Woord uit doopformulier geschrapt

In de Twaalf Artikelen gaat het over God de Vader, de almachtige Schepper... Of de Almachtige, Schepper. Toen ik het zelf uit ging zoeken, kwam ik erachter dat er ook vertaald wordt uit het Latijn als: de almachtige Vader, Schepper van hemel en aarde. Wat is juist?

En nog een vraag: bij die zoektocht kwam ik erachter dat in het gebed in het formulier voor de kinderdoop oorspronkelijk niet staat “dit kind”, maar “dit Uw kind”. Waarom is deze belijdenis in het gebed dat het te dopen kind een kind van God is, geschrapt?

In de Twaalf Artikelen gaat het over God de Vader, de almachtige Schepper... Of de Almachtige, Schepper. Toen ik het zelf uit ging zoeken kwam ik erachter dat er ook vertaald wordt uit het Latijn als: de almachtige Vader, Schepper van hemel en aarde. Wat is juist?

En nog een vraag: bij die zoektocht kwam ik erachter dat in het gebed in het formulier voor de kinderdoop oorspronkelijk niet staat “dit kind”, maar “dit Uw kind”. Waarom is deze belijdenis in het gebed dat het te dopen kind een kind van God is, geschrapt?

Over de totstandkoming van de bekende Twaalf Artikelen oftewel het Apostolicum is weinig met zekerheid te zeggen. Deze belijdenis is ontstaan uit de praktijk van de catechese en doop van volwassenen die uit de heidenvolken in de loop van de eerste eeuw tot geloof kwamen. Daarbij werd gevraagd of men geloofde in God de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. De tekst zoals we die nu kennen stamt uit de achtste eeuw. Daaraan voorafgaand zijn enkele toevoegingen gedaan om ketterijen te voorkomen. In de oude Latijnse versies werden geen komma’s gebruikt. Het is dus niet meer te achterhalen welke tekst nu de “juiste” is.

De vraag over het gebed van het doopformulier gaat over de woorden: “dit Uw kind”. De reformatorische synode van Dordrecht stelde in 1574 al vast dat men bij de doop van kinderen “eenerlei forme” moest gebruiken, dus overal éénzelfde formulier. De oudste vorm van dit formulier zoals het achter in onze Bijbels voorkomt is grotendeels van Caspar Olevianus (welbekend van de Heidelbergse Catechismus). Daarin komt de zinsnede voor “dat Gij dit Uw kind genadig wilt aanzien”. Dat is dus de oorspronkelijke, juiste versie.

Waarom en wanneer men het woordje “Uw“ heeft weggelaten is niet met zekerheid te achterhalen. Het zou kunnen samenhangen met het bezwaar dat men het kind niet als een wedergeboren kind van God kon beschouwen en daarom het bezittelijk voornaamwoord maar wegliet. Niet iedere uitgave van kerkbijbels en formulieren is kerkelijk geijkt. Uitgevers gingen wel eens eigenmachtig te werk.  

In de voorafgaande leerstellige uiteenzetting van het doopformulier en ook in de doopvragen aan de ouders kunnen we ook het meervoud ”deze kinderen” tegenkomen. Dit natuurlijk wegens de praktijk dat er meer dan één kind werd/wordt gedoopt tijdens de eredienst.

De hoofdlijn van de reformatorische doopvisie is dat kinderen evenals de volwassenen in het verbond van God en Zijn gemeente zijn begrepen en dat hun door Christus’ bloed de verlossing van de zonden en de Heilige Geest die het geloof werkt, niet minder dan de volwassenen toegezegd (= beloofd) wordt (zie Zondag 27 van de Heidelbergse Catechismus). Met die belofte mogen we bij de Heere komen. Over verdere gedachten hieromtrent is er op Refoweb genoeg te vinden.

Ds. H.D. Rietveld