Volgorde van brood en wijn

Wij hadden afgelopen zondag Heilig Avondmaal. We lazen Lucas 22, het gedeelte wat handelt over de paasmaaltijd. Daar staat dat eerst de drinkbeker gezegend wordt en dat er daarna van het brood gegeten wordt, terwijl wij tijdens de bediening van het Heilig Avondmaal eerst het brood en dan de wijn hebben. Zo staat het ook in de andere evangeliën. Wat is het verschil?

Graag wil ik de beantwoording beginnen met een opmerking, die ik vond in het mooie boek “Bij brood en beker” met als ondertitel “Leer en gebruik van het Heilig Avondmaal in het Nieuwe Testament en in de geschiedenis van de westerse kerk.” De jong overleden prof. Versteeg uit Apeldoorn schrijft daar, dat Jezus Zich bij de instelling van het avondmaal beslist niet bij alle momenten in de paasmaaltijd aansloot. Dat Hij Zich slechts aansloot bij twee momenten in die maaltijd, betekent een voorbijgaan aan andere momenten. Het meest opvallend is uiteraard, dat Hij Zich niet aansloot bij het moment van het eten van het Paaslam.

Om deze reden is het avondmaal ook bepaald niet te zien als een christelijke vorm van de paasmaaltijd. De paasmaaltijd is niet zonder meer in het avondmaal ‘overgegaan.’ Het avondmaal is de vervulling van het pascha. De lijn van het pascha is niet in het avondmaal doorgetrokken, maar opgenomen. Dat lijkt me duidelijke taal. Een hele reeks gegevens wijst uit, dat de evangeliën in hun beschrijving van Jezus’ laatste maaltijd aan niets anders gedacht hebben dan aan een paasmaaltijd.

Als we dan nog even teruggaan naar die viering, dan blijkt dat de eerste beker met wijn wordt gedronken, nadat de huisvader het feest heeft geopend met het uitspreken van twee zegeningen. Nu wordt het eten binnengebracht, bestaande uit ongezuurde broden, bittere kruiden, vruchtenmoes en het gebraden lam. Na het zingen van het eerste deel van de lofzang, wordt de tweede beker gedronken. Daarna neemt de vader het brood, spreekt de zegen uit, breekt het en deelt het uit. Pas dan begint men met het eten van het paaslam. Na het eten zegent het familiehoofd de derde beker tegelijk met het afsluitend dankgebed.

Het getuigt allemaal van een geheel andere context, waardoor het eten van het substantiële brood in onze avondmaalsviering aan het drinken van de beker met wijn voorafgaat. Het lijkt me ook logischer dat eerst het lichaam van de Heere Jezus voor onze ogen wordt gebroken en daarna a.h.w. Zijn bloed wordt vergoten.

Ds. H. van Oostende