Souterliedekens

Ds. B. de Romph | 1 reactie | 19-06-2015| 08:03

Hoe zijn vroeger de Psalmen samengesteld? En is hier verandering in gekomen? Zelf heb ik een boek gelezen over de ‘Souterliedekens’. Opvallend vond ik dat het leek alsof men toentertijd geen Psalm 1 had, of dat die op een andere plek stond. Bij een ‘Souterliedeken’ werd er bijvoorbeeld verwezen naar Psalm 46, terwijl de woorden uit Psalm 47 kwamen. In “De Navolging van Christus” viel mij hetzelfde op. Er werd verwezen naar “want ik ben eenzaam en ellendig”, in een voetnoot stond dat dit uit Psalm 24:16 kwam. En waar Psalm 85 geciteerd werd, werd verwezen naar Psalm 84. Hoe kan dit? Op Refoweb zag ik deze vraag. Als de volgorde van de Psalmen al sinds het Oude Testament bekend was, waarom lijkt het er dan op dat ze vroeger een Psalm ‘minder’ hadden?

Beste vraagsteller,
 
Je stelt wel een heel specialistische vraag aan de orde. Daar is niets mis mee. Natuurlijk mogen moeilijke vragen gesteld worden. Daar is Refoweb ook voor. Om antwoord te vinden op deze vraag, moeten we wel in de materie duiken. Je hebt een dergelijke vraag als eens eerder gesteld en je verwijst in je vraag naar Refoweb, waarin dergelijke vragen reeds beantwoord zijn. Het gaat daarom over de vraag, wie heeft en wanneer zijn de psalmen op de volgorde gezet zoals ze nu in onze Bijbel staan. Mijn collega, ds. A.J. Schalkoort, is daarop ingegaan. Je hebt er verder op gestudeerd en boeken gelezen, waardoor weer nieuwe vragen zijn opgekomen. Ik bewonder je belangstelling voor deze vragen. Nu is het niet gemakkelijk om op al die vragen antwoord te geven. Trouwens het boek over 'Souterliedekens’ is mij niet bekend. Op het internet is een en ander te lezen over de ‘Souterliedekens’. 
 
Verder schreef ds. Schalkoort in zijn antwoord: Het is niet bekend wie de psalmen in de huidige volgorde gezet heeft zoals wij die in de Bijbel aantreffen. Wel is duidelijk dat de samenstelling, namelijk in 5 delen (1-41; 42-72; 73-89; 90-106; 107 150) in de tijd van het OT is gebeurd omdat deze zelfde indeling terug te vinden is in de Griekse vertaling van het OT, de zgn. LXX. Het is duidelijk dat de psalmen zo gebundeld zijn om te kunnen gebruiken in de Joodse eredienst. Voor verdere studie is het goed om een christelijke of bijbelse encyclopedie te raadplegen of de inleiding op de psalmen in een Bijbelverklaring te lezen.
 
Het voert te ver om daar in dit bestek verder op in te gaan. Ik zou me er zelf ook mee bezig moeten houden. Als je je verder wilt verdiepen in de samenstelling en de opzet van de psalmen, dan verwijs ik je graag naar een een nieuwe studie getiteld “The Flow of the Psalms”, van O Palmer Robinson, hoogleraar in Uganda. Hij heeft daar vorig jaar op de UK Ministers Conference in Leicester uitgaande van The Banner of Truth twee lezingen gehouden. Deze lezingen zijn, meen ik, via het internet te beluisteren. 
 
Ik heb hieronder enkele opmerkingen opgenomen die ik op internet vond.
 
Eeuwenlang is het boek der Psalmen gelezen als een willekeurige verzameling van individuele gedichten met geen waarneembaar patroon van opzettelijke samenstelling. Augustinus heeft verwezen naar de verzameling van de psalmen als een "machtige mysterie." Recente oud-testamentische studies dringen erop aan, dat elke psalm niet moet worden uitgelegd in het licht van haar positie in de algemene boek of door de psalmen dat het grenzen. Toch O. Palmer Robertson toont aan dat er een duidelijke heilshistorische progressie die zich ontwikkelt gedurende de vijf boeken van de psalmen. Bovendien, structurele elementen, zoals de plaatsing van acrostichon (psalmen die met een letter beginnen die een zin vormt) psalmen, strategische koppelingen van een Messiaanse psalm met een Torah psalm, en de groepering van psalmen door onderwerpen wijzen op een opzettelijke structureren. Het blootleggen van deze verschillende elementen kan de liefhebber van de psalmen om een greep op het geheel van de Psalter opschieten met een vollere waardering van elk individu psalm. 

De Souterliedekens (souter is een verbastering van psalter) is de titel van een uit 1540 daterende, in Antwerpen uitgegeven volledige verzameling Nederlandse psalmvertalingen die door de eeuwen heen populair bleven; verschillende latere drukken getuigen daarvan. De psalmen zouden metrisch op rijm zijn gesteld door de Utrechtse edelman Willem van Zuylen van Nijevelt (overleden in 1543). De eenstemmig genoteerde melodieën zijn evenwel ontleend aan populaire liederen -waarvan sommige van Duitse of Franse oorsprong- die toen in Nederland in omloop waren.

De uitgave is bijzonder waardevol, doordat uitgever Symon Cock niet enkel wijsverwijzingen opnam naar de melodieën van wereldlijke liederen, waarop de psalmen werden gezongen zoals dat in de meeste  wereldlijke liedboekjes toentertijd het geval bleek te zijn (bijv. het Antwerpse liedboek uit 1544), maar doordat hij de psalmen bovendien van een melodische notatie voorzag.

Ik hoop, dat ik je een klein beetje de weg gewezen heb. Veel sterkte bij het onderzoek van Gods Woord. Ik hoop, dat je door het bestuderen van de psalmen ook liefde mag krijgen voor de psalmen. Want het is altijd nog waar, wat de dichter in Ps 147 zingt: “Looft de Heere, want onze God te psalmzingen is goed, dewijl Hij liefelijk is; de lof is betamelijk.”
 
Hartelijke groet en Gods zegen,
Ds. B. de Romph

Dit artikel is beantwoord door

Ds. B. de Romph

• Geboortedatum:
  17-07-1940
• Kerkelijke gezindte:
  Christelijk Gereformeerd
• Woon/standplaats:
  Noordeloos
• Status:
  Inactief

71 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven