogen leren dat niet de plaats van de begrafenis doorslaggevend is, maar wel de begrafenis op zich. De teraardebestelling is door en door Bijbels. De Heere Jezus heeft het graf voor al Zijn gelovigen geheiligd.
 
Is het mogelijk in de Ger. Gem. dat de rouwdienst in besloten kring op deze begraafplaats plaats vindt, zonder ook een moment van condoleance? Een begrafenisplechtigheid is bij uitstek een familieaangelegenheid. Een familie brengt een dierbare naar het graf, met liefde en tere zorg wordt de graflegging omringd. En een wezenlijk onderdeel van deze liefde en zorg is dat het Woord van God opengaat en hiermee komt dan tegelijk de predikant en de kerkenraad van de gemeente waartoe je behoort binnen beeld. Op jullie verzoek leidt de dominee de rouwdienst. Samen met de ouderling van dienst zijn ze, namens de hele gemeente, aanwezig. Het geeft ook aan dat in tijden van verdriet en rouw het samen gemeente zijn hartverwarmend is. In dat licht is condoleance geen verplichting, maar wel een uiting van omzien naar elkaar en met elkaar meelijden en meeleven. Een gemeente laat dan de zorg voor elkaar zien om niet alleen in blijde maar zeker ook in droeve dagen erbij te zijn. En voor dat meeleven vanuit de eigen gemeente geeft de familie gelegenheid bij het condoleancemoment. Een waardevol moment voor familie en gemeente. Dus niet de kerkenraad bepaalt of er een condoleancemoment is, maar de familie.

Of elke kerkenraad binnen de Ger. Gem. openstaat voor een rouwdienst op een door de familie gewenste natuurbegraafplaats weet ik niet. Je zult dat tijdens het gesprek te weten komen. Wat betreft de rouwdienst heb ik al aangehaald dat de kerkenraad haar eigen verantwoordelijkheid heeft ten aanzien van de liturgie en verkondiging van het Woord van God. Ik denk dat de dominee in de rouwdienst voluit de ruimte moet krijgen om naar de gelegenheid van het moment het Woord van God te verkondigen. Zonder dat deze dienst in het gedrang komt vanwege bijdragen van de familie en vrienden. Of er op deze natuurbegraafplaats een aula is waar de rouwdienst kan plaatsvinden, lees ik niet in jullie vraag. Maar het lijkt me niet fijn dat de rouwdienst gehouden moet worden rondom het open graf in de open lucht. Zeker niet wanneer je de weersomstandigheden mee laat wegen en soms ook geluidsoverlast vanuit de omgeving. Een punt wat ik als kerkenraad zeker ook zou bevragen aan een familie.  

Ik ben begonnen met de opmerking dat we, zeker bij het oud zijn, ons huis moeten bereiden voordat we sterven. Ik hoop dat deze voorbereiding er is. Een waardige en piëteitsvolle begrafenisplechtigheid is waardevol. Maar is dan ons huis bereid?

De dood is een laatste vijand en het gevolg van onze zonde tegen onze God. Stof zijn we en tot stof zullen we terugkeren. Het graf is onze smaad. En deze smaad heeft de Heere Jezus voor al Zijn gelovigen willen dragen. Ik ken jullie niet, maar alleen deze Zaligmaker redt van de dood. Alles valt uit onze handen bij het sterven, alleen Hij houdt dan Zijn kind vast. Met Hem kunnen we door het leven en uit het leven. Zijn eigendom zijn betekent dat in Zijn begrafenis het schrikwekkende van het graf voor ons is weggenomen en is ons sterven geen betaling meer voor onze zonde, wel de straf op onze zonde, maar een doorgang tot het eeuwige leven. Dan jaagt de dood geen angst meer aan, omdat alles, werkelijk alles door Hem is voldaan. Wie is deze Jezus voor jullie? Hier in dit leven op Hem zien en uit Hem leven maakt dat ons huis is bereid, door Hem alleen. Op de Heere Jezus kun je aan en met Hem kun je zelfs door de poort van de dood omdat Hij het beloofd heeft: Ik zal ze allen tot Mij nemen. Genade, pure genade, voor mij zondaar. Heere Jezus, U alleen en U helemaal!        

Dan zing je met heel je hart:
Eenmaal als de stonde slaat,
dat dit lichaam sterven gaat,
als mijn ziel uit d’aardse woôn
opklimt tot des rechters troon,
Rots der eeuwen, in uw schoot
berg mijn ziele voor de dood 

Hartelijke groet,
C. A. Hoekman