Diepere oorzaak achter pornoverslaving

W.E. (Wilbert) Weerd | Geen reacties | 07-01-2019| 16:00

Aan Wilbert Weerd. Bijna een jaar geleden heb je de vraag van mij beantwoord “Pornoverslaving van man nog steeds in mijn hoofd.” Wat heb je ons al ontzettend geholpen met de uiteenzetting in dat antwoord. Enerzijds ter analyse van mezelf, daarnaast ook voor goede gespreksstof met mijn man. We proberen dat blijvende wantrouwende gevoel in mij (verstandelijk vertrouw ik hem echt, gevoelsmatig komt de twijfel tijdens seks nog wel vaak boven) een plekje te geven. Alhoewel dit laatste vrij lastig is. Jouw antwoord leerde ons dit gevoel niet af te wijzen in de zin van: hou erover op, het is al drie jaar geleden. Maar blijft wel de vraag: hoe moet mijn man er wel op reageren? Hij is uiteraard geen psycholoog. Maar gelukkig geeft de openheid alleen al verbetering!

Dan nu de reden van deze vervolgvraag. In je antwoord schrijf je het volgende (ik citeer): “Je hebt er goed aan gedaan de grens te stellen dat als dit nogmaals zou voorkomen de stap naar een hulpverlener gezet zou moeten gaan worden. Mogelijk is het nog wel zinvol na te denken wat, ondanks de walging, de reden van deze pornoverslaving is geweest en daar eens een therapiegesprek aan te wagen. Een pornoverslaving gaat namelijk niet over seksuele behoefte maar is een uitweg, vlucht of verdoving voor iets. Zou het je kunnen helpen daar nog eens samen over na te denken? Het kan helpen te weten waarom er is gekeken en dus ook het verschil te merken tussen een man die zijn toevlucht in porno zoekt of open en eerlijk is.”

Dit intrigeerde mijn man enorm. Hij was best verbaasd. Het komt er op neer dat hij zegt: zit er een diepe oorzaak achter mijn pornoverslaving van drie jaar geleden? We hebben samen gespit in zijn jeugd en brein (als leek weliswaar), maar kunnen echt geen reden bedenken waarom hij de stap tot het kijken van porno heeft gezet. Zijn wij als mens niet zondig en dus allemaal geneigd om op het plaatje van een naakte vrouw te klikken en dan door te klikken en dan door en door en door (totdat je verslaafd raakt)? Moet hier per sé een diepere oorzaak achter zitten?

Dag vragenstelster,

Fijn om te horen dat het vorige antwoord al veel geholpen heeft. Ook de vragen die je nu stelt zijn goede en relevante vragen. Ik haal twee vragen uit je verhaal: Hoe moet mijn man dan wel op mijn wantrouwen reageren? En zit er een diepe oorzaak achter een pornoverslaving van drie jaar geleden?
 
Omgaan met wantrouwen is niet eenvoudig. Wantrouwen is een heimelijke gedachte dat je opnieuw gekwetst en voor de gek gehouden wordt. Wantrouwen is dan een soort waarschuwingssignaal ter bescherming. Wij mensen beschermen onszelf tegen bedreigingen. Een dreiging van pijn en verlies. In dit geval is de dreiging verlatenheid, afwijzing en eenzaamheid, terwijl er wordt verlangd naar veiligheid en toewijding. Het is belangrijk wantrouwen niet te zien als een op zichzelf staand probleem wat opgelost moet worden. Wantrouwen is ook een weergave van een behoefte en soms ook verwonding. Die behoefte en verwonding heeft ruimte en erkenning nodig, omdat met die ruimte en erkenning een verbondenheid ontstaat die de veiligheid biedt. Dit doet het wantrouwen op termijn verdwijnen. Wantrouwen afkeuren of bevechten zal tot een toename ervan leiden. 
 
Om ruimte te geven aan het wantrouwen is het ook nodig om stil te staan bij wat het met je man doet om gewantrouwd te worden. Interpreteert hij dit als: “Ik doe het ook nooit goed genoeg, het moet altijd beter”, is de kans groot dat hij op een afwijzende manier reageert. Als hij ziet dat het een kwetsbare behoefte weergeeft, kan hij zowel zeggen dat hij begrip voor het wantrouwen kan hebben (het mag er zijn) als aangeven dat het pijnlijk is om gewantrouwd te worden. Soms is het zelfs nodig dat hij ook een grens aangeeft want wantrouwen kan ook te beheersend worden. 
 
Vanuit wantrouwen gaan beheersen en controleren, zal niet helpen. Dit wantrouwen je gedrag laten beheersen kan niet leiden tot een intiemere relatie.
 
De vraag of een pornoverslaving altijd per se een diepere oorzaak kent hangt er vanaf. Er is een vorm van pornogebruik wat recreatief is. Het pornogebruik wordt dan als gewenst en onschuldig beschouwd. Als iemand zelf ervaart dat porno een verslaving is, komt dit vaak omdat iemand het niet wil en toch doet. Pogingen om te stoppen lukken niet en men ervaart een conflict met geloof of levensbeschouwing.

Je zou dan kunnen denken dat pornografie een verslavend karakter in zichzelf heeft. Dus omdat het een uitwerking heeft in het beloningscircuit in de hersenen wil je dit gedrag herhalen en kan het een progressief karakter hebben. Echter dat gaat voorbij aan de verslavingsgevoeligheid van de persoon zelf. Voorgaande verklaring legt de oorzaak van de verslaving in het gedrag, maar niet aan de functie van het gedrag. De functie van het gedrag kan zijn dat porno een uitweg biedt voor problemen. Een toevlucht in tijden van eenzaamheid. Een troost in tijden van verdriet. In dat geval is pornografie een vorm van emotieregulatie. Het verlangen om pornografie te kijken komt dan op in periodes van verveling, leegte, somberheid of vermoeidheid. Als seks dan gebruikt wordt om een emotie te reguleren, kan dit een afhankelijkheidsrelatie opleveren met het gedrag. Omdat pornografie altijd weer een leegte achterlaat, maar er nog geen gezondere manier van omgaan met de emoties gevonden is, komt de drang om pornografie te kijken ontegenzeggelijk weer terug. Als dit de oorzaak van de verslaving is, dan is het zinvol niet zozeer energie te steken in het stoppen/controleren van het gedrag, maar ruimte te geven aan de emoties en deze te integreren in het eigen zijn en in de relatie met God en de ander. De echte  behoefte is vaak geen seks maar warmte. Geen lust maar liefde. Geen eenzame porno maar een plek waar je kwetsbaar kan zijn. Seks beleven zonder schaamte en angst, omdat je zo jezelf mag zijn en gekend wordt in de liefde en verbinding.

Het hoeft trouwens niet eens te gaan over heel diep liggende oorzaken. Soms is een latent aanwezig gevoel van ontevredenheid de oorzaak. Een gevoel waarvan de meeste mensen tegen zichzelf zeggen: “Ik moet me niet aanstellen.” Echter wordt dit gevoel dan te snel aan de kant geschoven en krijgt het niet de aandacht dit het nodig heeft. Want of het terecht is of niet, op dat moment voel je je wel zo. Het kan soms ook te maken hebben dat je verlangt naar waardering op je werk en dit er niet is. Dan kan je snel denken: “Ik moet het ook zonder waardering kunnen.” Op zo’n moment ga je net te snel voorbij aan de pijn.
 
Je vraag of het ook niet gewoon zonde is en ik (of mijn vorige antwoord) dit teveel ‘psychologiseert’ heb ik zelf ook gehad. Mijn antwoord is dat zonde voorkomt uit het verliezen en kwijt raken van de verbinding met God. Zonde vertrouwt het eigen kunnen en weten. Romeinen 1 stelt het zo in dit gedeelte: (...) en hebben zij de heerlijkheid van de onvergankelijke God vervangen door een beeld dat lijkt op een vergankelijk mens, op vogels en op viervoetige en kruipende dieren. (...) En omdat het hun niet goeddacht God te erkennen, heeft God hen overgegeven aan verwerpelijk denken, om dingen te doen die niet passen.

Zonde, het doen van ongerechtigheid, begint met het verlaten van God. Dat heeft ook een invloed op onze psyche. In Jeremia staat: Mijn volk heeft een dubbel kwaad gedaan: Mij, de bron van levend water, hebben zij verlaten, om zich bakken uit te hakken, lekkende bakken, die geen water houden.

Een uitleg van zonde is dat het gaat om een vorm van afgoderij. Warmte, vervulling en een doel zoeken in materiële zaken en daarmee niet je vertrouwen op God stellen. Pornografiegebruik kan een vorm zijn van een lekkende bak. Die neiging tot zonde zit in onze natuur. De ‘oude mens’ zoals de Bijbel dat ook wel noemt. Wat de natuurlijke mens wil, gaat in tegen de Geest. Het kan de wil van God niet volbrengen. Daarmee is het gebruik van pornografie een vorm van opstand tegen God. Bevrijding van zonde begint niet bij een verandering van het gedrag, maar door je vertrouwen te stellen op Jezus Christus. Gewassen, gereinigd en geheiligd te worden in Zijn naam en door Zijn Geest. Daarmee krijgen ook gevoelens van ontevredenheid, leegte of eenzaamheid een andere plek. Je hoeft ze niet meer zelf op te lossen of te veranderen, maar brengt deze in alle eerlijkheid bij Hem. Dan kunnen zelfs negatieve gevoelens je relatie met Hem verdiepen.

Het is niet altijd nodig de oorzaken uit te spitten. Soms kom je daar niet precies achter. De oorzaak kennen wil ook nog niet zeggen dat je weet wat dan wel te doen. Belangrijker is de erkenning, openheid, eerlijkheid en kwetsbaarheid tussen jullie. Als jij de oorzaak wil weten zodat je daarin een geruststelling vind dat het nooit meer gebeurt trap je in een valkuil. Want die zekerheid is helaas niet te geven (niet dat ik daarmee zeg dat het gedrag altijd weer terug zal komen), maar onze enige zekerheid is in Degene die zowel gisteren, vandaag als morgen Dezelfde is.  

Wilbert Weerd

Dit artikel is beantwoord door

W.E. (Wilbert) Weerd

• Geboortedatum:
  01-10-1985
• Kerkelijke gezindte:
  Evangelische Gemeente
• Woon/standplaats:
  Veenendaal
• Status:
  Actief

72 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven