Beschaamd vertrouwen in kerk
Ds. W. Arkeraats | 5 reacties | 27-06-2014| 12:52
Vraag
Sinds langere tijd vraag ik me af hoe ik weer een goede band kan opbouwen met de kerkelijke gemeente waar ik lid ben. Ik heb veel vertrouwelijke (verdrietige/moeilijke) informatie verteld aan vooral de dominee en nog twee andere kerkenraadsleden, waarmee ik af en toe contact heb. Vooral omdat ik met hen wilde overleggen hoe ik ermee moest omgaan en er geen andere persoon was die daar in mijn omgeving raad mee wist. Nu is veel van die informatie terecht gekomen bij andere kerkenraadsleden, kerkleden enz. Deels goed bedoeld. Deels ook doorverteld terwijl ze me zelf niet begrepen en dan krijgt mijn boodschap een andere inhoud. Voor mij is de vertrouwensband nu teveel gehavend om nog vertrouwen te hebben, want de doorstuurknop van e-mailberichten heeft met één klik zijn werk gedaan. Mondelinge informatie is ook zo overgebracht. Er is alsnog geheimhouding beloofd, maar dat is al zo vaak gezegd "het wordt niet doorverteld". En er is al zoveel gevraagd om het niet door te vertellen. Mondeling geven ze het doorpraten (deels) niet toe, maar ik begrijp het uit de non-verbale reacties of informatie via anderen. Ik heb al wat gelezen over ambtsgeheim. Dat er kerkenraden zijn, die zeggen: “Ambtsgeheim is kerkenraadbreed, daarom kun je informatie van gemeenteleden met elkaar delen.” Maar als het lid dat niet wil, omdat de informatie te beladen, te ingewikkeld, te verdrietig is, en ik niet alles in een notendop, ook niet in meer woorden, kan vertellen, dus een verkeerd beeld er al gauw is? Het voelt alsof mijn verzoek om geheimhouding niet serieus wordt genomen. Zij hebben het verhaal niet helemaal begrepen, hebben de antwoorden niet echt geweten en kennen mij, de persoon achter het verhaal, te weinig bij gebrek aan ervaring. Dat geeft niet, maar dan had het beter ook niet met elkaar besproken kunnen worden. Nu, achteraf, denk ik: Had ik het maar nooit verteld, had ik het maar aan andere, meer ervaren mensen buiten de gemeente alleen verteld. Dan had ik niet zo'n gekwetst gevoel als nu gehad, waarmee ik niet weet om te gaan. Er is nu een soort situatie alsof je soort boos bent en dat ik dat dan (te begrijpen) bij moet leggen. Dat ben ik niet, maar ik merk nu dat als je vertrouwen schaadt, herstel daarvan moeilijk is. Zoals iemand mij zei: Er zijn dingen in een relatie die je niet kunt nagaan, die je moet geloven in een relatie. Liefde kun je nagaan in de ander, vertrouwen niet/minder. Hoe kan ik weer vertrouwen dat er nu echt niets meer met anderen wordt gedeeld? Het gevoel van veiligheid is weg.
Antwoord
Beste vragensteller,
Het is een heel moeilijke situatie, waarin je verkeert. Er is veel in je leven gebeurd en je hebt je ervaringen gedeeld met de ambtsdragers van de gemeente, waartoe je behoort. Zoals ik uit je woorden opmaak gaat het om heel ingewikkelde situaties, waar mensen uit je omgeving geen raad wisten. Ten einde raad heb je contact opgenomen met je predikant en enkele broeders van de kerkenraad. Ik wil proberen er enkele dingen van te zeggen. Dat is niet gemakkelijk, want ik ken je persoonlijke situatie niet en ook niet de concrete problemen die je aan je predikant voorlegde. Ook weet ik uiteraard niet tot welke gemeente je behoort.
Om te beginnen: uiteraard heeft iedere ambtsdrager de plicht tot geheimhouding van wat hem gezegd wordt in een ambtelijk contact. Dat wordt heel concreet genoemd in de kerkorde. Maar over de vraag hoe dit in de praktijk moet functioneren, wordt nogal eens verschillend gedacht. Dat betreft ook de vraag of ambtsdragers er met elkaar over mogen praten. Persoonlijk vind ik dat de plicht tot geheimhouding een ernstige zaak is. Zo mag de inhoud van een pastoraal gesprek onder geen voorwaarde bij gemeenteleden terecht komen. Dat mag duidelijk zijn. Over de vraag in hoeverre pastorale problemen met andere leden van de kerkenraad gedeeld mogen/moeten worden, wordt wel verschillend gedacht. Zelf deed ik dit alleen als ik het echt nodig vond, maar doorgaans beperkte ik mij tot overleg met de ambtsdrager die er bij betrokken was. Dat was doorgaans de wijkouderling.
Jouw situatie lijkt ingewikkelder te zijn. Er zijn -zo schrijf je- allerlei moeilijke en verdrietige situaties, waarvan je zelf niet weet hoe ermee om te gaan. Anderen kunnen je ook niet zo maar van advies dienen. Kennelijk weten de ambtsdragers, met wie je contact had, ook niet goed hoe ze er mee om moeten gaan. Misschien is het ook moeilijk zicht te krijgen op je problemen. Er zijn dingen die inderdaad heel gecompliceerd zijn, zodat een ambtsdrager met wat minder ervaring op dat punt het geheel niet kan overzien.
Ik weet niet of je problemen samenhangen met de relatie met andere mensen. Misschien wel. In dat geval weten anderen -buiten de kerkenraad- er ook van. In zulke omstandigheden ontstaat er soms ongemerkt een situatie waarin dat in een gesprek aan de orde komt. Soms heeft een ambtsdrager dan helemaal niet het gevoel iets door te vertellen, omdat hij door de gemeentelid wordt benaderd.
Als je er naar vraagt, wordt dit ook ontkend. Kennelijk ligt het dan ook niet zo zwart-wit. Zelf weet je het ook niet zo heel zeker, je maakt het op uit de non-verbale reacties van anderen. Maar die kunnen je toch ook weer op een verkeerd spoor brengen.
Daarom wil ik met je meedenken om wat andere kanten te belichten. Door verdrietige ervaringen of dingen die je misschien zelf ook niet goed oppikte is er een sfeer van onzekerheid -en misschien ook wel wantrouwen- gekomen. Maar is het ook te zeggen dat er steeds sprake is van ‘kwade wil’? Of heeft men uit verlegenheid, maar wel te goeder trouw, dingen met elkaar gedeeld? Ik hoop dat je kunt beseffen dat ook je dominee en de kerkenraadsleden het goede voor je zoeken. Ik kan me tenminste niet voorstellen dat ze je bewust willen kwetsen. Dat zou betekenen dat de houding van de ambtsdragers minder negatief is dan je vreest. Soms is het heel goed beeldvorming bij te stellen. Dan word je ook bewaard voor ‘boosheid’ en de gedachte dat het moet worden ‘bijgelegd’.
Door dat te bedenken, kan er hopelijk weer meer vertrouwen komen over en weer. Dat is nodig. Want je hebt pastorale hulp nodig en die mag niet geblokkeerd worden door misverstanden.
Ik hoop dat ik je wat heb kunnen helpen. Sterkte ermee en Gods zegen toegewenst.
Ds. W. Arkeraats
Dit artikel is beantwoord door
Ds. W. Arkeraats
- Geboortedatum:09-08-1946
- Kerkelijke gezindte:PKN (Hervormd)
- Woon/standplaats:Hardinxveld Giessendam
- Status:Actief
Bijzonderheden:
Emeritus
Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven
Kennelijk is je vertrouwen in dominee en kerkenraad behoorlijk geschonden. En vertrouwen komt te voet en gaat te paard.
Vergeet niet dat ambtsdragers geen professionele psychologen zijn, ook al mag je op voorhand inderdaad wel een stuk geheimhouding en vertrouwelijkheid verwachten. Als dat vertrouwen is geschonden zal er eerst herstel van vertrouwen moeten plaatsvinden lijkt mij.
"Zaken die gecompliceerd liggen en door een minder ervaren ambtsdrager nauwelijks kunnen worden overzien" moeten door deze ambtsdrager dan ook niet worden behandeld! Een ambtsdrager is geen professionele hulpverlener. Die (ongewild verkregen) status is echt niet ambtsgebonden. Dat hierover in de kerken anders wordt gedacht blijkt wat mij betreft wel uit de relativerende woorden van de predikant in met name de laatste alinea. Men heeft het "goede met je voor" Dat is beslist geen garantie voor een goede behandeling van de kwestie. Ondanks dat gebeuren er dus blijkbaar behoorlijke ongelukken. Deze kunnen worden voorkomen wanneer de ambtsdrager zijn beperkingen én zijn roeping kent en gecompliceerde zaken niet zelf (met alle goede bedoelingen) probeert op te lossen maar direct naar de professionele hulpverlening verwijst.
Het is voor een ambtsdrager overigens helemaal geen schande om te erkennen dat het je aan specifieke kennis ontbreekt.
Beste vraagsteller, eerlijk gezegd kreeg ik wel wat heftiger gevoelens, dan een soort van boos..., toen ik je verhaal las. Dit is immers onrecht? Je vraag notabene keer op keer om het geheim te houden, het wordt beloofd en tóch worden er emails doorgestuurd en mondelinge info (anders dan jij bedoeld hebt) doorverteld, dat is ook erkent, dus dat zijn feiten. Mag je daar niet boos om zijn?
Wat me nu het meest treft is dat jij last lijkt te hebben van die boze gevoelens. Waarom? Je mág immers boos zijn, als je vertrouwen keer op keer zo beschaamd is geworden en je je nu (naar mij lijkt terecht) onveilig voelt in je gemeente? Je mag zelfs op een dominee of kerkenraadslid boos zijn, hoor. Dat zijn ook maar mensen en mensen maken fouten. Of het nu goed bedoeld is of niet, ook met goede bedoelingen kun je missers maken, met vertrekkende gevolgen. Ik denk dat niet jij, maar dat zij zich geroepen moeten voelen om iets bij te leggen.
Wat ik je wil raden is: accepteer en respecteer je gevoel van boosheid. Je mag hierover boos zijn. God haat het onrecht, zou Hij dan van jou verwachten dat jij niet eens boos mag zijn nu je vertrouwen in de kerkenraad weg is? Je mag dit allemaal aan God vertellen. Je mag het allemaal in Zijn hand geven, opdat Hij rechtvaardiglijk oordele. Dit is een Bijbelse weg. Je zult ervaren, telkens als je dit doet, dat je boosheid minder wordt. Vertrouw maar op Hem. Als God voor je is, wat zal een nietig mens je dan doen?
Het zal niet de eerste keer zijn, dat een kwetsbaar lid in de gemeente met haar/zijn problemen bij de kerkeraad aanklopte, en kerkeraad maakt vervolgens missers, waardoor een vertrouwensbreuk ontstaat, dat men om de boel te 'redden', dat (kwestbare!) lid maar wil doen geloven dat zij/hij haar/zijn beeldvorming maar bij moet stellen. Immers, mensen met psychische problemen 'zien het zo vaak verkeerd'...
Ik lees echter in de vraag helemaal niet dat vraagsteller ervan uit gaat dat kerkeraad haar/hem bewust heeft willen kwetsen en ik lees ook niet dat vraagsteller denkt dat kerkeraad het niet goed bedoeld heeft. Integendeel, uit de vraag blijkt juist dat vraagsteller in hun onwetendheid en goede bedoelingen gelooft!
Vraagsteller voelt zich alleen gekwetst door de erkende en dus FEITELIJKE missers, nml. dat er géén geheimhouding in acht is genomen, ondanks herhaald vragen en herhaald beloven! Het lijkt me terecht dat vraagsteller zich gekwetst voelt!
