Boosheid, zelfverloochening en vergeven

Ds. H. Peet | 1 reactie | 13-03-2024| 15:55

Mijn vraag gaat over boosheid, zelfverloochening en vergeven. Ik worstel met minderwaardigheidsgevoelens door emotioneel misbruik (manipuleren, bekritiseren en mij behandelen als minderwaardig). Ik heb het vermoeden dat er borderline o.i.d. speelt, maar dit is nooit onderzocht. Het is heel lastig om dingen uit te praten. De schuld wordt eigenlijk altijd bij een ander gelegd. Ik heb geleerd om alles binnen te houden uit angst voor verdere afwijzing.

Het speelde voornamelijk in het verleden, maar af en toe word ik er nog wel mee geconfronteerd. Ik kan me er soms nog heel boos/verdrietig over voelen. Ik vind het wel het beste om contact te blijven houden met die persoon. Ten opzichte van het 5e en 6e gebod roept dit mij veel vragen op. Waar liggen de grenzen? Ook over het thema zelfverloochening, en vergevingsgezindheid. Kunt u mij hierin verder een Bijbels antwoord geven?

Beste vraagsteller, 

Je vragen zijn heel algemeen gesteld, terwijl ik de indruk heb dat er een heel persoonlijk verhaal achter schuil gaat. Mijn eerste advies zou daarom toch zijn: iemand in vertrouwen te nemen die je verder kan helpen met de vragen waarmee je worstelt. Dat zou een ambtsdragers kunnen zijn of mogelijk een hulpverlener die vanuit een christelijke achtergrond werkt. Dan kan je veel concreter zijn en kan je ook veel concretere adviezen krijgen. Als er borderline speelt, zoals jezelf zegt, is het waarschijnlijk dat je ook zelf soms op een onverstandige manier over de grenzen van anderen bent heen gegaan wat dan ook weer een heftige tegenreactie kan oproepen.

Dit neemt uiteraard niet weg dat vormen van manipulatie of iemand als minderwaardig wegzetten geen pas geven. Een christen heeft zich daar verre van te houden en zal juist respectvol met zijn medemens hebben om te gaan. In de omgang met elkaar zal het dubbel gebod van de liefde richtinggevend moeten zijn. Als Jezus zegt dat je je naaste lief moet hebben als jezelf, bedoelt Hij: kruip eens in de huid van de man of vrouw tegenover je. Vraag je eens af hoe jij zou willen dat er dan met jou zou worden omgegaan. Bejegen die ander dan zo. Behandel die ander zoals jezelf behandeld zou willen worden. 

In conflictsituaties siert het een mens als hij zich niet allereerst vastbijt in wat een ander allemaal verkeerd heeft gedaan, maar begonnen wordt met de vraag: waar had ik het zelf anders moeten/kunnen doen? Ondertussen hoef je de ogen niet te sluiten voor hetgeen een ander fout heeft gedaan. Je komt eerder uit de impasse als je een ander de voeten wilt wassen dan wanneer je een ander de oren wast. Ook dit is een vorm van de ander uitnemender te achten dan jezelf. Tegelijk hoef je uiteraard niet over je te laten lopen. Als iemand op een grove manier over je grenzen heengaat, is het volstrekt legitiem om een ander tot de orde te roepen. We hoeven onszelf niet weg te gooien. Een beroep op de notie van zelfverloochening lijkt me dan ook misplaatst. Paulus stelt vast dat niemand zijn eigen vlees haat. Er bestaat zoiets als een legitieme vorm van zelfliefde/zelfrespect. Ze wordt echter wel in twee richtingen begrenst: we mogen onszelf nooit lief hebben ten koste van onze liefde tot God of ten koste van de liefde tot onze naaste. Die begrenzing houdt de liefde tot onszelf binnen de perken. Daarbuiten wordt het zondige zelfliefde. Hierbij mag je overigens ook wel bedenken: Jezus zegt dat je je naaste lief moet hebben als jezelf; Hij zegt niet dat je je naaste meer lief moet hebben dan jezelf. 

Zelfverloochening houdt in dat je jezelf wegcijfert ten dienste van een groter belang. Je gaat niet op je strepen staan maar bent juist bereid om daarvan af te zien omdat de onderlinge vrede of de eer van God daarmee meer gediend is. Je bent bereid om zelf een stap terug te doen, omdat dat meer de eer van God of het heil van de naaste dient. Mij kan onrecht zijn aangedaan en toch kom ik niet op voor mezelf, omdat het alleen maar zal leiden tot meer ruzie terwijl als ik het laat rusten een conflict juist in de kiem gesmoord wordt. Ik kan gelijk hebben zonder het te krijgen. Soms kan toch de eer van God er meer mee gediend zijn om het te laten rusten dan tot het uiterste gaan om mijn gelijk te halen. Steeds zal je jezelf moeten afvragen waar Gods zaak in een concrete situatie het meest mee gediend is. Waar het om mijn eer gaat, mag ik wel eens een toontje lager zingen, waar het echt om de eer van God gaat en de heerschappij van Gods spreken in het geding is, mag ik van geen wijken weten. Juist dat kan ook zelfverloochening betekenen. Ook hier geldt: het zal sterk van de concrete situatie afhangen wat de consequenties zijn van zelfverloochening. 

Ook vraag je hoe het met vergeven zit. Beseffend zelf te leven van vergeving moet er altijd de bereidheid zijn ook anderen te vergeven. Wrok en haat koesteren beschadigt niet alleen de ander maar ook jezelf. Jezus wijst erop dat we bereid moeten zijn tot zeventig maal zeven maal te vergeven. Met andere woorden: ze dient grenzeloos te zijn. De bereidheid kan er zijn om te vergeven terwijl je de vergeving toch niet kwijt kan. Je kunt alleen daadwerkelijk vergeven als de ander ook bereid is om die vergeving in ontvangst te nemen, waardoor dan een verstoorde relatie wordt hersteld. Iemand die tegenover jou in de schuld staat, zal alleen bereid zijn de vergeving te ontvangen, als hij beseft tegenover jou echt in de fout gegaan te zijn. Daadwerkelijk vergeven kan je dus alleen als de ander wil erkennen jou onrecht te hebben aangedaan. Er zal bereidheid moeten zijn schuld te erkennen. Dan houdt hij of zij graag de hand op om die vergeving ook in ontvangst te nemen. Alleen dan kan een verhouding die verziekt is weer goed worden. 

Hopelijk helpt bovenstaande je enigszins. Maar om nog even terug te komen op mijn opmerking van het begin: ik denk dat je meer geholpen bent als iemand je een luisterend oor biedt met het oog op de vragen waarmee je worstelt. Met een hartelijke groet, 

Ds. H. Peet

Dit artikel is beantwoord door

Ds. H. Peet

• Geboortedatum:
  15-01-1964
• Kerkelijke gezindte:
  Christelijk Gereformeerd
• Woon/standplaats:
  Sliedrecht (Eben-Haëzer)
• Status:
  Actief

109 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven