Andere vormen dan preek

Ds. G.C. Bergshoeff | 4 reacties | 14-01-2014| 08:09

In het Ref. Dagblad las ik een interview met ds. A. J. Mensink. De volgende zin zette mij aan het denken: "Zijn we bereid om alles wat we onder de tweede vraag hebben genoemd (en hadden moeten noemen, maar verzwegen) op te geven als het anders is dan wat we antwoordden op de derde vraag? Tot op zekere hoogte. Ik kan de kinderdoop onmogelijk opgeven en evenmin de prediking die in hoogte, diepte, lengte en breedte het Woord van God volgt en vertolkt." Mij gaat het hier om het tweede gedeelte van het antwoord; de preek. Soms denk ik dat de predikheren een te hoge inschatting maken van de effectiviteit van de wekelijkse boodschap. Wordt er ooit nagedacht over het doel van de preek (waarom preken we eigenlijk?) en van daaruit gebrainstormd over mogelijke alternatieven die aan het onderliggende doel recht doen, maar misschien meer impact heeft bij de hoorders? Ik begrijp dat de dominee in zijn antwoord de liefde voor Gods Woord en het belang ervan in ons leven wil benadrukken, dat kan niet genoeg benadrukt worden. Mijn vraag is daarom geen verwijt of kritiek op zijn antwoord. Het deed me alleen realiseren dat we hier misschien vorm en inhoud met elkaar verwarren. Vandaar mijn vraag of er ooit over nagedacht wordt of er ook andere vormen mogelijk zijn.

Beste vraagsteller,

Om maar te beginnen met je vraag of hier over nagedacht is. Je zou inmiddels wel een bibliotheek kunnen vullen met alle boeken en artikelen die hierover al geschreven zijn. En dan tel ik nog niet eens alle conferenties mee die zich met dit thema hebben bezig gehouden. Het is natuurlijk ook een begrijpelijke vraag die bij tijd en wijle de kop weer opsteekt. Zeker ook in onze westerse samenleving, waarin we sterk gericht zijn op beelden, wordt de vraag naar de impact van de preek acuut. In Afrika daarentegen kunnen ze nog uren luisteren naar een voordracht, omdat zij niet 'verpest’ zijn door het onophoudelijke bombardement aan beelden. Maar goed, we hebben er natuurlijk wel mee te maken. En tal van sociologische en psychologische onderzoeken wijzen ook uit dat de spanningsboog van het publiek niet groot is. En dat je je bovendien moet afvragen wat de impact van de preek is. Nu zijn zulke onderzoeken best leerzaam, en je kunt er ook wel je voordeel mee doen, maar er is meer over te zeggen.

De preek is naast een sociologisch en psychologisch gebeuren, vooral ook een geestelijke gebeurtenis. We bidden niet zomaar om de verlichting door de Heilige Geest. Dan kunnen onderzoeken uitwijzen dat de impact van de preek niet groot is. Maar wat zegt dat? Is de preek niet goed? Is de preek te lang, te moeilijk of niet actueel? Of zit er iets in het gehoor van de hoorders? Dat kunnen allemaal psychologische, sociologische en culturele factoren zijn, maar als het nu ook een geestelijke factor is. Hoe kun je dat meten? Jeremia moest preken, maar vond geen gehoor. De mensen luisterden niet. Onderzoeken zouden dat ook hebben uitgewezen. Maar het probleem is duidelijk een geestelijk probleem. En het probleem daarvan is, dat je het niet kunt meten. Dat kan er maar Eén, de Kenner van ons hart. Dat betekent dus dat je best je voordeel kunt halen uit dit soort onderzoeken (en dat je er ook enigszins rekening mee moet houden), maar dat deze onderzoeken wel hun beperking hebben.

En daarbij komt nog een heel principieel gegeven. Dat we zoveel waarde hechten aan de preek (even los van wat die uitwerkt), is uiteindelijk gelegen in het feit dat God door het Woord deze wereld heeft geschapen. En wij geloven dat dat Woord tot op de dag van vandaag kracht heeft en werkt. Is Christus immers niet het vleesgeworden woord?

Daarom zegt Paulus ook dat het geloof is door het gehoor. Daar kunnen we eenvoudigweg niet achter terug. Dat behoort tot de kern van het christelijk geloof. Dus toch maar blijven preken.

Scherpenzeel,
Ds. G. C. Bergshoeff

Dit artikel is beantwoord door

Ds. G.C. Bergshoeff

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven