Betrouwbaarheid van boekvertalingen
Ds. W. Arkeraats | 4 reacties | 18-03-2024| 08:04
Vraag
Mijn vraag gaat over de betrouwbaarheid van vertalingen en herzieningen van de werken van bijvoorbeeld Luther, de Puriteiten, of oude Nederlandse werken zoals die van Gomarus, Voetius en Brakel. Mijn ervaring is dat bij lang niet alle boeken de naam van de vertaler aanwezig is. En als de naam van de vertaler al aanwezig is, kan ik vaak niets vinden over die vertaler, wie deze persoon is of was en over zijn vertaalprincipes en theologische achtergrond. Dit roept bij mij de volgende vragen op:
1. Bent u bekend met vertalingen of hertalingen van theologische boeken waarin de vertaler bewust of onbewust het boek herschrijft, kuist, zaken toevoegt of zaken weglaat zodat de vertaling strookt met zijn eigen opvattingen of de opvattingen van de beoogde lezer?
2. Zo ja, kunt u voorbeelden geven van boeken of vertalers waarin dit het geval is?
3. Kan ik ervan uitgaan dat vertalingen over het algemeen betrouwbaar zijn of raadt u voorzichtigheid aan bij het lezen van vertaalde boeken?
Ik vraag dit n.a.v. de vertaling van Luthers Galatenbrief die online te vinden is op theologienet.nl. Hier is duidelijk sprake van een gekuiste en aangevulde versie. Er is hier wel verantwoording van gegeven in de inleiding. Maar toch… mijns inziens zou Luther niet akkoord gaan met de inhoud van de toevoegingen die in de tekst verwerkt zijn.
Antwoord
Beste vriend of vriendin,
Ik moet je helaas teleurstellen. Je vraag is heel breed en om deze te beantwoorden, zou ik de werken van Luther, de puriteinen, van Gomarus, Voetius en Brakel eerst in de oorspronkelijke versie moeten lezen en deze vervolgens moeten vergelijken met eventuele vertalingen. Dan zou je wel een aantal jaren moeten wachten voordat mijn antwoord op Refoweb verschijnt.
Mijn antwoord op je eerste vraag is dus duidelijk. Natuurlijk kan het best zo zijn, dat een vertaling/hertaling de sporen draagt van de visie van de vertaler. Af en toe verscheen er wel eens een artikel in de krant, waarin dit gesuggereerd wordt. Maar daar kan ik dus geen uitspraak over doen. Als ik dat zou doen, zou ik mensen, die zorgvuldig een boek hertalen, ten onrechte van verkeerde handelingen kunnen betichten.
Tja en waarom de naam van de vertaler er lang niet altijd bijstaat? Ik heb geen idee.
Wat je laatste vraag betreft: ik denk, dat ook hertaalde uitgaven gewoon betrouwbaar zijn. En als er een verschil is tussen beide uitgaven, dan betreft dat geen kernzaken van de geloofsleer. Je refereert aan de uitgave van Luthers uitleg van de Galatenbrief. De PDF-uitgave is een kopie van de jubileumuitgave van Lindenberg in 1964. Het boek heb ik destijds gekocht en eerlijk gezegd heb ik er nooit een probleem mee gehad. Misschien kan een deskundige je verder helpen, maar ik moet het hierbij laten.
Ds. W. Arkeraats
Dit artikel is beantwoord door
Ds. W. Arkeraats
- Geboortedatum:09-08-1946
- Kerkelijke gezindte:PKN (Hervormd)
- Woon/standplaats:Hardinxveld Giessendam
- Status:Actief
Bijzonderheden:
Emeritus
Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven
Ik corrigeer voor mijn werk wel eens vertalingen van anderen, en kom regelmatig inhoudelijke foutjes tegen. Verreweg de meeste daarvan zullen per ongeluk gemaakt zijn, en niet expres om mensen te misleiden of ze op een ander theologisch spoor te zetten. Het lijkt me in ieder geval gezond om ervan uit te gaan dat de vertaler de intentie heeft gehad om het origineel zo getrouw mogelijk te vertalen. Natuurlijk kan het soms mis gaan, maar je kunt niet continu in wantrouwen leven. Je moet er bijvoorbeeld ook op vertrouwen dat een tegenligger op zijn eigen weghelft blijft, ook al doen mensen in het verkeer soms rare dingen.
Het best kun je natuurlijk het origineel lezen, als je daartoe in staat bent. Het gevaar bestaat wel dat je eigen interpretatie nog verder van het origineel afstaat dan de vertaling die je zo wantrouwde. En als je toch dankbaar gebruikmaakt van een her- of vertaling, zou ik alleen maar blij zijn als iemand met noten en een inleiding verantwoording geeft voor zijn/haar keuzes. Dan weet je waar je aan toe bent. Of Luther daar nu blij mee geweest zou zijn of niet… Tja, hij zou misschien vooral verbaasd en verrast zijn dat mensen na zo veel jaren nog steeds zijn boeken lezen!
Mogelijk een kans voor meer omzet voor de GBS?
Mijn gedachten gaan een andere kant op.
