Alleen psalmen tijdens de eredienst

Ds. W.G. Hulsman | Geen reacties | 24-08-2003| 00:00

Waarom zingen we alleen psalmen tijdens de eredienst? Is dat wel bijbels? In 1. Kor. 14:26 geeft Paulus een soort orde van dienst. Hij schrijft daar het woord Psalm. Volgens de kanttekeningen, de Griekse grondtekst en Matthew Henry mag dat ook vertaald worden met "een geestelijk lied". In Efeze 5:19 noemt Paulus zelfs "geestelijke liedekens" apart naast de psalmen. Wij zijn dus in onze kerk kortzichtig bezig door die geestelijke liederen te weren ten gunste van de Psalmen. Bovendien is het bijzonder vreemd dat we alleen liederen zingen waar de Naam van onze Zaligmaker, de Heere Jezus Christus, niet eens genoemd wordt.

Waarom zingen we alleen psalmen tijdens de eredienst? Dat is een vraag die niet zo gemakkelijk te beantwoorden is.

We kijken eerst naar de Schrift, naar de teksten die je zelf genoemd hebt in je vraag. Bij 1 Kor. 14:26 heeft de kanttekening bij Psalm: "of een lofzang, namelijk door het ingeven van de Heilige Geest van hem gemaakt tot Gods eer en stichting van de gemeente." Dan gaat het daarin inderdaad om een vrij lied. Dat blijkt ook uit het verband. Daarin wordt een psalm, een leer, vreemde taal, openbaring of uitlegging genoemd als bijzondere gaven van de Geest, die aan gemeenteleden worden geschonken.

In Ef. 5:19 wordt gesproken over "psalmen, lofzangen en geestelijke liederen." De kanttekening vermeldt:  "Deze drie soorten van geestelijke gezangen dienen tot één einde, namelijk om de geest te vermaken, en worden van sommigen zo onderscheiden, dat psalmen allerlei geestelijke gezangen zijn, die niet alleen met de stem, maar ook met snarenspel beoefend worden, lofzangen, dankzeggingen tot God, of lofdichten van Gods genade jegens ons, en geestelijke liedekens zulke dichten in welke allerlei geestelijke leringen worden begrepen, zie ook Kol.3:10, en schijnen deze opschriften der psalmen Davids genomen zijn."

Ook hier kan gedacht worden aan het vrije lied. Want al zijn de opschriften genomen van de psalmen Davids, dan wil dit nog niet zeggen dat het hier alleen om Psalmen zou gaan. Volgens Calvijn op Kol.3:10 bedoelt Paulus hier "allerlei gezangen."

Met de Schrift in de hand kunnen we dan ook moeilijk zeggen dat gezangen zingen niet mag. Het wordt zelfs aanbevolen.

Hoe is men dan gekomen tot het standpunt, dat het niet (of bijna niet) zou mogen?

Daarvoor moeten we even terug in de geschiedenis. Door de Dordtse synode van 1618-1619 is het volgende bepaald: "In de kerken zullen alléén gezongen worden de 150 psalmen Davids, de Tien Geboden, het Gebed des Heeren, de Artikelen des Geloofs en de Lofzangen van Maria, Zacharias en Simeon. Het gezang "O God, Die onze Vader zijt..." enz. wordt in de vrijheid der kerken gelaten, dat ze hetzelve gebruiken of niet, zoals zij goed vinden. De rest van de gezangen zal men uit de kerken weren en zo er misschien enige alrede in de kerken zijn ingevoerd, zullen die op de gevoeglijkste wijze daaruit verdreven worden."

Lange tijd heeft men zich hiertoe beperkt. De vraag naar gezangen werd echter steeds groter. En zo kwam er in 1807 een bundel van "Evangelische Gezangen". Het zingen van deze gezangen stuitte op tegenstand. Allereerst om de manier waarop de gezangenbundel werd opgedrongen (het zingen van één gezang uit deze bundel werd verplicht), en vervolgens ook om de inhoud van gezangen.  Bijvoorbeeld een gezang waarin gezongen wordt over de deugd.

"De deugd, o, ja, ik vind ze schoon,
zij strekt zichzelf tot grote loon;
Ik volg haar pad met vreugd en moed,
Ik weet, dat wie geen zonden doet,
Wie zijne plichten niet vergeet,
Met reden hoogst gelukkig heet."

Of een lied als dit:

"Stedelingen, looft den Heer,
Hoopt op de oude welvaart weer
Voor de koopman druk vertier,
Nering voor de winkelier"

Terecht dat er verzet was tegen het zingen van dergelijke liederen. De 'gezangenkwestie' speelde dan ook een rol bij de Afscheiding van 1834 en de Doleantie van 1886. En speelt nog steeds een rol in de gereformeerde gezindte tot op de dag van heden. Het is een typisch Nederlands probleem.

En de vraag is: hoe ga je daar mee om?

Enkele punten:

1. Belangrijk is dat je dit probleem niet op de spits gaat drijven. Dat je gaat drammen om het zingen van gezangen erdoor te krijgen. Daardoor kun je veel kapot maken in de gemeente.
2. Heb er oog voor dat er via het zingen van gezangen allerlei ketterijen de gemeenten worden ingezongen. Er zijn allerlei liederen die niet echt Bijbels zijn.
3. Denk je in wat voor een strijd het geeft als het zingen van gezangen vrij gegeven wordt. Want de één vindt een bepaald lied wel Bijbels en een ander niet. Het blijft touwtrekken tussen rekkelijken en preciezen
4. Overdenk de rijke inhoud van het psalmenboek. Het is het rijkste liedboek dat er is. Veel psalmen zijn helaas nog onbekend
5. De praktijk is vaak dat als het zingen van gezangen wordt toegestaan, langzamerhand het zingen van de psalmen bijna geheel verdwijnt.
6. Ik kan me voorstellen dat je graag de naam van Christus noemt als je zingt. Dat kan in ieder geval met de "enige gezangen" die volgens Dordt zijn toegestaan. Verder zijn er ook allerlei Psalmen die spreken van Christus, al wordt Zijn eigen naam niet genoemd.
7. Naast de kerkdiensten is er natuurlijk allerlei gelegenheid om te zingen, in het gezin of in allerlei samenkomsten. En dan kunnen naast de psalmen ook zeker bijbels verantwoorde gezangen gezongen worden, bijvoorbeeld uit de bundel "Uit aller mond" van de Stichting Geestelijk Lied Gereformeerde Gezindte.

Ds. W. G. Hulsman

Dit artikel is beantwoord door

Ds. W.G. Hulsman

• Geboortedatum:
  08-11-1956
• Kerkelijke gezindte:
  PKN (Hervormd)
• Woon/standplaats:
  Barneveld
• Status:
  Actief

170 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven