Voetdeksel

Vanuit de Hebreeuwse traditie wil ik dieper ingaan op uw vraag.

Het is de genade van de Eeuwige dat Ruth op de akker van Boaz terecht komt. Er is dus geen enkele sprake van “toeval of geluk hebben”. Ook alle namen in de boekrol van Ruth hebben een bijzondere betekenis. Naomi, de schoonmoeder van Ruth verteld haar hoe goed de wetten en voorschriften zijn in het beloofde land. Dat kende Ruth niet, in haar land is het gewoon: je hebt pech gehad en daar moet je het maar mee doen. Het was nog maar enkele weken geleden dat Ruth tegen haar schoonmoeder Naomi de woorden uitsprak: (Ruth 1:16-17)

וַתֹּאמֶר רוּת אַל-תִּפְגְּעִי-בִי, לְעָזְבֵךְ לָשׁוּב מֵאַחֲרָיִךְ: כִּי אֶל-אֲשֶׁר תֵּלְכִי אֵלֵךְ, וּבַאֲשֶׁר תָּלִינִי אָלִין--עַמֵּךְ עַמִּי וֵאלֹהַיִךְ אֱלֹהָי
בַּאֲשֶׁר תָּמוּתִי אָמוּת, וְשָׁם אֶקָּבֵר; כֹּה יַעֲשֶׂה יְהוָה לִי, וְכֹה יוֹסִיף--כִּי הַמָּוֶת, יַפְרִיד בֵּינִי וּבֵינֵךְ

Deze uitspraak van Ruth was het kruispunt in haar leven. Het bekende liet zij los en ging het onbekende tegemoet. In een betrekkelijke korte tijd heeft Ruth van haar schoonmoeder de regels van de Thora uitgelegd gekregen. En wat kwam dat pijnlijk over toen Ruth hoorde dat een Moabietsche vrouw er niet bij hoorde. (zie Deuteronomium 23:3) Zij zou uitgesloten zijn, want die tien generaties waren nog niet voorbij. Het geheim zit in Leviticus 25:23
וְהָאָרֶץ, לֹא תִמָּכֵר לִצְמִתֻת--כִּי-לִי, הָאָרֶץ: כִּי-גֵרִים וְתוֹשָׁבִים אַתֶּם, עִמָּדִי

Ruth, de Moabietische, is geen vreemdeling meer maar een bijwoner van het Huis van Israël geworden. Zij begint van onder af aan: voor de weduwe en de vreemdeling heeft de Eeuwige al lang geleden in voorzien. Iedere maaier mocht maar een keer over de akker heen gaan. Sloeg hij een stukje over of viel er wat op de grond dan was dat bestemd voor de weduwe en de vreemdeling. Zij kregen daarmee de kruimels toebedeeld die als het ware van tafel vielen.

De hoeveelheid gerst die Ruth op de akker van Boaz binnenhaalde was geen toeval meer te noemen. Ook Naomi merkte op en dacht na over het lossers schap. Zij sprak met Ruth over hoe zij gelost kon worden. De gerstenoogst nadert het einde en het is niet ongebruikelijk om dat te vieren op het land zelf. Je vierde het niet in de volle schuren maar op de plaats waar het gerst gedorst werd. Het is een eerbetoon aan de Eeuwige, die je zoveel hebt gegeven. Maar het is ook een voorbereiding op de volgende oogst: de tarwe die over 50 dagen binnengehaald zal worden.

Ruth heeft van Naomi een instructie gekregen hoe zij het lossers schap moet verkrijgen. Ga in bad en was je helemaal zodat je rein bent. Zorg dat je de juiste plaats weet te vinden waar Boaz zich ter ruste heeft gelegd. Loop heel zachtjes naar de plaats waar hij in slaap is gevallen maar maak hem niet wakker. Ga dan aan zijn voeteneind liggen en pak dan de hemelsblauwe draden beet die onder aan zijn mantel zitten. En trek heel voorzichtig die over je heen.

Boaz is op de laatste dag van de gerstenoogst op de dorsvloer van de akker. Niet in zij eigen huis maar in het 1000 sterrenhotel brengt hij de nacht door. Net als vader Avraham kijkt hij naar de sterren die aan de hoge hemel staan. Dankbaar gaat hij rusten op zijn dorsvloer. Zijn knechten zijn thuis en hij gaat naar de plaats waar de zegenrijke oogst groeide. Zijn ogen gaan langzaam dicht en hij slaapt. Hij heeft niets in de gaten dat Ruth heel zachtjes dichtbij komt en met een bonzend hart aan zijn voeten ligt. En Ruth blijft wakend aan zijn voeten liggen. Zij wil geen geluid maken en houd zich stil.

In de nacht ontwaakt Boaz en even grijpt hij om zich heen. Een vrouw op de akker die gedeeltelijk ligt onder zijn kleed. Hij schrikt daarvan, want dit is zeer ongebruikelijk in Israël. Helder klinkt de stem van Ruth: breidt uw vleugels over mij uit en los mij. Let vooral op het tijdstip en zie de lijn vanuit de mens die in het duister van deze wereld roept om verlossing. Het aardse lossers schap is een direct huwelijksverzoek die van de bruid uitgaat. Dit verzoek is een smeekbede. Het “wie ben jij”, klinkt uit de mond van Boaz. Ik ben Ruth en zij vertelt alles wat zij van Naomi heeft gehoord en geleerd. Boaz laat het toe dat Ruth aan zijn voeteneind de resterende nacht doorbrengt. Naomi heeft Ruth op een uitmuntende wijze voorbereid op deze nachtelijke ontmoeting.

Ruth hoort de vertroostende woorden van Boaz: blijf hier liggen en voordat het licht opkomt ga dan naar huis voordat wij elkaar bij daglicht in de ogen kunnen kijken. Er is nog een losser, die zelfs op de eerste plaats staat om jou te lossen. Ik moet hem laten voorgaan en als hij dat niet wil zal ik jou lossen. Zodra de zon gaat schijnen zal ik er werk van maken.

Er zit nog een zeer kostbare parel in deze nachtelijk bezoek en wordt heel subtiel benoemd: Ruth houdt je sluier open om mijn geschenk aan jou in te doen. In het licht van de sterren schept Boaz zes volle maten gerst in. Hier ging het niet om de beloning maar om het feit dat Ruth gesluierd was. Haar vertrouwen dat zij gelost zou worden drukte zij met de sluier uit.

Ik heb het even opgezocht in een oud woordenboek die qua leeftijd ongeveer overeenkomt met de tijd dat het woord "voetdeksel" werd gebruikt:

Voetdeksel, 1°. kleed of deken over de voeten.

Gaet … in, ende slaet sijn voetdecksel op, ende leght u: soo sal hy u te kennen geven wat gy doen sult, Statenb., Ruth 3, 4 [ed. 1688].

2°. In eenige wdb. 1822 voor voetbekleedsel, schoeisel.