Uiteenlopende scheppingsverhalen
Ds. B. de Romph | 36 reacties | 24-01-2013| 10:07
Vraag
Het lijkt erop dat het scheppingsverhaal van Genesis 1 het scheppingsverhaal van Genesis 2 tegenspreekt. Zo wordt er bijvoorbeeld in Genesis 1 gezegd (tegen Adam en Eva) dat de mens zich over de aarde moet verspreiden. In Genesis 2 wordt de mens in de hof van Eden geplaatst met als opdracht die te bebouwen en te bewaren (wat zich niet laat combineren met het verspreiden over de aarde). Wat moest de mens nu doen?
Antwoord
Beste vraagsteller,
Velen menen in de eerste twee hoofdstukken van Genesis een tegenstrijdigheid aan te treffen. Zij gaan er vanuit twee uiteenlopende scheppingsverhalen in Gen. 1 en 2 aan te treffen. Schriftcritici gaan er vanuit dat hier twee verschillende scheppingsverhalen gegeven worden. Schriftkritiek gaat er vanuit, dat de Bijbel een menselijk boek is.
Er deden in die tijd verschillende scheppingsgeschiedenissen de ronde en een van die is het bijbelse scheppingsverhaal. Zo is er ook een Babylonisch scheppingsverhaal, waarop de islam teruggrijpt. De Bijbel is volgens hen een menselijk boek, waarin fouten staan en wat onderhevig is aan menselijke zwakheden. De islam beweert, dat het Babylonische scheppingsverhaal het oudste is en dat de bijbelschrijvers dat oude scheppingsverhaal in de Bijbel hebben opgenomen. Eerder valt te denken, dat het andersom is. De beschrijving van de schepping van hemel en aarde is vanuit de Bijbel bekend geworden en is door andere godsdiensten overgenomen. Het scheppingsverhaal wordt opgevat als een mythe, een verhaal dat niet in werkelijkheid gebeurd is. Het wil alleen maar aangeven, wat de oorsprong van deze aarde is. Het is een strijd tussen de goden en de oppergod behaalt de overwinning. Het is een strijd tussen goed en kwaad, tussen de duivel en God en uiteindelijk heeft het goede, of om het met andere woorden te zeggen God, de overwinning behaald.
Wij geloven in het geïnspireerde Woord van God. Zeker, de Bijbel is door mensen geschreven. Maar deze bijbelschrijvers waren mensen die als instrumenten door de Heilige Geest gebruikt werden om de woorden Gods op te tekenen. "Al de Schrift is van God ingegeven en is nuttig tot lering, tot weerlegging, tot verbetering, tot onderwijzing die in de rechtvaardigheid is" (2 Tim. 3:16) en "Heilige mannen, door de Heilige Geest gedreven, hebben ze gesproken"(2 Petr. 1:21). Al de Schrift van A tot Z, van Genesis tot Openbaring. Ook de scheppingsgeschiedenis behoort tot het geïnspireerde Woord van God. Dat er verschil is tussen Gen. 1 en Gen. 2 is duidelijk, maar het spreekt elkaar niet tegen. Op beide manieren wordt de schepping van hemel en aarde in deze hoofdstukken beschreven alleen met andere woorden. Dat doen wij ook wel. En als je twee predikanten over eenzelfde tekst hoort preken, kan het heel anders zijn, maar daarom is het nog niet tegenstrijdig. Het wordt dan vanuit verschillende gezichtshoeken belicht.
In Gen. 1 wordt de schepping in chronologische volgorde verhaald. De Bijbelschrijver geeft de volgorde aan van de scheppingsdagen. Hij vermeldt wat God op de verschillende dagen geschapen heeft. De eerste dag, de tweede dag tot en met de derde dag. Er zit in de scheppingsdagen een parallel tussen de eerste en de vierde dag; tussen de tweede en de vijfde dag een tussen de derde en de zesde dag. Op de eerst dag schiep God het licht, op de vierde dag de lichtdragers, de zon, maan en sterren. Op de tweede dag heeft hij de dampkring ingericht en op de vierde dag heeft hij de vogels gegeven in de lucht en de vissen in de zee. De derde dag heeft Hij het droge voortgebracht en op de zesde dag de dieren en het menselijk geslacht. En op de zevende dag heeft God gerust van de werken van Zijn handen en heeft Zich verlustigd in hetgeen Hij gemaakt had en het was zeer goed.
En in Gen. 1 gaat de bijbelschrijver uit van de schepping van de mens. God plaatste de eerste mens in de hof van Eden, die nog tot ontplooiing moest komen. Adam en Eva kregen de opdracht om de aardbodem te bebouwen. Maar dat neemt niet weg dat de eerste mens ook voor nageslacht zou moeten zorgen. De aarde moest vervuld worden. De mens moest zich vermenigvuldigen op de aarde, maar toen was alles nog paradijs. De heerlijkheid des Heeren vervulde de aarde, maar dat is veranderd toen de zonde kwam. Ik zie niet in, dat dit twee verschillende scheppingsverhalen zijn, maar twee verhalen die dezelfde gebeurtenis, namelijk de schepping van hemel en aarde, waarop de mens zou wonen, op verschillende wijze verwoorden.
"Wij kennen God door twee middelen. Ten eerste door de schepping, onderhouding en regering van de gehele wereld: overmits deze voor onzer ogen is als een schoon boek, in hetwelk alle schepselen, grote en kleinen zijn gelijk als letteren, die ons de onzienlijke dingen Gods geven te aanschouwen, namelijk Zijn eeuwige kracht en goddelijkheid. Ten tweede geeft hij Zich nog klaarder en volkomenere te kennen door Zijn heilig en Goddelijk Woord" (NGB art. 2).
Ds. B. de Romph
Dit artikel is beantwoord door
Ds. B. de Romph
- Geboortedatum:17-07-1940
- Kerkelijke gezindte:Christelijk Gereformeerd
- Woon/standplaats:Noordeloos
- Status:Inactief
Bijzonderheden:
Ds. de Romph is op 24 juli 2019 overleden.
Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven
Misschien kan ds. de Romph zijn licht laten schijnen over Exodus 21:20-21, en dan de vraag beantwoorden of dat ook door 'instrumenten van de Heilige Geest' is geschreven.
"Eerder valt te denken, dat het andersom is. De beschrijving van de schepping van hemel en aarde is vanuit de Bijbel bekend geworden en is door andere godsdiensten overgenomen."
1: Enuma Elis (het Babylonische scheppingsverhaal) wordt rond de 20e eeuw v. Chr. gedateerd.
2: wat ds. de Romph bedoelt met "de Bijbel" 20 eeuwen voor Chr. zou ik niet weten. Stel dat Mozes de pentateuch heeft geschreven (wat zeer onzinnig is om te denken) dan zou dit ongeveer rond de 13e eeuw v. Chr. gedateerd moeten worden. (de wetenschap dateert de pentateuch tussen de 9e en 5e eeuw voor Chr.)
Ergo: Enuma Elis is veel ouder. Van overneming door andere Godsdiensten is wel sprake, maar de datering van de verhalen laat zien dat het eerder andersom is dan dat ds De Romph stelt.
Het scheppingsverhaal van de Islam lijkt veel meer op Genesis dan op Enuma Elis.
Het scheppingsverhaal is bij Adam begonnen, niet bij Mozes :-)
Het is aannemenlijk dat na de babelonische spraakverwarring de mensen het hebben meegenomen en varianten zijn ontstaan.
De eerste die iets opschrijft is niet per se de eerste die het kent :)
Je maakt je verklaring wel heel erg afhankelijk van de datering. Wie zegt dat de oudste versie van de "pentateuch" in de 13e v. Chr. is geschreven? De oudste versie die wij hebben, hoeft nog niet de alleroudste versie te zijn. De christelijke datering dat de aarde niet ouder is dan 7000 jaar (oid) kun je in dit argument ook niet gebruiken. (doe je ook niet gelukkig want het heeft geen zin hier)
Je conclusie zou moeten zijn: ergo: de enuma elis is ouder dan de oudste versie die wij hebben van de pentateuch.
De conclusie dat de enuma elis veel ouder is kun je niet voor 100% bewijzen me jouw argumenten.
Tenslotte moet je bedenken dat uiteindelijk iedereen hier al zijn conclusie heeft getrokken voor de argumenten komen. Jij gelooft (volgens mijn interpretatie van je reactie) niet dat het scheppingsverhaal in de Bijbel waar is. Daar zoek je argumenten bij totdat je de argumenten van de mensen die het wel geloven overtroeft hebt. En daar stop het dan. De absolute waarheid hoeft niet gevonden te worden, want je argumenten houden niet stand tegen de weerlegging die ik geef (volgens mij). Daarentegen geloof ik wel in het Bijbelse scheppingsverhaal, en ik zoek daar mijn argumenten weer bij. Beter is het als we open zouden zijn dat we geen wetenschappelijk waterdicht bewijs hebben voor wat klopt, en dat het erop neer komt waar je voor kiest in te geloven.
Ik zie weer zoals bij vele onderwerpen en vragen een strijd ontbranden wie gelijk heeft en wie niet. Stel; als er nu had gestaan dat Jona de walvis in had geslikt inplaats de walvis Jona, dan dient dit gelooft te worden omdat het in Gods woord staat, dus waar is. Waarom al dat geredeneer?
@ Alexander91: Je kunt wel eerlijk kijken naar welke versie van het verhaal de beste papieren heeft, waar brede consensus over is in de wetenschap. Ik vind dat veiliger dan maar aan te nemen dat het allemaal maar waar is.
Ik ben het eens met de reactie van de deskundige. Breder nog zou ik willen zeggen dat veel vragen erop neer komen met welke bril we naar de bijbel kijken. Zijn we wantrouwig, dan zien we de tegenstrijdigheden. Geloven we het, dan zoeken we hoe beide versies in elkaar passen.
Neem bijvoorbeeld nog een tegenstrijdigheid die misschien duidelijker is en meteen een gevoelig punt duidelijk maakt:
God schiep de mens Adam. Mijn eerste vraag: hoe oud zouden wij (op wetenschappelijke wijze) Adam inschatten toen hij geschapen was? Het lijkt mij dat Adam volwassen was en in ieder geval geen pasgeboren kind/baby. Laten we dus zeggen 18 jaar. En dan nu de tegenstrijdigheid. Adam was dus (wetenschappelijk gezien) 18 jaar (volwassen), maar de aarde en het heelal was maar 6 dagen oud. Dat is toch een tegenstrijdigheid (in onze ogen)???? En die moet de schrijver zeker toch wel gezien hebben toen hij dit opschreef. Dit argument maakt eigenlijk alle dateringstechnieken overbodig als argument tegen de leeftijd van de aarde, want het gaat om tekst die zelf in de Bijbel te vinden is.
Wat moet je met deze tegenstrijdigheid? Volgens mij leert het, dat ook al lijkt het in eerste instantie in onze ogen niet te kloppen, er wel een verklaring zal zijn: God schiep Adam met een ogenschijnlijke leeftijd.
En zo is het met alle andere tegenstrijdigheden: leg ze bij elkaar en bedenk je dat ze beide kloppen: het is geen tegenstrijdigheid, maar een paradox: het klopt op het eerste gezicht niet, maar toch zijn ze in elkaar te passen.
Vergelijk het met het beschrijven van een voorwerp. Daar heb je soms meerdere zinnen voor nodig, je moet het van meerdere kanten belichten om het duidelijk te krijgen. Zo is het ook in de Bijbel, beide scheppingsverhalen zijn er om het geheel te beschrijven. Zo heb je ook de tegenstrijdigheid van de Drieenige God: de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. Een sceptisch iemand zou zeggen, een vader kan toch ook niet een zoon zijn van diezelfde vader? Maar toch is het zo. Het zijn de verschillende beelden van God, die ons duidelijk moeten maken wat voor en God onze God is.
En ik weet heus wel dat ik niemand kan overtuigen, maar dit antwoord vliegt wel echt keihard uit de bocht.
Als ik het wetenschappelijk bekijk zeg ik
Genesis 2 = codex J = 9e/8e eeuw v. Chr.
Genesis 1 = codex P = nav Bab. ballingschap
De eindredactie van genesis is pas in de 6e eeuw v chr voltooid.
Dus brede consensus in de wetenschap over een onderwerp, geeft ons de absolute waarheid?
Volgens mij laat de geschiedenis van de wetenschap zien, dat je je dan op zeer glad ijs begeeft.
Voorbeeld: Begin 20e eeuw was iedereen in de wetenschap ervan overtuigt dat het concept licht een golf was. Er was brede consensus hierover. Allerlei experimenten en bewijzen waren ervoor. Maar toen kwan Albert Einstein, en die beweerde dat licht, bestaat uit deeltjes, en geen golven! Maar een deeltje kan geen golf zijn. Dus de hele wetenschap viel over Einstein en enkele anderen heen. Zo erg dat er gewoon een zwaar persoonlijk conflict ontstond tussen de wetenschappers. Mensen werden genegeerd, niet meer uitgenodigd etc. En wat blijkt nu: licht is zowel een golf als een deeltje (Quantumfysica is hieruit voortgekomen). De consensus van de wetenschap faalde (en faalt nog steeds) als er nieuwe ontdekkingen worden gedaan buiten het huidige paradigma (heersende opvattingen/referentiekader).
Tenslotte is het een zwakte als je wetenschap erbij haalt en dan niet meer de bewijzen als argumenten gaat gebruiken, maar consensus (instemming). Als je op die manier met wetenschap omgaat, is dat het begin van het einde.
Omdat het christelijk geloof een redelijk geloof is, geen blind geloof.
Mijn Bijbel zegt niet: stel geen vragen en geloof maar gewoon en zwijg.
De Bijbel staat vol met bewijzen en argumenten voor degene die het willen zien. Dingen die in ruimte en tijd gebeurt zijn en waarvoor bewijzen zichtbaar zijn. Lees hoe de apostelen strijden voor het geloof. En het gaat niet om gelijk te krijgen, ik hoop dat je het verschil ziet.
Ik denk dat je het goed bedoeld maar met de Bijbel als een enigzins ongeloofwaardig boek te maken dat je toch maar blind moet geloven doe je noch God, noch de Bijbel, noch de waarheid eer aan.
Bedankt voor je reactie. Uit jouw woorden is nu ook op te maken dat het verhaal van de genesis dus mogelijkerwijs veel vroeger kon bestaan. Het wordt in ieder geval niet met bewijs uitgesloten.
Maar waar haal je vandaan dat het een "eindredactie" van genesis is? Zijn hier notulen over te vinden? Of een briefje bij het boekrol van de uitgever? Het kan toch ook een hervertaling zijn?
Ik begrijp dat dit soort vragen irritant en dom over kunnen komen, maar anders kunnen we niet de absolute waarheid boven tafel halen (dat willen we toch? of willen we alleen maar elkaar overtuigen?)
- 1
- 2
