Copyright van muziek en betaalde muzikanten

G. Slurink | 1 reactie | 02-03-2021| 10:41

Ik heb een vraag n.a.v. van wat ik las als antwoord van G. Slurink op een vraag over de muziek van Christian Verwoerd. Ik voel mezelf geroepen om d.m.v. creativiteit een kanaal te zijn waardoor God kan werken. Ik maak liederen, meestal met rechtstreeks de tekst uit de Bijbel.

Wat ik zelf een diep en een groot probleem vind in onze westerse wereld is de copyright en betaalde muzikanten in ‘dienst van God’. Ik vraag mij af of dit wel zuiver is en ik denk dat hierin de oorzaak ligt van veel problemen. Ik lees in de Bijbel over Bezaleël en Aholiab die geroepen waren om kunst te maken voor gebruik in de tabernakel, over David en Asaf die psalmzangers en -dichters waren. Maar ik zie nergens in de Bijbel dat ik mee moet betalen aan Buma-Stemra om de psalmen te mogen zingen.

Ik lees dat alleen degene die bij de stam van Levi horen dienst doen in de tabernakel en later de tempel. Zij krijgen een tiende deel van de oogst van het overige volk om te kunnen eten en zo hun tijd te besteden aan hun dienst voor God. Ik stam zelf af van Juda, wat loven en prijzen betekent. Ik geloof net als de eerste Joden die het Licht zagen, in de Heere Jezus, die ik Yeshua Hamassiah noem. Ik blijf af van de roeping van Levi, er is ook geen tempel meer om in te dienen. Maar ik sluit me bij geen enkele organisatie aan, vraag geen enkele financiële bijdrage voor wat ik publiceer. Ik bid voor alles wat ik mag doorgeven en bereik in mijn leven liever één ziel met het evangelie, dan een fanclub van 100 mensen en een aansluiting op een onzuiver systeem. Ik deel dan de gedachte dat het zorgelijk is dat muzikanten zich bijvoorbeeld aansluiten bij stichting Opwekking of wie dan ook, los van de inhoud van de liederen die wel goed kunnen zijn. Ik ben benieuwd naar de visie van de heer Slurink hierop, gezien zijn achtergrond als muzikant.

Beste vraagsteller,

Ik vind het heel mooi je vraag te lezen en ben blij met wat je allemaal schrijft. Mooie naam: Yeshua Hamassiah, God redt, Jezus de Gezalfde. Dat brengt treffend het Oude Testament en het Nieuwe Testament bij elkaar. Het zouden de woorden van Simeon (Lukas 2:25-32) kunnen zijn. Mooi ook dat je wil werken met teksten die rechtstreeks de Bijbel komen, want die hebben ook de meeste kracht. Ik zou graag je liederen eens lezen of horen. Je vraag gaat over betaalde muzikanten, copyright, Buma-Stemra, aansluiting op een onzuiver systeem en het in dienst van God zijn. Ik zal proberen een beetje aan te geven hoe ik dat zie.

Het knelpunt is denk ik het enerzijds in dienst van God willen zijn, of ten dienste van de gemeente van Christus willen zijn -of hoe iemand het ook noemen wil- en anderzijds muziek willen maken als een bron van inkomsten. Dat staat op gespannen voet met elkaar. Want dienen in de gemeente van Christus bestaat per definitie uit geven zonder er iets voor terug te verwachten. Als iemand er echter tegelijkertijd ook een betaling terug voor verwacht, dan is dat in strijd met elkaar. En zeker als je je dan aansluit bij Buma-Stemra en daarmee (indirect) voor elk gebruik van je werk betaling verlangt, dan is dat niet meer een zuiver dienen. En als je dan aan de ene kant zegt dat je het evangelie wil doorgeven en aan de andere kant daar betaling voor verlangt, dat zit er iets scheef.

Een vaak aangehaald argument als het gaat over betalingen aan mensen in de gemeente van Christus is dat de Bijbel zegt dat een arbeider zijn loon waard en dat je een dorsende os niet moet muilbanden (Lukas 10:7, 1 Tim. 5:18, 1 Kor. 9:9, Deut. 25:4). Ik denk echter dat sommigen deze tekst nog wel eens te ruim toepassen. Want dat betekent niet dat iedereen die wat doet daar ook gelijk geld voor moet ontvangen. Wat de Bijbel zegt is dat 1. de gemeente de plicht heeft zorg te dragen, ook in materiële zaken, voor hun herders die zich voor hen inzetten en 2. dat deze herders zonder gewetensnood gaven mogen aannemen voor hun levensonderhoud. Maar het gaat daarbij over degenen die daartoe worden aangesteld, niet over mensen die zichzelf in die positie plaatsen. En zelfs die zijn aangesteld kunnen daarvan afzien, zoals Paulus zelf vaak deed en vele anderen in de geschiedenis ook hebben gedaan. Allen die niet zijn aangesteld worden geacht, als ze daartoe in staat zijn, om zelf hun brood te verdienen en de gemeente niet tot last te zijn. En om dan naast hun normale arbeid, waarmee ze hun brood verdienen, de gemeente (en ook mensen buiten de gemeente) belangeloos te dienen op allerlei wijzen. Dit is denk ik de duidelijke lijn in de Bijbel die je daar overal terugziet.

Wat Buma-Stemra en copyright betreft, wordt nog wel eens gezegd dat de Nederlandse wet nu eenmaal zo is en dat iedereen zich daar aan moet houden. Maar volgens mij klopt dat niet. Misschien weten sommige niet beter, maar iedereen heeft de vrije keus om te bepalen wat er hun werk mag gebeuren. Als je een lied schrijft, een muziekstuk, een boek of wat anders, dan zegt de auteurswet dat jij daarop automatisch het auteursrecht krijgt dat geldt tot zeventig jaar na je overlijden. Vervolgens mag je anderen al dan niet het recht geven je werk te gebruiken of te vermenigvuldigen. Je mag het verbieden, je mag er geld voor vragen of je mag het vrijgeven. Dat is ieders eigen keuze. En je mag ook zeggen onder welke voorwaarden.

Een hoofdregel uit de auteurswet is dat een gebruiker toestemming moet hebben van de auteur middels een licentie. In een licentie geeft de auteur aan wat er wel en wat er niet mag en onder welke voorwaarden. Zo’n licentie kan specifiek zijn voor een bepaalde gebruiker, maar kan ook algemeen geldend zijn. Het is dus niet verplicht iets te registeren en er geld voor te vragen, het is een keuze van de maker. En ook het eventueel (deels) uit handen geven van de exploitatierechten, bijvoorbeeld aan een uitgever, is iets waar de maker voor kan kiezen om wel of niet te doen.
 
Buma en Stemra (en Sena) zijn auteursrechtenorganisaties die er voornamelijk op gericht zijn dat de rechthebbenden (volgens de licenties) een financiële vergoeding ontvangen als hun muziek ergens wordt gespeeld of uitgevoerd (Buma) of als het wordt gekopieerd of gepubliceerd (Stemra). Sena doet iets soortgelijks voor de uitvoerend kunstenaar. Als dus iemand lid wordt van Buma-Stemra of van Sena dan doet hij of zij dat met het doel een financiële vergoeding te ontvangen en stelt deze financiële vergoeding tegelijkertijd als voorwaarde voor gebruik. 

Overigens hoeft er voor wat er gezongen wordt tijdens de eredienst niet betaald te worden. Wel voor alles wat er daar buitenom wordt gebruikt. Verschillende kerken hebben hiervoor op landelijk niveau een regeling getroffen met Buma-Stemra. Oudere psalmen en liederen vallen buiten het auteursrecht omdat de makers reeds lang geleden overleden zijn. Hierover hoeft dus niets betaald te worden. Maar over nieuwere berijmingen en nieuwere liederen moet meestal wel betaald worden, tenzij de maker daar middels een licentie zegt van af te zien.

Het is dus dubbel als iemand stelt dat hij of zij liederen wil maken voor de kerk of voor christenen, of om mensen te bereiken met het evangelie, en daarbij tegelijkertijd verlangt dat zij hem daar keer op keer voor betalen. Nogmaals, er is geen enkele regel die de maker verplicht dit te doen. Hij kan ook zijn werk royalty-vrij maken middels een licentie. Het is zijn eigen keus.

Ik zou zelf nooit iets kunnen of willen vragen voor iets dat direct of indirect te maken heeft met het doorgeven van de bijbelse boodschap. Ik zou niet anders kunnen dan te blijven bij wat Jezus zegt in Mattheus 10:8: “Gij hebt het om niet ontvangen, geeft het om niet.” Heel misschien zou ik, als ik veel kosten zou hebben, een bijdrage willen aannemen van iemand die dat graag geven wil en waarvan ik zeker zou weten dat die het zich permitteren kan. Maar verder te gaan dan dat zou tegen mijn geweten ingaan. Het enige loon dat ik mij wens is de opbouw van het geloof van de hoorder, tot glorie en eer van onze God en van de Heere Jezus.

Maar dan komt misschien de vraag: waar moet je dan van leven als je van muziek maken je beroep wil maken? Dan zou ik zeggen: maak er niet je beroep van, of zorg er in ieder geval voor dat de dingen die te maken hebben met de verkondiging van het evangelie en van de bijbelse boodschap niet je bron van inkomsten zijn, zeker niet door er geld voor terug te verlangen van degenen aan wie je het doorgeven wilt. Als je echter je werk kan doen in dienst van een organisatie, die je hier voor een inkomen wil geven, lijkt mij dat op zich geen bezwaar, mits dat geen problematische beperkingen of verplichtingen met zich meebrengt. Je mag ook vrijwillige gaven in ontvangst nemen, als een bijdrage in de kosten, of van mensen die jou of je werk willen ondersteunen. En het was en is nog steeds vrij algemeen dat musici een deel van hun inkomen verkrijgen uit muziekles geven. Met dergelijke manieren van inkomsten te krijgen zie ik geen bezwaar. Maar het wordt problematisch als je van het dienen in de gemeente van Christus je verdienmodel gaat maken. Als je de dingen die je voor anderen doet, naar eigen zeggen om hen te dienen, gaat exploiteren en daarbij zelfs rechtstreeks degene die je zegt te dienen min of meer gaat verplichten jou daarvoor te betalen.

Je zegt dat je denkt dat hierin de oorzaak ligt van veel problemen en daarin zou je best eens gelijk kunnen hebben. Als iemand ook andere dingen nastreeft, zoals een redelijk inkomen, enige mate aan succes en misschien nog wel meer dan dat, dan zal zo iemand ook eerder geneigd zijn concessies te doen in wat hij wel of niet zegt en met wie hij zich inlaat. Dan ligt een aansluiting op een onzuiver systeem ook op de loer met alle mogelijke gevolgen van dien. Het is al moeilijk genoeg tegen de stroom in te gaan. Als je jezelf ook nog eens afhankelijk van zo’n systeem maakt dan is het nog moeilijker. En wat je dan ook vaak ziet (althans dat is wat ik vaak heb gezien) is dat dan ook de inhoud van de boodschap steeds meer verwatert. En zo kom je terecht in een geheel waarin steeds meer zaken een rol gaan spelen die je wegvoeren van je oorspronkelijke doel (aangenomen dat die anders was). Ik denk dat meer christelijk artiesten zullen zeggen dat ze ook liever één ziel met het evangelie bereiken dan een fanclub van 100 mensen te hebben. Maar dat blijven voor hen slechts woorden. In theorie zouden ze dat wel willen, maar als het hun iets gaat kosten dan wordt het in de praktijk toch anders.

Inderdaad, de allergrootste wens van een christen zou de verkondiging van het evangelie moeten zijn en dat mag ten koste gaan van alles, tot het eigen leven toe als het moet. Financieel nadeel zou hierin voor een christen geen enkele rol moeten spelen. Als iemand mij zou vragen: mag ik wat je hebt gezegd of geschreven verder geven? Dan zou ik zeggen: ja graag, op welke manier je maar wilt. Ik wil er geen geld voor en ben bereid er nog meer geld in steken als dat helpt met de verkondiging van de bijbelse boodschap. En er zijn gelukkig ook genoeg mensen die ook zo denken en doen.

Een gevaar voor een muzikant ligt er ook in dat zijn muziek belangrijk voor hem is. Als je aan zijn muziek komt dan kom je aan hem zelf. Hij wil zichzelf graag promoten en tenzij hij alleen voor zichzelf speelt, wil hij graag een zo groot mogelijk publiek. Dat komt van nature. En om dat te bereiken zal hij eerder geneigd zijn concessies doen. In de seculiere wereld zijn muzikanten zelden kieskeurig met waar ze spelen of welke schnabbels ze aannemen. Alleen degenen die zich het financieel kunnen permitteren, of misschien enkelen die heel principieel zijn, kunnen wat selectiever zijn. Onder muzikanten die zich christelijk noemen zie je in grote mate hetzelfde. Want ook daar spelen zaken als zelfpromotie en verdiensten vaak een rol, soms openlijk, soms meer bedekt en met een arglistig hart, zoals we allemaal hebben.

Ik vind het mooi dat je geen financiële bijdrage wil vragen en dat je bidt om zegen over wat je doet. Ik wens je toe dat je daar aan vast kan houden. Op een bepaald moment kunnen er, afhankelijk van wat je precies doet, natuurlijk ook wel allerlei kosten komen. Toch zijn er denk ik ook wel mogelijkheden die kosten binnen de perken te houden. En ik denk dat je best vrijwillige gaven of bijdragen mag aannemen om zo de kosten te delen. Maar laten we de Heere Jezus, naast onze Redder, ook als ons voorbeeld houden.

Een hartelijke groet,
Gerard Slurink 

Dit artikel is beantwoord door

G. Slurink

• Geboortedatum:
  12-02-1963
• Kerkelijke gezindte:
  Reformatorisch
• Woon/standplaats:
  Lahti, Finland
• Status:
  Actief

167 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven