Goede muziek

G. Slurink | 30 reacties | 21-07-2015| 13:28

Beste mijnheer Slurink. Een korte vraag m.b.t. tot muziek. Daar kan ik best lang over nadenken en mij afvragen wat nu goede muziek is, tot eer van God. Is dat er wel? Ik ben opgegroeid in de Ger. Gem. en ik denk dat dit me best beïnvloedt. Toch vraag ik me af wat bijbels is. Ik houd van muziek met diepgang: piano, klassiek, maar ook gevoelige liederen. Een nummer als Hallelujah van Leonard Cohen kan me diep raken. Maar het is totaal niet bijbels.

Vandaag ben ik wat bezig geweest met Sela en ik weet gewoon niet wat ik ervan moet vinden. Klopt dit bijbels gezien? Zij hebben sowieso een andere mensvisie dan ik geleerd heb in de Ger. Gem. Sommige nummers vind ik heel mooi (Ik zal er zijn, of Via Dolorosa) maar andere niet. Er zijn nummers waarin meer pit zit, wat mij doet denken aan de popmuziek die ik vroeger graag luisterde. Is het goed om daar naar te luisteren? Gaat het mijn emotie niet teveel beinvloeden? Wat is eigenlijk goed of fout hierin? Het zal niet zwart/wit zijn. Ik zoek naar goede kaders om te gebruiken in dit denken. Ik vraag me ook wel eens af hoe ik om zou gaan met muziek in een andere cultuur. In de Ger. Gem. is me geleerd te zeggen: dansen is verkeerd. Het legt de nadruk op je lichamelijkheid en is bedoeld om te prikkelen. Maar... is dit echt zo? Hoe zat dat in de Bijbeltijd?

Dank je voor je mooie vraag. Mooi dat je hierover nadenkt en hierin een weg wil zoeken die naar Gods wil is. Ik kan me je verwarring goed voorstellen. Ik wil proberen er puntsgewijs op in te gaan. 

1. Wat is tot eer van God, wat is bijbels? God is onze Schepper. Wij zijn Hem alles verschuldigd. Alles wat we hebben is van Hem, tot onze levensadem toe. En terwijl de mens Hem ongehoorzaam werd en een eigen weg wilde gaan, opende God de weg tot verzoening door Zijn Zoon voor ons te geven als schuldoffer. Hij heeft er recht op dat we Hem voor al deze dingen loven en danken en Hem de eer geven die Hem toekomt. 1 Petrus 2:9 vat dit goed samen voor een christen: "Maar u bent een uitverkoren geslacht, een koninklijk priesterschap, een heilig volk, een volk dat God Zich tot Zijn eigendom maakte; opdat u de deugden zou verkondigen van Hem Die u uit de duisternis geroepen heeft tot Zijn wonderbaar licht." Dit moet zich vertalen naar alles in ons leven, ook waar het muziek betreft. Instrumentale muziek kan iets van de schoonheid van Gods schepping weergeven en we kunnen Hem daarvoor loven. Muziek met tekst kan vertellen van deze dingen en de luisteraar er bij bepalen. De muziek zelf en de uitvoering ervan moet deze boodschap ondersteunen en niet zelfgericht zijn of een zelfgerichtheid bewerken. Bij de ontvanger zou het een grotere gerichtheid op God moeten bewerken, in ontzag, eerbied, liefde, dankbaarheid of erkentenis van wie Hij is en wat Hij heeft gedaan en zal doen. Als de uitvoerende persoon geen christen is hoeft dat denk ik geen probleem te zijn, mits de muziek wel deze inhoud heeft en de uitvoerende zich ten dienste daarvan stelt, zodat deze boodschap goed overkomt.

2. Muziek en uitvoering moet samengaan met tekst. Er is gospelmuziek met een mooie tekst, maar waar de muziek of de manier van uitvoeren een boodschap afgeeft die conflicteert met de woorden. Sommigen zeggen dan: de tekst is goed, dus alles is goed. Ik ben bepaald niet geneigd daar in mee te gaan. De tekst kan mooi zijn, tot eer van God, terwijl de muziek juist een zelfgerichtheid bewerkt of de opstandige geest van de popmuziek in zich heeft. Ik twijfel niet aan de goede intenties van sommige makers. Maar ik denk dat ze met deze muziek op een verkeerd spoor zitten. Het doet afbreuk aan de boodschap. Muziek met pit of met ritme is op zich geen probleem, zolang het de (goede) inhoud ondersteunt. Maar als de muziek als doel heeft om het ‘vlees’ te behagen, dan gaat het de verkeerde kant op. Natuurlijk kunnen we best genieten van mooie muziek, muziek is een gave van God. Maar als we die muziek gaan gebruiken om er onze vleselijke begeerten mee te voeden kan ook muziek met goede tekst tot afgoderij worden. 

3. Inhoud is van levensbelang. Om tot opbouw te kunnen zijn is een heldere, ondubbelzinnige, bijbelse boodschap essentieel. Ik was onlangs ergens in een evangelische boekwinkel waar een grote variatie aan boeken stond. Er waren goede boeken bij, maar er stond ook behoorlijk wat rotzooi tussen. Het ontbrak de verkopers duidelijk aan bijbels onderscheidingsvermogen. "Voor elk wat wils", zei de verkoopster glimlachend. Als het nu zou gaan om te voldoen aan een behoefte van een hang naar religiositeit, of een idee van een hogere zingeving, dan kan inderdaad iedereen uitkiezen wat hem of haar het beste bevalt. Als God niet bestaat of als Zijn wil niet gekend kan worden dan maakt dat niet zoveel uit. Maar als God wel bestaat en wel duidelijk heeft gesproken dan gaat het niet om wat ik wil of wat mij het meest aanspreekt, dan gaat het om wat God heeft gezegd. En God bestaat en Hij heeft gesproken, luid en duidelijk. Daarom is het van levensbelang dat de inhoud helder en ondubbelzinnig in overeenstemming is met Gods woord en dat wij daarvoor buigen. Dat is ook het enige dat ons tot nut kan zijn.

4. Emotie is niet het probleem. Emoties zijn een onderdeel van ons mens zijn. De psalmen van David bijvoorbeeld zijn vol van emotie: vreugde, angst, teneergeslagenheid, opluchting enzovoort. Op de nieuwe aarde zullen de emoties ongetwijfeld groot zijn. Maar het wordt een probleem als in ons zondige vlees de emoties sturend worden. De emoties komen mee en bevinden zich op de achterbank, maar moeten niet achter het stuur kruipen. Emoties mogen niet bepalend of toonaangevend zijn. Zij zijn ook niet het doel en moeten niet kunstmatig worden opgewekt, bijvoorbeeld met behulp van muziek, om zo een schijn van betekenis en meerwaarde te geven. De waarde zit in de inhoud, niet in de emotie of de beleving. Een gevaar is ook dat snel de gedachte post vat dat als iets goed voelt, het ook goed is. Muziek is emotie en maken een mens gevoelig voor invloeden. Je geeft zelf al aan hoe sommige muziek je diep kan raken. Het maakt iemand ontvankelijker, ook voor verkeerde boodschappen. Muziek zorgt er voor dat iemand makkelijker te beïnvloeden is. Daarom is een heldere, zuivere, ondubbelzinnige, bijbelse inhoud zo van levensbelang. Al het andere is een bouwen op drijfzand. Een verkeerde boodschap op aansprekende muziek glijdt makkelijk naar binnen. Het voelt goed en zo nestelt het zich in ons. En ondertussen kan het vergif zijn voor ons denken. Dus eerst de inhoud. En daar kunnen best emoties uit voorkomen, maar die komen op de tweede plek en zijn een gevolg van, en moeten gepaard gaan met, goede inhoud.

5. Gewoonten, cultuur en dansen. De Nederlandse cultuur, in het bijzonder de gereformeerde, komt grotendeels voort uit een calvinistisch denken en een levenswijze die de wortels heeft in de nadere reformatie. Onderdeel daarvan was dat uitbundigheid ongewenst is. Het moest ingetogen en stemmig zijn. Deels is dat niet zo verkeerd, want de gedachte om niet mee te doen met de wereld is op zich bijbels. Alleen verliest zich dat nogal eens in een gefocust zijn op uiterlijkheden. In plaats van te leven als een burger van een hemels koninkrijk en hier op aarde een vreemdeling en bijwoner te zijn, werden en worden er regeltjes ingevoerd die iedere uitbundigheid moe(s)ten onderdrukken. Anderen breken met deze menselijke geboden en verboden, maar helaas niet altijd om de wil van God te doen maar meer om de 'christelijke vrijheid' te misbruiken om hun eigen wil te doen. In bijbelse tijd was dansen gebruikelijk. We lezen bijvoorbeeld van reidansen en beurtzang, zoals bijvoorbeeld onder leiding van Mirjam na de doortocht door de Schelfzee. En vermoedelijk ook bij de tempeldienst, zoals bij de zonen van Korach in Psalm 87. En ook bij feestelijkheden werd gedanst, zoals in Richteren 21: 19-21, psalm 68 en 149 en David danste bij het binnenbrengen van de ark en waarschijnlijk niet als enige. Je kunt dit denk ik een beetje vergelijken met een soort van volksdansen. Dit kan uitgevoerd worden tot eer van God. Maar dansen werd ook gedaan bij het gouden kalf. Het probleem is dus niet dansen op zich, maar het maakt wel uit wat de context is waarin het gebeurt en de manier waarop. Er zijn allerlei manieren van dansen. Er zijn een sensuele en lichtzinnige manieren van dansen die absoluut niet passen. Maar er zijn, naar ik meen, zeker wel manieren van dansen die kunnen samengaan met muziek die tot eer van God is, zoals deze reidans met beurtzang bij Mirjam of het huppelen van David.

6. De muziek van Sela en anderen. Muziek zoals van Sela, en ook van veel anderen, is vaak erg gemengd. Daarom weet je ook niet goed wat je ervan moet vinden. Met de muziek zelf, voor zover ik het heb gehoord, heb ik niet zo'n probleem. Wat de teksten betreft: er zijn mooie liederen bij, maar ook liederen met wollige woorden die geestelijk klinken maar waar concrete bijbelse inhoud mist. Dat is helaas een veelvoorkomend verschijnsel in moderne gospelmuziek. Het repertoire als geheel bevat een nogal eenzijdige boodschap. Eigenlijk is er de boodschap dat God liefde is en dat alles in orde is. Vermanende en waarschuwende woorden van Jezus en van de apostelen heb ik nergens terug gevonden. Toen ik de teksten nog eens wat nader bekeek, bemerkte ik een patroon dat me verontrustte: naast een chronisch gebrek aan zuivere heldere bijbelse inhoud is er een sterke gerichtheid op ervaring. Ik ben het toen verder gaan onderzoeken om me een beter beeld te vormen van de gedachten er achter, met name de denkbeelden van Hans Maat, de tekstschrijver, en ik ben er van geschrokken. Hij richt zich voornamelijk op manifestaties van de Heilige Geest en manifestaties van kracht. Dit is het centrale punt in zijn toespraken en dit is ook het centrale punt op veel van de conferenties waar hij blijkbaar graag heen gaat. In een interview met Andries Knevel liet hij blijken de gedachte van een God die oordeelt te verwerpen. Hij had nog wel eens last van die gedachte, maar had dat nu achter zich gelaten. Voor wie het zelf beoordelen wil zie dit interview vanaf ongeveer minuut 10. Hiermee gaat hij tegen de woorden van Jezus in. Jezus is niet zomaar gestorven. Gods liefde ligt in de eerste plaats in het offer van Jezus, die onze schuld wegdroeg. Jezus spreekt over het komend oordeel. Maar nu is nog de genadetijd. Genade bestaat niet zonder schuld. Dat is het hart van het evangelie. Opmerkelijk is ook dat Hans zich bij de vraag van Andries naar geloofszekerheid zich niet in geloof vastklemt aan Jezus, die duidelijk heeft gezegd dat Hij de enige weg is tot de Vader. Maar in plaats daarvan spreekt hij over de oneindige goedheid van God. Dit is onbijbels en misleidend. Ik begrijp ook niet hoe het kan dat dit bij een voorzitter van een Evangelisch Werkverband niet het brood is waarvan hij leeft. Onze zaligheid is immers alleen in Christus en in niets of niemand anders (Hand. 4:12). Dit is niet een klein verschil van inzicht over een bijzaak, dit is fundamenteel. De God van de Bijbel is een God Die goedertierenheid blijft bewijzen aan duizenden, Die ongerechtigheid, overtreding en zonde vergeeft, maar Die de schuldige zeker niet voor onschuldig houdt (Ex 34:7). De woorden van Hans klinken soms prettig, maar zijn niet in overeenstemming met wat de Bijbel zegt. Ze zijn losgemaakt van het fundament van de bijbelse verzoening en verlossing van zonde en schuld, en op een fundament van een oneindige goedheid van een amorele God geplaatst. En dat verandert alles. Het doen me pijn dit te moeten zeggen, ik wilde dat het anders was, maar ik vind dat een erg gevaarlijke boodschap. Er zijn nog meer verontrustende zaken die ik ben tegengekomen bij Sela, maar ik denk dat dit voorlopig even genoeg zegt. Het gaat mij niet om een oordeel te vellen over mensen. Wij hebben allemaal correctie nodig. Maar de boodschap van Sela en van Hans Maat vind ik erg gevaarlijk. Daarom zou ik erg voorzichtig zijn met hun muziek. 

7. Goede kaders. Zoals je hebt gemerkt hecht ik enorm veel waarde aan zuivere bijbelse inhoud. De beste kaders vind je in de Bijbel. Ik zou bijvoorbeeld de eerste brief van Petrus willen aanraden om te lezen. Neem de tijd er voor dit te lezen, te herlezen en te overdenken, een paar weken lang, en te doordenken hoe dit zich vertaalt in zaken zoals muziek en dans en andere dingen in je leven. En bid daarbij om inzicht en dat je de wil van God mag begrijpen. Zoek het niet in: wat mag wel en wat niet, maar in: hoe ziet een leven naar de wil van God, verzoend zijnde met Hem door Jezus Christus, er uit. Dan ga je denk ik meer en meer zien dat het niet zozeer gaat om bepaalde dingen wel of niet te doen, maar meer om waar je je op richt in het leven. Er zijn dingen die een christen niet meer doet. Maar er zijn ook dingen die een christen wel doen kan maar alleen niet meer op een bepaalde manier. Bij muziek is dat er op letten dat het zuiver naar Gods Woord is en dat het zowel in inhoud als vorm tot Gods eer is. De keuze van instrumenten en de manier van uitvoering ligt dan niet zo heel erg vast, alhoewel er denk ik wel muziekstijlen en vormen zijn waar het duidelijk is dat het voornamelijk gericht is op de menselijke begeerten en niet voorkomt uit de vraag: "Heere wat wilt U dat ik doen zal?" Laat je hierbij niet sturen door een bepaalde cultuur, nog de ene, nog de andere, maar door het leren begrijpen van de wil van God die we vinden kunnen in de Bijbel. Dat is een groeiproces en komt niet van de ene op de andere dag, maar God zal dat zeker geven want Hij is een Beloner voor wie hem ernstig zoeken (Hebr. 11:6).

Ik hoop dat dit een beetje je vraag beantwoordt.

Ontvang een hartelijke groet,
Gerard Slurink

Dit artikel is beantwoord door

G. Slurink

• Geboortedatum:
  12-02-1963
• Kerkelijke gezindte:
  Reformatorisch
• Woon/standplaats:
  Lahti, Finland
• Status:
  Actief

165 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven