Scheidbrief
Ds. M.A. Kempeneers | 2 reacties | 14-11-2011| 15:57
Vraag
In het OT mochten mensen scheiden door gebruik te maken van een scheidbrief. Dit heeft Jezus in het NT eigenlijk min of meer herroepen/verboden. Jezus zegt in Mattheus 19 het onderstaande: "Maar Ik zeg u, dat zo wie zijn vrouw verlaat, anders dan om hoererij, en een andere trouwt, die doet overspel, en die de verlatene trouwt, doet ook overspel." Marcus 10: "En Hij zeide tot hen: Zo wie zijn vrouw verlaat, en een andere trouwt, die doet overspel tegen haar. En indien een vrouw haar man zal verlaten, en met een anderen trouwen, die doet overspel." Zoals in Mattheus 19 staat, mocht zelfs de verlatene niet hertrouwen. Tegenwoordig mogen mensen om meer redenen dan hoererij hertrouwen (binnen alle kerken). Is het 'schuldloos' hertrouwen misschien een 'uitvinding' van onze tijd?
Antwoord
Geachte vraagsteller/ster,
Allereerst mijn excuus dat het antwoord zo lang op zich liet wachten. Maar de vraag raakt een heel ingewikkeld en ook heel teer onderwerp. En ik wilde daar goed over nadenken. En als ik het antwoord nu nalees, dan blijft bij mij toch het gevoel dat er nog meer te zeggen zou zijn. Het is dan ook niet meer dan een poging om een antwoord te geven en er samen over na te denken.
De woorden van de Heere Jezus in Mattheüs 19 zijn heel duidelijk en niet voor tweeërlei uitleg vatbaar. Maar de kwestie raakt de diepste gevoelens van mensen en de praktijk blijkt erg weerbasrtig te zijn op dit terrein.
De Heere maakt in Zijn Woord duidelijk hoezeer Hij een afkeer heeft van de echtscheiding. Daar kunnen we heel wat teksten bij noemen. Denk aan het zevende gebod uit Gods heilige wet. Denk aan Maleachi 2:14-16 en 1 Korinthe 7:10-11. De vraag naar de wettigheid van het hertrouwen wordt in de meeste gevallen bepaald door de vraag naar de wettigheid van de echtscheiding. De enige grond die het Woord biedt om actief een scheiding aan te vragen, is overspel. Dan mág de echt gebroken worden. Maar het hóeft niet. Sterker nog: de Heere dringt aan op vergeving en verzoening, hoe moeilijk het ook kan zijn. Overigens dient er altijd plaats te zijn voor vergeving, ook als het huwelijk niet meer hersteld kan worden.
Maar er vindt niet alleen echtscheiding plaats op grond van overspel. In een heel groot aantal gevallen is er sprake van andere motieven, meestal in de sfeer van het gebrek aan liefde, karakterbotsingen etc. En dan wordt het in heel veel gevallen moeilijk. Want wie is er dan zonder schuld? En is een echtscheiding dan nog te legitimeren op grond van het Woord? Nu kan het zowel voor de partners als ook de kinderen soms beter zijn om uit elkaar te gaan, gezien de ruzies, en het onleefbare klimaat in huis. Maar dat is wat anders. Het gaat nu even om de Schriftuurlijke grond en wettigheid, ook in verband met de vraag over hertrouwen en vooral naar kerkelijke huwelijskbevestiging.
Het lijkt erop dat er vandaag de dag soms anders mee wordt omgegaan dan in vroeger dagen. Ik weet van een aantal gevallen waarin de kerkenraad geen mogelijkheid zag om het huwelijk op bijbelse gronden kerkelijk te bevestigen. Maar toen is het aanstaande echtpaar overgegaan naar een ander kerkverband van dezelfde ligging, waar men wel toestemming kreeg. En dat op grond van "het is beter te trouwen dan te branden" (1 Kor. 7:9). Tegelijkertijd moest het echtpaar wel schuldbelijdenis doen vanwege dit tweede huwelijk. Dat is een praktische oplossing. En hoewel ik het kunstmatig vind, kan ik er toch nog wel begrip voor opbrengen. Want het is toch ook heel wat als er een jong stelletje is wat bijvoorbeeld vanwege zwangerschap moet trouwen, en het blijkt na verloop van tijd dat er echt geen liefde is? Het leven kan dan ondraaglijk worden. En moet je dan de rest van je leven ongetrouwd blijven? Je kunt dat als kerkenraad op afstand misschien nog wel beslissen. Maar wat als het je eigen kind is? Je ziet je eigen dochter van 18 jaar diep ongelukkig zijn. Of je zoon van 23. Moet die dan zo de rest van zijn leven doorbrengen? Eenzaam en ongelukkig? En wat als ze dan wel iemand op hun weg tegenkomen van wie ze gaan houden? Moeten ze dan het zware kruis van eenzaamheid de rest van hun leven dragen? En zo zijn de voorbeelden natuurlijk uit te breiden. Mensen die echt diep ongelukkig zijn en zelfs aan de rand van zelfmoord komen. En het gebeurt zelfs dat men de hand aan zichzelf slaat en ook nog de kinderen daarin meeneemt! Moet je er niet alles aan proberen te doen om dat te voorkomen?
Hoe te handelen? Ik moet eerlijk zeggen dat ik niet overal een antwoord op heb. Enerzijds lijken de woorden van de Heere Jezus uit Mattheüs 5:31vv en 19:2vv heel duidelijk te zijn. Anderzijds lijkt 1 Korinthe 7:15 weer ruimte te bieden. Als een ongelovige (lees: heidense) man zijn gelovige vrouw verlaat, dan is die vrouw niet dienstbaar. De kanttekeningen zeggen daarbij: "Dat is, niet gehouden van hunne zijde den band des huwelijks verder te houden, of ongetrouwd te blijven."
Dat is dus een tweede grond die de Schrift biedt om uit elkaar te gaan. Al beschrijft Paulus het wel zo dat de gelovige partij passief lijkt te zijn. Maar er zit dus kennelijk wel wat ruimte. Paulus heeft ook geweten van Mattheüs 5 en 19. En Paulus werd in 1 Korinthe 7 ook gedreven door de Heilige Geest.
Maar mag je na een echtscheiding nu trouwen of niet? Als je van ‘de regel’ uitgaat, wordt het in veel gevallen heel moeilijk. Dan zijn Mattheüs 19 en 1 Korinthe 7 duidelijk. Maar uit humaan en misschien ook pastoraal oogpunt zou ik in elk afzonderlijk geval wel willen nadenken en meedenken. En niet rücksichtlos "nee" zeggen. De praktijk is erg weerbarstig. En daarom heeft Mozes ook de scheidbrief toegestaan. Ik wijs daarop, niet om daar misbruik van te willen maken, maar wel om ons tot nadenken te brengen. Mozes heeft dat ook niet ‘zomaar’ gedaan.
Maar het moet wel duidelijk zijn dat hertrouwen ook niet ‘zomaar’ kan. Er is een diepe weg aan verbonden. En ik zou niet zomaar aan ieder tweede huwelijk willen meewerken. Ook daarin komt de wereld steeds meer de kerk binnen. Er lijkt in sommige gevallen niet gevochten te worden voor het huwelijk. De woorden "haar/hem in alle dingen trouw en geloof houdende…" van het huwelijksformulier lijken dan niet veel gewicht te hebben.
Laat ik ook nog eens mogen onderstrepen dat ik diep respect heb voor mensen die in de weg van zelfverloochening, óf getrouwd blijven, óf de rest van hun leven ongehuwd blijven. Trouwens, dat laatste komt vooral bij vrouwen meer voor dan bij mannen. Vrouwen zijn wat dit betreft veel gevoeliger en durven/kunnen een tweede huwelijk vaak niet aan. Mannen lijken wat dit betreft meer afhankelijk te zijn. Die kunnen moeilijk alleen zijn en lopen in een aantal gevallen ook nog eens meer met lichamelijke gevoelens dan vrouwen.
Maar als het dus echt niet anders kan. En daar moet een kerkenraad van overtuigd zijn. Als er bij de hertrouwende partijen oprecht berouw is. Een besef van schuld, en dat de Heere het zo niet heeft gewild. Als er vergeving en verzoening is tussen de gescheiden partijen, of in ieder geval de bereidheid tot vergeven, zeker bij de hertrouwende partij. Dan wil ik in biddend opzien tot de Heere proberen een weg te zoeken. Waarom?
Wel, wij leven buiten het paradijs. In een door de zonde gebroken wereld. Daarin gaan de dingen niet zoals de Heere dat in het paradijs heeft geschapen. De Heere wil daar tot mijn verwondering nog weleens rekening mee houden. Adam en Eva hebben in de staat der rechtheid niet gelogen. Maar Pua en Sifra (Exodus 1) deden dat wel. Dat was een noodleugen, om zodoende te voorkomen dat de kleine kinderen in de Nijl werden geworpen. En de Heere zegt dat deze vrouwen God vreesden. Ondanks dat ze dingen zeiden, die gewoon niet waar waren.
Nu moeten we voorzichtig zijn om dit soort ‘noodoplossingen’ zomaar op andere zonden toe te passen. Maar ik wil er maar mee zeggen dat er in deze door de zonde gebroken wereld in bepaalde gevallen mogelijkheden zijn om van de zwart/witte regel af te wijken. Maar nooit zonder schuld. En ik denk dat een godvrezend mens daar ook iets van voelt. En dat hij/zij dat ook diep betreurt. Er moet ook over een noodleugen verzoening gedaan worden. En ook over een tweede huwelijk.
Laten we niet makkelijk over de zonde denken. Laten we nooit vrede hebben met de gebrokenheid van ons leven. Maar laat het ons mogen verootmoedigen voor Gods heilig aangezicht.
Elburg, ds. M. A. Kempeneers
Dit artikel is beantwoord door
Ds. M.A. Kempeneers
- Geboortedatum:05-11-1964
- Kerkelijke gezindte:Christelijk Gereformeerd
- Woon/standplaats:Katwijk aan Zee
- Status:Inactief
Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven
Je opmerking over overspel is volkomen terecht. Het staat er nu eenmaal dus waarom zouden we het ontkennen of afzwakken? Jezus zegt er overduidelijk en inderdaad niet voor tweeërlei uitleg vatbaar bij: En al wie de weggezondene trouwt die pleegt echtbreuk. Van die weggezondene blijkt niet of hij/zij schuld heeft, en toch zegt Jezus dat je overspel pleegt als je met hem/haar trouwt. Dat is ook logisch. Welbeschouwd bestaat het 1e huwelijk gewoon nog en dus pleeg je echtbreuk want je neemt de vrouw van een ander.
De dominee heeft gelijk als hij zegt dat er feitelijk maar twee redenen zijn om te mogen hertrouwen, bij overlijden van de huwelijkspartner, en bij 'kwaadwillige verlating' door de ongelovige partner. Let wel, ongelovige, want in diezelfde frase staat ook dat als een vrouw haar man toch verlaten heeft dat zij ongehuwd moet blijven. Deze twee zijn de enige die expliciet in de bijbel genoemd worden.
Ik denk wel dat er één belangrijk ding over het hoofd gezien wordt. De gelovigen uit de heidenen zijn niet gebonden aan de wet van Mozes. Aan die heidenen zijn slechts een paar dingen geboden: zich te onthouden van hoererij, van het verstikte en van bloed. Doen we daarmee de wet weg? nee, zeg ik met Paulus, veeleer bevestigen wij de wet. Maar kun je dan spreken van een "niet mógen hertrouwen"? Ik denk het niet. Als het goed is willen wij ons aan de geboden houden omdat we God liefhebben. Paulus schrijft bijvoorbeeld aan Timotheüs dat we moeten bidden voor alle hooggeplaatsten opdat wij een stil leven mogen leiden "want zo is het aangenaam voor God". Dát is waarom wij ons aan Gods geboden willen houden, om het voor Hem aangenaam te maken.
Nou heb ik makkelijk praten want ik ben gelukkig getrouwd, maar áls het mij zou overkomen dat mijn vrouw wegloopt dan zou ik ongetrouwd willen blijven. Ik heb haar namelijk beloofd trouw te blijven tot de dood ons scheidt. En dat kun je, bij leven, maar één keer beloven. En uit bovenstaande blijkt dat het voor God aangenaam zou zijn als ik ongetrouwd zou blijven en dus zou ik daarnaar streven.
