Het gebruik van de eerbiedskapitaal
Herziene Statenvertaling | 4 reacties | 06-12-2017| 08:03
Vraag
Afgelopen week hadden we een dominee zondag in de kerk die nogal liet merken vanaf de kansel dat de Statenvertaling de enige goede vertaling is. Hij wees op de tekst in 2 Petrus 1:19e “(...) en de morgenster opgaat in uw hart.” Hij was er vast van overtuigd dat het woord “morgenster” met hoofdletter geschreven moest zijn en dat daarom de hele Herziene Statenvertaling fout was. Hij legde het zo uit dat Jezus die Morgenster is die in ons hart opgaat en dat wanneer die met kleine letter is geschreven, we God daarmee te kort doen.
Als jonggelovige vind ik dat enorm moeilijk, omdat ik zelf de HSV-jongerenbijbel lees en echt al zoveel van God daardoor heb mogen leren! Thuis heb ik het idee dat mijn ouders alles overnemen wat de dominee zegt, dus het onderwerp bespreekbaar maken is moeilijk. Het brengt mij aan het twijfelen... Klopt het wat deze predikant zegt? Of is dat echt zijn eigen mening? Hoe kan ik hierop antwoord krijgen vanuit Gods Woord (zonder anderen te oordelen)?
Antwoord
Hier zie je een foto van de Statenvertaling van 1637 en daar kun je zien dat de statenvertalers hier ook geen hoofdletter gebruikt hebben:
(foto: bijbelsdigitaal.nl)
Hier volgt wat meer achtergrond: De SV maakt in verwijzingen naar God de Vader, Jezus Christus en de Heilige Geest gebruik van de z.g. “eerbiedskapitaal”: hoofdletters om aan te geven dat een woord naar God verwijst. De HSV doet dat in principe op dezelfde manier. Hier moet echter het volgende bij aangetekend worden. Door de jaren heen is de toepassing van deze eerbiedskapitaal enigszins veranderd. Recente edities van de SV gebruiken veel meer hoofdletters dan de eerdere edities. Hoewel dit ongetwijfeld uit eerbiedsoverwegingen is gedaan, is dit niet altijd taalkundig correct. Daarom heeft het bestuur van de Stichting HSV het gebruik van de eerbiedskapitaal opnieuw gewogen en strakkere richtlijnen vastgesteld, die meer in overeenstemming zijn met eerdere uitgaven van de SV. Deze nieuwe richtlijnen hebben met name gevolgen voor het hoofdlettergebruik in bepaalde uitdrukkingen, waarin God vergeleken wordt met iets uit het dagelijkse leven, zoals in het hieronder geciteerde vers:
Johannes 1:4: “In het [Woord] was het leven en het leven was het licht van de mensen” (HSV).
Recente edities van de SV schrijven de woorden “leven” en “licht” hier met een hoofdletter, omdat ze op Christus betrekking hebben. Dat laatste is waar, maar dat wil nog niet zeggen dat “Christus”, “leven” en “licht” identiek zijn met elkaar. De Heere wordt hier het leven genoemd omdat Hij de bron van het leven is, maar niet het leven zelf. Datzelfde geldt voor het licht. Christus is hier Zelf het licht niet, maar Hij is de oorsprong van het licht. Oudere edities van de SV hebben om die reden hier ook geen hoofdletters gebruikt.
Dit wil echter niet zeggen dat het hoofdlettergebruik in de HSV helemaal teruggebracht is naar het niveau van de oorspronkelijke SV. In bekende passages waarin Jezus Zichzelf aanduidt als het Brood des levens (Joh. 6:35), het Licht der wereld (Joh 8:12) en de Weg, de Waarheid en het Leven (Joh 14:6) gebruikt de HSV wel degelijk hoofdletters, hoewel de oorspronkelijke SV hier ook kleine letters gebruikt. De reden hiervoor is dat deze uitdrukkingen als namen van Christus zijn gaan functioneren en derhalve een hoofdletter verdienen.
Als in het Oude Testament expliciet in de Kanttekeningen gezegd wordt dat een bepaalde tekst betrekking heeft op Christus, gebruiken we eveneens de eerbiedskapitalen, ook al is een andere uitleg van de tekst mogelijk. Zo kan een tekst bijvoorbeeld in eerste instantie ook op een aardse vorst betrekking hebben. De HSV is immers een herziening van de Statenvertaling.
Psalm 45:4: “Gord Uw zwaard aan de heup, o Held, het zwaard van Uw majesteit en Uw glorie.”
Hooglied 1:2: “Laat Hij mij kussen met de kussen van Zijn mond, want Uw uitnemende liefde is beter dan wijn.”
Op grond van bovenstaande zou het goed zijn om het woord “morgenster” in de HSV ook van een hoofdletter te voorzien. We gaan dat bespreken.
Met hartelijke groet,
Dr. R. de Blois,
Drs. I. A. Kole
Dit artikel is beantwoord door
Herziene Statenvertaling
- Kerkelijke gezindte:Divers
- Woon/standplaats:Divers
- Status:Actief
Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven
Ik weet helaas dat er dominees zijn die van prijsschieten houden. Eén in hun ogen foutief weergegeven woord en de hele HSV deugt kennelijk niet. Het was in 2011 niet anders toen de HSV op de markt kwam en kennelijk vindt de dominee het nodig 6 jaar later nogmaals een duit in het zakje te doen.
Mijn reactie: de dominee heeft enorme oogkleppen op en trek je niet veel van dit soort argumenten aan. Persoonlijk vind ik dat het een predikant niet siert dat hij dit doet.
Een ander voorbeeld is het gebruik van Here en Heere. Terwijl het in het Engels gewoon 'Lord' is. Wat is dan nog de waarde van de discussie over één letter?
Opmerkelijk is dan wel dat de SV-only aanhangers dáár geen punt van maken als het om de SV gaat.
De vertalers bepalen in goed overleg of de kleine correctie juist is of niet. Dan loop je gewoon tegen de feiten aan van uitleg voor en na de correctie die wel eens tegenstrijdig zouden kunnen zijn.
In het Hebreeuws is het gebruikelijk dat de intonatie (klankkleur) correct wordt uitgesproken. Dat is de taak van de voorlezer en voordachtsfouten mogen daarin niet voorkomen. De verkondiger kijkt zeer nauwkeurig naar de tekst en ziet daarin hoe deze nader uitgelegd moet worden.
Vooral de laatste zin spreekt me aan! In o.a. mijn familie leidde de ene letter 'e' soms tot twistgesprekken. Totdat er ook iemand naar voren bracht dat bv in het Frans en het Engels dit helemaal niet speelt.
De rust is weergekeerd, ieder gebruikt naar eigen idee Here of Heere!
