Elkaar vrijlaten in CGK

Ds. H. Peet | Geen reacties | 14-03-2025| 14:47

Waarom moet “vrouw in het ambt” tot een mogelijke scheuring leiden in de CGK? Kan men elkaar niet vrijlaten zoals bijvoorbeeld in de PKN? Daar heb je ook stromingen van orthodox tot vrijzinnig. Gewoon per gemeente kijken welke ligging het beste past. Dan blijven we veelkleurig, want juist de Christelijke Gereformeerde Kerken stond bekend om haar mooie breedte!

Misschien denkt u: ja maar dan kunnen we net zo goed PKN worden terwijl we CGK willen blijven. Het is toch fijn als kerken elkaar niet bijten? In de hemel zijn ook geen kerkverbanden, maar zullen we allen één zijn en hoe goed is het als de Toekomstige Kerk al een beetje begint hier beneden? Houd vrede en behoud het goede! Ieder is in zijn/haar gemoed ten volle verzekerd en vooral als we dit biddend en afhankelijk van de Heere doen. Vraag voor een evenwichtige CGK-predikant...

Beste vraagsteller, 

Uiteraard op zich een sympathiek voorstel dat je doet. Waarom elkaar niet gewoon vrijlaten zoals dat ook in de Protestantse Kerk in Nederland gebeurt? Ja, dat lijkt een voor de hand liggende oplossing. Dan ben je toch van een boel problemen af? Alleen het punt is dat wij als CGK altijd echt op een andere wijze kerk hebben willen zijn dan in de PKN het geval is geweest. Daar heb je inderdaad stromingen van orthodox tot vrijzinnig en die leven in de PKN naast elkaar en veelal ook langs elkaar heen. Voor de CGK is dat nooit een optie geweest. Naar de opvatting die altijd binnen de CGK gegolden heeft, dient ieder zich gebonden te weten aan de Schrift en ook aan de belijdenis van die kerk die niet anders bedoelt dan de Schrift na te spreken. Iedere ambtsdrager ondertekent het zogenaamde ondertekeningsformulier waarin hij uitspreekt zich in al zijn ambtelijke arbeid gebonden te weten aan de Heilige Schrift en belijdenis van de kerk.

Misschien mag ik in dit verband de afscheiding van 1834 in herinnering roepen. Daar liggen onze wortels. Het is destijds tot een afscheiding gekomen omdat men in de toenmalige hervormde kerk kon leren wat men maar wilde. In de kerk kunnen echter waarheid en leugen niet naast elkaar bestaan. In de kerk behoort onvoorwaardelijk gebogen te worden voor het gezag van de Heilige Schrift en dient men het spoor van de gereformeerde belijdenis te gaan. Die lijn heeft men ook na 1892 toen een kleine groep de kerk van de afscheiding voortzette en weigerde mee te gaan met de vereniging van afgescheidenen en dolerenden (en wat is uitgegroeid tot de Christelijke Gereformeerde Kerken in zijn huidige vorm) altijd willen volgen. 

Je signaleert terecht dat er binnen de CGK altijd sprake is geweest van een bepaalde veelkleurigheid en daar is binnen de grenzen van Schrift en belijdenis ook zeker een bepaalde ruimte voor. Daar zit iets moois in maar heeft de jaren door -de eerlijkheid gebiedt me dat te zeggen- ook veel moeite gegeven en is de jaren door ook de oorzaak geweest van veel spanningen. Van oudsher is er een groep geweest die meer de rijkdom van het verbond benadrukte terwijl anderen meer nadruk legden op de noodzaak van het bevindelijke leven met de Heere. Later zijn daar andere verschillen bij gekomen uitkomend in een nogal verschillende vormgeving van de liturgie, aanzienlijke verschillen in levensstijl, een verschillend waarderen van contacten met de kerken die inmiddels zijn opgegaan in de huidige Nederlandse Gereformeerde Kerken, de Hersteld Hervormde Kerk en de Gereformeerde Bond in de PKN.  

Nu zijn die spanningen tot een climax gekomen doordat een heel aantal gemeenten tegen de besluiten van de vorige synode in zusters in de ambten van ouderling en diaken hebben bevestigd. In een samenwerkingsgemeente CGK-NGK gaat binnenkort zelfs een vrouwelijk predikant aan de slag. Men wil in dit segment van de CGK meer ruimte dan de synode heeft geboden. Hier leeft de overtuiging dat het binnen het kader van Schrift en belijdenis mogelijk is om ook zusters van de gemeente te bevestigen in het ambt. Je zou kunnen denken: als het binnen de grenzen van Schrift en belijdenis valt, is er toch niks aan de hand al is het niet zo netjes kerkelijke besluitvorming te negeren? Zelf vind ik dat dan toch wel wat te zwak uitgedrukt, maar laat ik mijn eigen mening nog maar even buiten beschouwing laten. 

Probleem is nu dat in het meer behoudende segment van de CGK wordt gesteld: deze stap raakt wel degelijk het gezag van de Schrift en daarmee ook de belijdenis. Binnen de kaders van Schrift en belijdenis is het onmogelijk om voor het bevestigen van vrouwelijke ambtsdragers te zijn. Wie die stap zet, buigt niet meer onvoorwaardelijk voor het gezag van de Schrift. En de vrees is dat het hierbij niet zal blijven. Een vrees die niet ongegrond is gebleken. Immers in gemeenten waarin vrouwelijke ambtsdragers zijn bevestigd, heeft men vaak ook moeite met de besluiten die de synode van de CGK in het verleden heeft genomen in zake de omgang met homoseksualiteit (besluiten die in het verleden met grote eenparigheid zijn genomen!). In het behoudende deel van de kerk leeft sterk de gedachte dat hier sprake is van een wijze van Bijbel lezen waarbij het Schriftverstaan op een onverantwoorde manier wordt beïnvloed door de huidige cultuur waar de gelijkheid van man en vrouw hoog in het vaandel staat en waar verschil maken vanwege seksuele geaardheid volstrekt taboe is.  

De vleugels binnen de CGK wegen dus de aanvaarding van vrouwelijke ambtsdragers totaal verschillend. De één zegt: als je buigt voor het gezag van de Schrift en de belijdenis serieus neemt, kun je best voor vrouwelijke ambtsdragers zijn. De ander zegt dat die twee niet bij elkaar te brengen zijn. De vleugel die voor vrouwelijke ambtsdragers is, zegt: geef ons de ruimte zoals wij ook anderen de ruimte willen geven vast te houden aan de lijn die in het verleden altijd is aangehouden. De andere vleugel die tegen vrouwelijke ambtsdragers is, kan daar onmogelijk in mee omdat ze het ziet als ongehoorzaamheid aan de Schrift en een niet langer serieus nemen van hetgeen de belijdenis zegt over het gezag van de Schrift. Men ziet het als zonde tegen God waar -en dat is dan de logische consequentie- dan uiteraard geen ruimte aan geboden kan worden binnen het kerkverband. Ik zou het verschil ook nog anders kort op noemer kunnen brengen. De meer vooruitstrevende vleugel zegt: er is verschil in Schriftverstaan (er is slechts sprake van een verschillende exegese). De meer behoudende vleugel zegt: nee, er is maar niet sprake van een verschillend Schriftverstaan; hier is sprake van een niet meer voluit aanvaarden van het gezag van de Heilige Schrift. Zo zit men op totaal twee heel verschillende golflengten. En dat maakt het heel ingewikkeld om elkaar vast te houden. 

Tegelijk deinst een ieder ook terug voor een (harde) scheuring. Er is namelijk ook veel dat over de volle breedte van onze kerken gewaardeerd wordt en waarvan iedereen vindt dat dit op een goede manier doorgang moet blijven vinden. Te denken valt aan de Theologische Universiteit in Apeldoorn die heel breed gewaardeerd wordt en juist het afgelopen jaar te maken heeft gekregen met een grote toeloop van nieuwe studenten. Te denken valt ook aan het zendingswerk dat door onze kerken verricht wordt buiten en binnen Europa. Niet minder is te denken aan het evangelisatiewerk in eigen land en het diaconale werk dat namens de kerken gedaan mag worden. Ook niet onbelangrijk is de emeritikas, die er verantwoordelijk  voor is dat predikanten die met emeritaat zijn zonder zorg kunnen leven. Je zou ook nog kunnen denken aan de ondersteuning van kleine kerken zodat die toch een predikant kunnen onderhouden.

Niemand wil dat die zaken schade zullen leiden door de interne problemen die we hebben. Vandaar dat er nu gezocht wordt naar een weg waarin datgene wat in gezamenlijkheid gedragen kan worden, goede voortgang vindt. Dat zal mogelijk betekenen -hoe verdrietig ook- dat we op heel wat terreinen meer afstand van elkaar zullen nemen, terwijl we gezamenlijk blijven dragen wat gezamenlijk kan. Hoe dat precies vorm gaat krijgen, zal in de komende tijd moeten blijken. Daarover zal de synode in de komende tijd nader in gesprek gaan. Het blijft natuurlijk een verlegenheidsoplossing. Fraai is het zeker niet, maar veel beter dan een harde scheuring. Mooie oplossingen zijn er naar de mens gesproken niet meer, dan rest ons in een gebroken wereld (helaas) niets anders dan te gaan voor het minst slechte. Het lichaam van Christus in ons vaderland is al zo  verscheurd, je moet er toch niet aan denken dat dit maar blijft doorgaan. 

Uiteraard is er een uitnemender weg en die zou wat mij betreft zijn dat we ons met elkaar weer zouden gaan houden aan wat in gezamenlijkheid is afgesproken. Ook dat hebben we beloofd toen we als ambtsdragers onze handtekening zetten onder het ondertekeningsformulier. Toen hebben we elkaar ook beloofd ons met elkaar te houden aan alle kerkordelijke en synodale bepalingen. De directe aanleiding tot de huidige problematiek is het feit dat een forse groep van kerken zich niet meer houdt aan wat in gezamenlijkheid is afgesproken. Men heeft niet eens de behandeling van de revisieverzoeken af willen wachten. Hiermee heeft men de eenheid in de kerken op een onverantwoorde manier onder druk gezet. Tegelijk zou het niet eerlijk zijn als we er geen oog voor zouden hebben dat er meer aan de hand is. 

Deze problematiek is de directe aanleiding. De oorzaak zit veel dieper en daar heeft de kerk in haar volle breedte het nodige aan bijgedragen. Ik ben zelf inmiddels ruim 35 jaar predikant binnen de CGK. Ik weet niet anders dat er gedurende geheel die periode veel langs elkaar is heen geleefd, kansels voor elkaar gesloten bleven, soms meer over elkaar werd gesproken dan met elkaar, men zich soms heeft opgesloten in eigen groep van gelijkgezinden. Ook zelfrechtvaardiging is ons hierbij lang niet altijd vreemd geweest. We wilden geen modaliteitenkerk zijn en waren het in de praktijk vaak maar al te zeer, al waren de verschillen dan lang zo groot niet als in de huidige PKN. We lieten elkaar soms maar al te gemakkelijk los. De veelkleurigheid zag er wellicht naar buiten toe vaak mooi uit maar intern was het lang niet altijd zo mooi; er kwam vaak veel vlees en wereld bij. Het wij-zij denken hebben we allen gevoed en dat breekt ons nu heel erg op. De kerk over haar volle breedte heeft alle reden om zich diep voor God te verootmoedigen. Het is een aanklacht tegen ons allen -en ik besef diep dat dit ook mezelf betreft- dat het zover met ons gekomen is. En dan kan het niet bij verootmoediging blijven. Daar hoort ook gedragsverandering bij. 

Het is er helemaal naast als we alleen maar zeggen: de ander heeft gezondigd; ons allen treft schuld. We dreigen het failliet van de afscheiding te worden. Naar mijn overtuiging krijgen de broeders die ooit gebleven zijn (in de toenmalige hervormde kerk) steeds meer gelijk. We wekken momenteel immers op zijn minst de indruk dat afscheiden alleen maar kan leiden tot een steeds weer repeterende breuk. Het mag ons als CGK op zijn minst te denken geven. Het is intens en intens verdrietig dat we in deze crisis zijn terecht gekomen. Als er voor de CGK ooit een moment geweest is waarop we alle kerkelijke hoogmoed zouden moeten afleggen, dan nu wel. Niet anders dan diepe verootmoediging en bekering is hier op zijn plaats: wie weet, God mocht Zich wenden en Zich nog over ons ontfermen! We zullen meer moeten leren te leven van dat wat het diepste geheim is van de kerk: Gods onbegrijpelijke, opzoekende zondaarsliefde en we moeten ons dringend blijven afvragen wat daarvan de consequenties zijn voor de onderlinge omgang. Ds. Verhoeven zei tijdens het convent dat in de aanloop naar de synode in april 2024 is gehouden: de kerk is geen vergadering van gelijk gezinden maar van gelijk beminden. 

Wanneer we weer meer gaan leven uit dit wonder, kan het niet anders of we komen weer dichter bij elkaar. Dan zullen we onszelf ook meer gaan realiseren wat het inhoudt dat de kerk niet van ons is. Dan zullen we niet allereerst op onszelf gericht zijn maar in de kerk boven alles het verlangen hebben te leven in gehoorzaamheid aan het Woord van de Koning van de kerk. Hij heeft duur voor Zijn kerk betaald! De kerk mag de plek zijn waar de hoge en heilige God in Zijn genade wil samen wonen met zondaren. Dat kan niet zonder consequenties blijven. Voor Hem hebben we te buigen. Nee, het kan in de kerk niet alle kanten op. Het kan maar één kant op! Naar Hem Die gezegd heeft: ik ben de Deur. Als er één deur is waar we allen door moeten dan is het deze! Als dat ons niet dichterbij elkaar brengt, wat dan wel? Wat bij mensen onmogelijk is, is en blijft mogelijk bij God. Om dat wonder mogen we blijven bidden en tegelijk hebben we toe te zien op onszelf dat we de Heere hierbij niet voor de voeten lopen! Ik hoop dat je mee wil blijven bidden om dat wonder.

Met een hartelijke groet,
Ds. H. Peet

Dit artikel is beantwoord door

Ds. H. Peet

• Geboortedatum:
  15-01-1964
• Kerkelijke gezindte:
  Christelijk Gereformeerd
• Woon/standplaats:
  Sliedrecht (Eben-Haëzer)
• Status:
  Actief

110 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven