Psalmen door Huub Oosterhuis

G. Slurink | Geen reacties | 05-12-2013| 15:01

Mijn vraag aan u is waarom er in 'uw' kerken de psalmen die door Huub Oosterhuis zijn verwoord -gedicht naar de tijd van nu- niet gezongen mogen worden?

Beste vragensteller,

Dat is een beetje een lastige vraag. Ik zal proberen kort op een aantal dingen in te gaan. Ik kan niet namens alle kerken spreken en spreek dan ook slechts op persoonlijke titel.

De benaming “uw kerken” is nogal breed. Ik neem aan dat het gaat over kerken binnen de gereformeerde gezindte. Deze omvat van gemeenten binnen de PKN -die het liedboek van de kerken (waar ook liederen van Oosterhuis in staan) of andere bundels gebruiken- tot kerkgenootschappen die psalmen zingen uit de berijming van 1566 of van 1773. De verschillende kerkgemeenschappen hebben zo hun redenen voor hun keuzes. De uitspraak “niet gezongen mogen worden” klinkt mij dan ook wat vreemd in de oren. De meeste kerken beperken zich tot een bepaalde verzameling van liederen voor gebruik in hun dienst. Naast praktische redenen is dat ook vaak om inhoudelijke argumenten. Liederen die een (deels) afwijkende inhoud hebben, of aan de grens daarvan zitten, worden vaak niet gekozen voor gebruik. Dat is een keuze die, afhankelijk van het kerkgenootschap, op plaatselijk of landelijk niveau wordt gemaakt. Ik ben niet bekend met een algemeen opgelegd verbod of gebod dat alle gereformeerde kerken aangaat. Ik zou ook niet weten wie de bevoegdheid daartoe zou hebben. Of er gemeenten zijn die de vrije psalmen van Oosterhuis gebruiken is mij niet bekend, maar ik acht het niet uitgesloten. Ik denk dan bijvoorbeeld aan bepaalde gemeenten binnen de PKN die voortkomen uit de voormalige Gereformeerd Synodale Kerk. Kerkgenootschappen en gemeenten die een hoge waarde toekennen aan het gezag en onfeilbaarheid van de Bijbel zullen de dichtsels van Oosterhuis over het algemeen niet zo snel kiezen.

Ik neem aan dat uw vraag gaat over de “150 psalmen vrij” van Huub Oosterhuis. Dit is niet een vertaling overigens, maar een serie van eigen vrije interpretaties aan de hand van de psalmen. Sommigen menen dat je met eigen bewoordingen op een hellend vlak komt. Nu ben ikzelf al een aantal jaren weg uit Nederland en ben ik in aanraking gekomen met christenen uit allerlei landen. In landen buiten Nederland worden psalmen niet altijd zoveel gebruikt. Ik ken allerlei liederen, oorspronkelijk uit de Engelse en Duitse taal, geschreven in de laatste vijf eeuwen sinds de reformatie, waarvan vele spreken van een sterk persoonlijk vertrouwen en waar met ontzag en liefde wordt gesproken over God de Vader en de Heere Jezus Christus. Ze spreken van zondekennis en van verlossing door het bloed van Christus en van een uitzien naar de dag van Zijn wederkomst. Deze liederen sluiten in veel gevallen heel goed aan bij wat de Bijbel zegt. Als je dan nog de achtergrond weet van de makers en in welke omstandigheden deze hun liederen hebben geschreven, spreken ze tot het hart van iedere gelovige die in Christus is. Op zich heb ik dus persoonlijk geen enkele moeite met eigen bewoordingen. De inhoud echter is wel van levensbelang en moet 100 procent bijbels zijn.

En daar begint het probleem bij Oosterhuis. Je hoeft de Bijbel er maar naast te leggen om te zien dat Oosterhuis zich daar niet aan heeft gehouden. Dingen die hem niet bevielen heeft hij weggelaten of aangepast. De manier waarop hij de zaken heeft verwoord hangt sterk samen met zijn wereldbeeld, gevoed uit een sociaal marxistisch denken. Hij zegt zelf met name sterk te zijn beïnvloed door de bevrijdingstheologie uit de Latijns-Amerikaanse landen. De armen, het proletariaat, moeten bevrijd worden en onrecht moet worden bestreden. Op deze manier moeten we beetje bij beetje de wereld verbeteren. De nieuwe aarde waar de Bijbel over spreekt is volgens hem niet iets waarvan sprake is als Jezus terugkomt, maar iets dat we zelf tot stand moeten brengen door goed te doen en te strijden tegen onrecht. Deze gedachten vind je vaak terug in zijn psalmen. Het is in wezen een 'sociaal evangelie', het tot stand brengen van een betere wereld op eigen kracht. God staat er buiten. Voor zover God er al is, is het een vorm van deïsme: God is weliswaar de Schepper, maar laat de wereld verder op zijn beloop en staat aan de zijkant toe te kijken. De Bijbel geeft slechts een moraal en die moet worden geïnterpreteerd. De betekenis van de woorden in de Bijbel wordt figuurlijk en symbolisch geacht. Daarnaast heeft hij zich sterk laten beïnvloeden door een aantal joodse rabbi's, die uiteraard Jezus Christus als de Messias ontkennen. Van de vele verwijzingen naar Jezus Christus in de psalmen blijft dan ook weinig over.

Ik zou kunnen gaan proberen aan te tonen wat er allemaal scheef zit. Ik heb me door deze vraag wat verdiept in deze psalmen en wat Oosterhuis zelf zegt en er is nogal wat. Maar ik denk dat het wijzer is dat we luisteren naar Gods Woord en ons er voor open stellen en inzetten om werkelijk God te leren kennen zoals Hij is in plaats van te luisteren naar mensen die ons vertellen hoe zij denken dat God hoe er uit zou (moeten) zien. Dat wordt ook vanzelf duidelijk waarom dit een totaal andere weg is.

Het is zo belangrijk dat we nauwkeurig en met ontzag opletten wat de Heere gezegd heeft. Daarbij kunnen we ook hulp van mensen gebruiken. God heeft leraars en onderwijzers gegeven. Maar niet zulke die hun mening willen verkondigen wat zij denken dat er bedoeld is of hoe je het in hun ogen moet begrijpen. Maar zoek zulke leraars die het Woord van God verklaren, die je stap voor stap aan de hand meenemen door een geopende Bijbel, die verbanden en samenhangen aantonen, de Bijbel zelf laten spreken en zichzelf laat bewijzen.

Het gaat er niet om wat wij ervan denken, hoe wij dingen interpreteren en hoe wij vinden dat het zou moeten zijn, of tot welke conclusies wij komen na allerlei discussies en gesprekken. Het gaat er om te luisteren naar de God Die er werkelijk is en Die tot ons heeft gesproken, door de profeten en boven alles door Zijn Zoon die Hem aan ons heeft geopenbaard, van wie ooggetuigen tot ons spreken in de Bijbel. De God van David Die nog steeds dezelfde is. Het evangelie van Christus dat nog steeds hetzelfde is. Voor mensen die in aard en wezen nog steeds hetzelfde zijn en nog steeds hetzelfde probleem hebben. De God van de Bijbel is nog steeds dezelfde en deze boodschap hoeft niet te worden aangepast aan de tijd van nu. De omstandigheden zijn veranderd, maar de mens is niet veranderd. De bijbelse boodschap in de zuivere vorm is nog steeds actueel en zal dat blijven tot het einde: totdat Jezus terugkomt. Het evangelie van de vergeving van zonden door het bloed van Christus blijft onveranderd en hoeft niet aan de tijd of cultuur te worden aangepast.
 
Als we dat werkelijk willen begrijpen moeten we luisteren naar God zoals Hij tot ons heeft gesproken. Als we een deel daarvan weglaten omdat het ons niet bevalt, leidt dat niet tot een beter leren kennen van God, integendeel. In plaats daarvan lopen we het gevaar onszelf een beeld van God te maken zoals het ons het beste bevalt. Maar daarmee lopen we voorbij aan de God die er werkelijk is.

Ik hoop dat dit antwoord u helpt.

Een hartelijke groet,
Gerard Slurink

Dit artikel is beantwoord door

G. Slurink

• Geboortedatum:
  12-02-1963
• Kerkelijke gezindte:
  Reformatorisch
• Woon/standplaats:
  Lahti, Finland
• Status:
  Actief

165 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven