Vraag
Wij zitten in een Hervormde bondsgemeente aan de rechterkant binnen de PKN en wij hebben wat twijfels over hoe er in onze gemeente met de doop wordt om gegaan. Er worden kinderen in onze kerk gedoopt van wie de ouders nooit meer in de kerk komen of alleen met Kerst. De opa en oma van deze kinderen komen dan wel bij ons in de kerk. Onlangs werd er een kindje gedoopt waarvan de moeder bijna niet in de kerk komt en de vader een ander (niet-christelijk) geloof heeft. Hierop werd het doopformulier wat ons onbekend was aangepast. De vader hoefde niets te beloven, maar de moeder wel.
Wij vragen ons nu af of dit het gevolg is van een vorm van verbondsautomatisme en of we hiermee wel op de goede weg zijn. Het lijkt wel dat het dopen iets aan de zaligheid zou kunnen toevoegen, of dat je het maar doet ‘voor alle zekerheid’. Dat wordt door de meeste dominees zo niet gepredikt, maar toch merken wij dat dit in onze gemeente bij de ouderen sterk aanwezig is (als het kind maar gedoopt is).
Een tijd geleden hadden wij een dominee die een kind doopte van ouders die nooit in de kerk komen en zei dat je een kind altijd moet dopen, ook al doen ouders niets aan het geloof. De ouders moeten dan wel beloven dat ze de kinderen opvoeden tot een Godzalig leven. Hoe moet een kerkraad met ‘dit soort dopen’ omgaan. Is dit wel een Bijbelse doop?
Antwoord
Vanouds is er in hervormde kring een spanningsvolle verhouding geweest tussen twee elementen: Het eerste is: het kind behoort als kind van het verbond gedoopt te wezen. Niet het geloof van de ouders is de grond voor de doop, maar Gods verbond. Niet laten dopen is heel erg. Vergelijk hoe in het Oude Testament zij die een kindje niet lieten besnijden, uit het volk moesten worden uitgeroeid. Als het goed is wordt hierbij wel beseft dat het verbond niet alleen een zegenende kant in zich heeft bij gelovige aanvaarding, maar ook een veroordelende bij ongeloof en verachting. Maar: Gods verbond is en blijft de grond voor de kinderdoop, dus: alle kindjes uit een gelovig voorgeslacht behoren gedoopt te worden.
Het tweede is: wat doen ouders zichzelf aan als zij hun ja-woord geven op de doopvragen terwijl zij zelf buiten het heil staan? Daarbij oordelen wij niet over het hart, dus als ouders zich voegen in het kerkelijk leven dan zullen wij hen niet afwijzen. Moeilijker wordt het als ouders openlijk blijk geven van ongelovigheid, bijvoorbeeld door het niet bezoeken van kerkdiensten of het zelf aangeven niet te geloven. Als zij ja zeggen zal God daarop terugkomen! En: hoe zullen zij dan hun kindje kunnen opvoeden in de voorzeide leer?
Hoe ruim men was in dooppraktijk hing er van af welke lijn men het zwaarste liet wegen. De eerste (dan wel dopen) of de tweede (dan niet dopen). Daar tussenin werd de doop wel eens uitgesteld, maar uiteindelijk werd het natuurlijk toch óf wel óf niet dopen. Maar als poging om beide lijnen uiteindelijk toch te kunnen honoreren acht ik het prijzenswaardig om zo lang mogelijk hierop aan te sturen, biddend dat God bij ouders een ommekeer geeft.
Vóór de eerste lijn pleit nog dat wij in het formulier tegenkomen dat verzorgers of voogden worden aangesproken. Als dan de ouders de christelijke opvoeding niet kunnen en zullen geven, dan worden anderen erbij betrokken om daarop toe te zien, als het kindje maar gedoopt kan worden. Zover ik zie en weet komt dat nu niet meer voor, maar dit was vanouds een typisch hervormde gedachtegang.
Bekend punt is hierbij dat volgens I Korinthe 7:14 de doop ook bediend wordt als één van beide ouders geloofden. Ook dan is het kindje heilig, dat wil zeggen een verbondskind. Dan zegt alleen de gelovige ouder ja en de andere geeft geen ja-woord.
Soms laat men de niet-gelovige ouder toch ook een ja-woord geven op een vraag dat hij of zij de andere ouder niet zal tegenwerken in de christelijke opvoeding en daarbij hulp zal verlenen (of: erachter staat dat de ander christelijk op wil voeden). Persoonlijk kan ik hier niet in meegaan: in de kerk zijn maar twee mogelijkheden: ja zeggen in geloof of geen ja zeggen. Een tussenweg waarbij je buiten echt geloof om toch ja kunt zeggen is mijns inzien in de Bijbel niet te vinden, haalt de klem van bekering weg en kan gerust stellen zonder dat daar grond voor is.
Het lijkt me ook niet wenselijk het formulier aan te passen. Formulieren zijn juist bedoeld om voor eenheid te zorgen in alle gemeenten en dat gaan we opgeven als we naar eigen zin wijzigingen aan gaan brengen.
Op zich hoeft een ruime dooppraktijk geen verbondsautomatisme te betekenen. Hoe je de doop ziet kan daar wel wat los van staan. Ook al ben je genegen ruim te dopen, dan is het zeker mogelijk de doop te zien als belofte van God die echter in geloof en bekering beantwoordt moet worden omdat het verbond anders naast verbondszegen ook verbondswraak kent.
Bij vragen over een geldende dooppraktijk zou ik in elk geval eerst contact opnemen met de kerkenraad en vragen naar hun beweegredenen. En bidden om wijsheid voor de kerkenraad om in de gebrokenheid en weerbarstigheid, ook binnen de gemeente, leiding te kunnen geven.
Ds. D. Breure
Dit artikel is beantwoord door
Ds. D. Breure
- Geboortedatum:30-08-1962
- Kerkelijke gezindte:PKN (Hervormd)
- Woon/standplaats:Kockengen
- Status:Actief
