Koningin uitzondering op regeerambt

Binnen onze gereformeerde gezindte en de SGP wordt geleerd dat het regeerambt de vrouw niet toe komt. Waarom wordt echter een uitzondering gemaakt voor het koningsambt? Nota bene het katholieke Luxemburg erkende Wilhelmina niet als vorstin en koos voor een andere Nassautak als staatshoofd, omdat zij het regeerambt niet toe wilden kennen aan een vrouw.

Om even met het laatste te beginnen: Luxemburg beriep zich in 1890, bij het kiezen voor een andere troonopvolger dan Wilhelmina ná haar vader Willem III, op de Salische wet. Deze oude juridische traditie, afkomstig uit het Oudgermaans recht, bepaalt dat vrouwen niet kunnen erven, ook niet als er geen mannelijke erfgenamen zijn. Via de Franken bleef dat Salische erfopvolgingsprincipe lang in gebruik in Luxemburg en België, in dat laatste land zelfs tot 1991. Met het rooms-katholicisme had de keuze in Luxemburg anno 1890 dus niets te maken.
 
Of de SGP nu per se “een uitzondering maakte voor het koningsambt”, zoals de vraagsteller formuleert, is maar hoe je het bekijkt. In de praktijk was dat inderdaad het geval, maar eigenlijk ging het om strijdende principes en dat ligt zeker ook wel opgesloten in de formulering van de vraagsteller. De SGP was (en is) in sterke mate Oranjegezind, mede naar aanleiding van de grote betekenis die het Oranjehuis in het verleden voor Nederland heeft gehad.

Wanneer de SGP het principe dat de regeermacht de vrouw niet zou toekomen bij haar ontstaan in 1918 heel radicaal had toegepast op het koningshuis, zou een zeer vreemde situatie ontstaan zijn. Had de SGP zich toen tot het Republikanisme moeten keren of zich voor een ander vorstenhuis, of voor een andere tak van de Nassaus moeten uitspreken? Ik heb niet de indruk dat destijds langdurig of diepgaand overwogen is om die lijn te volgen en ook later niet, toen Wilhelmina maar over één erfopvolgster, prinses Juliana, bleek te beschikken en weer later, toen Juliana alleen dochters kreeg. Oftewel: de status quo is aanvaard en de aanhankelijkheid aan het Oranjehuis is gebleven. Daar moet natuurlijk aan worden toegevoegd dat in het Nederlandse staatsrecht maar een uiterst bescheiden macht en invloed is toegekend aan de regerende vorst.

Dr. J. P. Zwemer

Dit artikel is beantwoord door

Dr. J. P. Zwemer

• Geboortedatum:
  09-07-1960
• Kerkelijke gezindte:
  PKN (Hervormd)
• Woon/standplaats:
  Serooskerke
• Status:
  Actief

27 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven