Eredienst is (geen) dienst van verzoening

Aan ds. G. A. van den Brink. De eredienst wordt vaak de dienst der verzoening genoemd, klopt dit wel? De verzoening heeft toch plaatsgevonden op Golgotha? Dan kan de eredienst toch geen dienst der verzoening meer zijn? Maar een verkondiging over de verzoening?

Beste vragensteller,

Dank voor je vraag. Je wijst op een belangrijk punt. Hier had de Reformatie kritiek op de Rooms-katholieke eredienst. Elke poging om van ons uit verzoening te bewerkstelligen en een offer aan te bieden, houdt een ontkenning en minachting in van het enige offer van Christus aan het kruis volbracht. De eredienst is dus geen dienst waarin verzoening richting God plaatsvindt.

Maar vindt er dan verzoening plaats van God richting ons? Ook niet. God verzoende in Christus de wereld met zichzelf en rekende hun overtredingen niet toe (2 Kor. 5:19). De verzoening heeft dus inderdaad, zoals je schrijft, reeds op Golgotha plaatsgevonden. Ook dat hoeft niet te worden herhaald.

Toch is daarmee niet alles gezegd. Paulus vervolgt in 2 Kor. 5:20: “Wij zijn dan gezanten namens Christus, alsof God Zelf door ons smeekt. Namens Christus smeken wij: laat u met God verzoenen!” Verzoening betekent dat een verbroken relatie wordt hersteld. Verzoening moet dus van twee kanten komen. De zondige mens moet instemmen door het geloof met Gods verzoening in Christus. 

Er staat niet: “Verzoen uzelf met God”, maar: “Láát u met God verzoenen!” Psalm 95 zegt: “Verhard u niet maar laat u leiden.” De prediking is dus de verkondiging dat God in Christus verzoening heeft bewerkstelligd, en dat er werkelijke en volledige vrede en verzoening is tussen God en elke zondaar zodra de zondaar dit aanbod van verzoening aanvaardt. Dit wordt aangeduid als de bediening van de verzoening.

Nog iets over die uitdrukking “bediening van de verzoening.” Ikzelf spreek liever niet over de dienst van verzoening, alsof de gehele eredienst verzoening is. Nee, het gaat om bediening van de verzoening. Het Latijnse woord daarvoor is “administratio”, en dat betekent “toedienen”. Het is als met een medicijn: dit geneesmiddel geneest indien het wordt toegediend en ingenomen. Of denk aan een ober in een restaurant die bedient. Het gerecht is klaargemaakt in de keuken, en de ober bedient de gasten als hij ieder van hen persoonlijk de maaltijd brengt. Dit vindt er dus in de prediking plaats: toediening van de verzoening. Wat algemeen en ‘onpersoonlijk’ al waar is, wordt persoonlijk en individueel aan iedere kerkganger verkondigd en uitgedeeld.

Helaas wordt dit begrip “bediening” vaak verkeerd gebruikt. In sommige kerken spreekt men vaak over wezen en bediening van het verbond. Daarmee wordt bedoeld: alleen de uitverkorenen behoren bij het wezen, en de rest van de kerkgangers valt onder de bediening. De bediening betekent dan vooral dat je het wezen van het verbond niet hebt... Dat is een onverklaarbaar en onjuist gebruik van het begrip bediening.
 
Wat bedoelden Olevianus en andere oude schrijvers dan wel met wezen en bediening van het verbond? Het wezen van het verbond is de verzoening zelf die God heeft bewerkstelligd (2 Kor. 5:19), de bediening (toediening!) is dat deze verzoening wordt aangeboden en uitgereikt aan alle hoorders, en door de gelovigen wordt ontvangen en aangenomen (2 Kor. 5:20).

Met hartelijke groet,
Ds. G. A. van den Brink

Deze vraag werd ook behandeld in het programma 'Pastorie online':