Goede muziek

Ds. W. Pieters | Geen reacties | 30-08-2007| 00:00

Voor ds. Pieters. Ik ben een meisje uit de Christelijk Gereformeerde Kerk en ik luister veel naar gospel en opwekking. Zou u mij kunnen vertellen hoe je nou kunt weten welke muziek goed is?

Namens ds. Pieters hieronder enkele artikelen die over dit onderwerp in de Catechisant hebben gestaan. Verder verwijst hij naar een artikel in Terdege van vorige week (22-8-07) van de hand van H. van Groningen.

Heeft muziek iets te maken met denken, modern of niet? De oude Grieken meenden van wel, daarom gaven zij bij hun filosofische studie een grote plaats aan muziek. Muziek is namelijk niet neutraal en zeker niet zonder invloed. Ook ten goede geldt dat. Van Luther is de uitspraak bekend:

Ik houd van muziek, omdat ze een geschenk van God is, niet van mensen; omdat zij zielen vrolijk maakt; omdat zij de duivel verjaagt; omdat zij onschuldige vreugde verwekt en omdat zij heerst in vredestijd.

Met behulp van muziek kunnen we iets ‘vertellen’ en door muziek wordt er in ons ook iets ‘wakker’. Er is ontspannende muziek, er is opzwepende muziek.

Wat is echter ‘gospelmuziek’? Muziek die gebruikt wordt om het Evangelie (Engels: Gospel) bij de mensen te brengen. Door onze stem [spreken] kunnen we het Evangelie bij de mensen brengen, ook door ons zingen (met of zonder muziekinstrumenten). Wanneer het de bedoeling is om door zang en andere vormen (declamatie van een gedicht of zo) het Evangelie naar de mensen te brengen, is het streven loflijk. De vraag is niet of dat mag, want dat mag zeer zeker. Dat is zelfs Bijbelse opdracht, denk aan Efeziërs 5 vers 19, waar Paulus ons zegt, dat we onder elkaar moeten spreken met psalmen, lofzangen en geestelijke liederen.

De vraag is slechts: welk Evangelie brengen we bij de mensen? En: op welke manier begeleiden we onze zang en declamatie? Is bij voorbaat alles goed? Iedereen voelt aan: nee, iets kan best heel verkeerd zijn (al wordt het misschien wel goed bedoeld). Er zijn veel predikers die het Evangelie (onbewust) verdraaien en zo zijn er ook zangers die het Evangelie (onbewust) verdraaien.

Verder: de inhoud van het heilig Evangelie van Gods genade past niet in elke vorm. Voorbeeld: je kunt koffie drinken in een chinees-porselein kopje, ook in een aardewerk mok; beide vormen zijn geschikt voor het drinken van koffie. Maar een vergiet leent zich daar niet zo goed voor. Zo is het ook met muziek: áls we al muziekinstrumenten in de Nieuwtestamentische Gemeente geoorloofd achten, is nog niet elke vorm van muziek passend.

Eerst zal ik duidelijk maken wat ik met het eerste stukje van de laatste zin bedoel. Er zijn kerken (in Schotland en in vroeger eeuwen ook onze Vaderlandse Kerk), waarin men op het standpunt van Calvijn staat: muziekinstrumenten horen bij het Oude Testament. De Nieuwtestamentische gemeente brandt geen wierook meer (zoals in de Tabernakel), brengt geen offers meer en gebruikt geen muziekinstrumenten meer (die in Psalm 150 uitgebreid staan beschreven).

De dienst van God is volgens Johannes 4 vers 23 en 24 geestelijk en daar horen geen muziekinstrumenten bij. In het Nieuwe Testament wordt dan ook nooit over muziekinstrumenten gesproken, behalve in de hemel (Openbaring), waarin de muziekinstrumenten, zoals een ieder begrijpt, niet van materiaal zijn, maar symbolisch zijn bedoeld (zoals de meeste dingen die Johannes op Patmos heeft gezien).

Wanneer wij menen dat muziekinstrumenten wel gebruikt mogen worden om de zang eerbiedig en goed te laten verlopen, zijn we er toch nog tegen dat de muziek de zang overheerst. Dan zijn we er zeer zeker tegen dat muziek wordt gebruikt die uit de wereld komt, namelijk allerlei vormen van popmuziek.

Daarom zal een jongere die God leert vrezen, die eerbied krijgt voor Gods Woord, en die besef heeft van Gods heiligheid en genade, er voor terug huiveren om naar een gospelconcert te gaan.

Misschien vond je eerst gospelmuziek en het optreden van gospelgroepen juist heel mooi en vond je het later toch nog steeds niet zo erg en vroeg je je nog weer later wel af wat er eigenlijk verkeerd aan is, en wist je het antwoord niet; maar op een zeker moment kun je er toch niet meer naar toe. Zowel vanwege de inhoud van de liederen, die helaas maar al te vaak remonstrants is, als ook vanwege de omlijsting van de muziek, die maar al te vaak werelds is en haaks staat op de geestelijke dienst van God.

Wat is zo verkeerd aan gospelmuziek? Een hoofdbezwaar is, dat deze muziek het heilig Evangelie brengt in de sfeer van de entertainment, het amusement. Daar is Gods Woord ons te heilig voor en daar zijn zielen op reis naar de eeuwigheid te kostbaar voor. We wijzen om die reden de muzikale omlijsting van gospelgroepen over het algemeen af. Het zou kunnen zijn dat er ergens een groep is, die de befaamde uitzondering is op de regel, maar daarmee kunnen we uiteraard geen rekening houden.

Een goede maatstaf is, of de Heere Jezus Zich thuis zou voelen op zo’n avond. Waar Hij in Zijn prediking zo ernstig was, hoe lieflijk tegelijk ook, en waar Hij geweend heeft over onsterfelijke zielen, daar voelen we wel, dat bij Zijn Persoon geen amusement past om Zijn Woord tot de mensen te brengen.

Wil je over muziek in het algemeen, popmuziek en gospelmuziek in het bijzonder, meer lezen, dan beveel ik je aan:

1. Religie en popmuziek, van ds. J. van Amstel; uitgegeven bij Frits Hardeman, Ede
2. Over muziek gesproken, uitgegeven door de Jeugdbond van de Gereformeerde Gemeenten, Woerden


“Wat is er verkeerd aan Gospelmuziek en Gospelsongs? Ik lees graag De Catechisant, maar ik begrijp niet wat u op Gospelmuziek tegen hebt. Sinds de Heere Zich aan mij heeft geopenbaard en ik Hem heb liefgekregen, zing ik naast de Psalmen ontzettend graag die liederen.”

Gospelmuziek en -liederen zijn afkomstig van de negerplantages uit Amerika, waar slaven in erbarmelijke omstandigheden hun weemoedige liederen zongen - op hun manier, met hun muziek. En christen-slaven zongen zo hun Bijbelliederen.

Deze muziek en zang is niet principieel verkeerd.

Maar wat daarna in de loop van een eeuw is doorgegaan voor gospelmuziek en -songs is wat vorm betreft zo verwereldlijkt en wat inhoud betreft zo verwaterd, dat wij als Bijbelgetrouwe christenen ons daar verre van hebben te houden.

Natuurlijk zullen er ook op dit terrein uitzonderingen zijn aan te wijzen en heeft het ook wel wat te maken met persoonlijke smaak en keuze; maar in grote lijnen moeten we toch zeggen: remonstrantse liederen en wereldse muziek tezamen zijn de gospelmuziek van tegenwoordig.

Dat iemand de Heere leerde liefhebben en dit gevaar niet onderkent, is niet zo vreemd, want ook na ontvangen genade blijft ons hart dwaalziek en zijn we bekrompen in ons inzicht. Maar door onderwijs vanuit de Schrift gaan we beter zicht op deze dingen krijgen en gaan we er ook meer afstand van nemen.

Ik zeg niet, dat er geen mooie liederen bij zijn. Ik zeg niet, dat er geen mooie muziek bij is. Maar ik weet wel uit de liederen en de muziek die ik heb gehoord, dat de gevaren vele maìlen groter zijn dan de voordelen!

Wat is er remonstrants aan de liederen?

Bijna nooit hoor je een klacht over onze onmacht, onwaardigheid en onwil.

Steeds ‘kiest men voor Jezus’ en ‘stelt men zijn hart open voor God’.

Nooit gaat het over een teer leven in afhankelijkheid, maar steeds over een actief zijn in het Koninkrijk Gods.

Daarom: des te meer ik ervan weet uit eigen ondervinding en door studie, des te duidelijker ik er tegen ben. Waarbij ik het weinige goede wel wil erkennen en waarderen.


Wat is het gevaar van gospelmuziek?

Muziek is niet neutraal. Het heeft invloed op ons; een goede of een verkeerde invloed. Gospelmuziek verbindt twee dingen: popmuziek en Evangelie. (‘Gospel’ betekent ‘Evangelie’.)

De popmuziekstijl die voor gospelmuziek wordt gebruikt, is over het algemeen ‘light’. Hoewel de grens ook in deze opschuift. Dat herinner jij je misschien nog uit de discussie die ds. R. van Kooten heeft aangezwengeld over de muziek op de EO-jongerendag een paar jaar geleden.

Vraag je af:

- kun je de boodschap begrijpen die door gospelmuziek wordt gegeven?

- Beantwoordt deze boodschap aan de norm van Gods Woord?

- Wat doet de muziek je? Hoe worden liederen begeleid en welke gevoelens roept dit bij je op? De meeste stijlen zijn niet te combineren met de Bijbelse boodschap.

Rekening houdend met deze drie vragen, zal er - als je eerlijk bent - heel wat afvallen in de bestaande gospelmuziek.

In zijn boekje Religie en popmuziek schrijft ds. J. van Amstel een hoofdstuk over gospelmuziek. Kort samengevat komt zijn mening hierop neer: zowel de muzieksoorten (popmuziek), als de teksten (Engelstalig en niet het volle Evangelie, maar een versmald Evangelie), als de bedoeling (entertainment / vermaak in plaats van onderwijs), zijn redenen om voor gospelmuziek beducht te zijn.

Daar komt nog wat bij: is het wel Bijbels om muziek te gebruiken bij het vertolken en het verbreiden van het Evangelie? Waar lezen we in het Nieuwe Testament over muziekbegeleiding bij prediking enzovoorts?

God heeft Zijn zegen beloofd aan de verkóndiging of prédiking van het Evangelie; ook aan het (persoonlijk) getuígen en aan het vertéllen van het grote en blijde heil in Jezus Christus. Maar nergens lezen we dat apostelen of andere Christenen met behulp van muziek (gospel- of andere muziek maakt niet uit) de mensen probeerden te brengen tot Christus of ze op deze manier nader onderwezen.

Het Evangelie / Gospel is niet bedoeld als ontspanning of vermaak, maar tot záligheid.

Ik ben er zéér beducht voor om op deze manier het Evangelie te brengen.


Wat is de zegen van gospelmuziek?

Als trouw lezer van De Catechisant stuitte ik pas op een vraag over ‘het gevaar van gospelmuziek’. Ik kon me gedeeltelijk wel in uw reactie vinden, maar het lijkt mij wel gevaarlijk om deze vraag te beantwoorden zonder in te gaan op de zegen van gospelmuziek. Misschien zou het aardig zijn als u in een volgend nummer deze vraag zou beantwoorden (dus: wat is de zegen van gospelmuziek?) Ik kan me namelijk voorstellen dat er toch christenen zijn die door gospelmuziek christen zijn geworden. Dit lijkt me niet te ontkennen.

Zo vraagt een lezer. Ik ga erop in.

‘Gospel’ is Engels voor ‘Evangelie’. ‘Gospelmuziek’ is dus ‘Evangeliemuziek’. Is daar een zegen in? Zeker. Wanneer we het Evangelie van vrije genade als hemelse muziek mogen horen, omdat we helwaardige en volstrekt verloren zondaren zijn geworden in de beleving van ons hart!

Maar dat is natuurlijk niet de bedoeling van gospelmuziek. Wat is die soort van muziek dan? De bedoeling van de makers van deze muziek is om het Evangelie te verkondigen. Een middel daarbij is muziek maken.

Wat is muziek? En hoe functioneert ze? Is muziek neutraal en kan ze voor zowel goede als voor slechte doeleinden worden gebruikt? Of is sommige muziek goed en andere slecht? Wat is dan goed of slecht aan muziek?

God heeft in de schepping onder andere het vermogen aan de mens gegeven om niet alleen te praten, maar ook om op een bepaalde toon te ‘praten’, dat is: te zingen. Al bijna vanaf het begin van de geschiedenis hebben mensen daarbij muziek gemaakt, door middel van het tokkelen van snaren, of door middel van het blazen op een soort fluit (zie Genesis 4). Dit vermogen is goed, zowel om te zingen als om een aangenaam geluid te maken. De vraag is maar: hoe gebruiken we het. Zingen we tot Gods eer, of tot eigen roem en glorie (het grote gevaar van het optreden van een koor). Bedoelen we onze naaste te stichten of juist te ontstichten.

In de Bijbel lezen we over muziek als middel om tot rust te komen. Denk aan David, die voor koning Saul op de harp tokkelt. Het was voor de depressieve, gekwelde koning een verademing. Muziek functioneerde daar dus als geneesmiddel.

We lezen ook over een profeet die van muziek een geestelijk gebruik maakt: Elisa. Wat doet hij met muziek? Hij maakt gebruik van muziek (2 Koningen 3 vers 15). Op een keer zegt hij: “Breng mij een speelman.”

De statenvertalers verklaren waarom de profeet dit vroeg: Het Hebreeuwse woord betekent eigenlijk één die op muzikale instrumenten speelt, als harp, citer, luit. Zo’n spel schijnt de profeet begeerd te hebben om zijn hart te stillen over de ongezindheid, die hij tegen koning Joram had, en om lofzangen en gebeden die men speelde, tot God op te heffen, en zo zich voor te bereiden om wat God hem zou openbaren, in een welbereid hart te ontvangen.

En wat blijkt: God maakt gebruik van dit middel, want we lezen: “En het geschiedde toen de speelman op de snaren speelde, dat de hand des HEEREN op hem kwam.”

Hieruit blijkt ook dat de profeten niet konden beschikken over de Geest der profetie. Aan de andere kant blijkt ook dat zij met vasten, zingen, bidden en lezen van de Heilige Schrift zich moesten voorbereiden om Hem te ontvangen.

Maar nu die muziek. Het blijkt dat muziek hulpdiensten kan verrichten om contact te krijgen met God.

Ik denk aan een jonge vader die met alles had gebroken. Hij was opgevoed bij Gods Woord en het zingen van de Psalmen, maar het interesseerde hem niet meer. Alleen, hij hield van orgelspel en kon zelf goed spelen.

Op een dag komt hij thuis uit zijn werk en om even te relaxen strijkt hij achter het orgel neer en begint zomaar wat te spelen. Ongemerkt (en vooral ook onbedoeld) speelt hij de wijs van Psalm 79. En even ongemerkt komen met de wijs de woorden van lang geleden terug in zijn gedachten:

Gedenk niet meer aan ‘t kwaad dat wij bedreven,
Onz’ euveldaad word’ ons uit gunst vergeven...’

De Geest des Heeren komt erin mee, en het dringt diep in in zijn harde en gesloten hart. God zegent het als middel tot een totale verandering / bekering.

Muziek kan dus in dienst staan van God en Zijn volk.

Dat zien we ook in de eredienst van het Oude Testament. God Zelf stelde muzikanten aan.

De vraag is echter of de gemeente van Jezus Christus in het Nieuwe Testament ook net als in het Oude Testament van muziek gebruik mag maken om God te eren... Velen denken hier niet over na, maar laten wij er eens wél over nadenken!

In de kerk geldt natuurlijk alleen het Woord van God. Wat zegt de Bijbel over muziek? Kort samengevat vinden we voor de Nieuwtestamentische kerk geen enkel voorschrift over muziek, gospel- of orgel- of welke andere muziek ook. Niets.

Hieruit trekken wij de conclusie dat God Zijn gemeente in het Nieuwe Testament geen muziekinstrumenten ter hand heeft gegeven om Hem te dienen. Dit betekent niet dat we geen gebruik van muziek mogen maken, maar wel dat muziek geen plaats in de gemeentelijke eredienst heeft.

En buiten de kerk dan? Als het gaat om de vraag wat God Zijn gemeente beveelt in de verbreiding van het Evangelie, dan is dat niet muziek of toneel, maar de verkondiging van Zijn Woord. Ook zingen wordt nadrukkelijk in het Nieuwe Testament geboden, weliswaar niet als evangelisatiemiddel, maar om God te loven en elkaar te stichten.

Kan gospelmuziek dan niet tot zegen zijn?

Ja zeker wel, want God kan met een kromme stok een rechte slag geven. Maar de vraag is niet of God aan gospelmuziek een zegen kan verbinden, maar of Hij daar een zegen aan heeft BELOOFD. En dan geldt: nee. Alleen aan het prediken van Zijn Woord. Verder staat er:

“Leert en vermaant elkander met psalmen en lofzangen en geestelijke liederen, zingende voor de Heere met aangenaamheid in uw hart.’

Het gevaar van gospelmuziek is verder dat de grens naar popmuziek zo snel wordt overschreden.

Onlangs ontving ik een boekje van een voormalige gospelmuziek-maker, die meer en meer ging inzien dat de eredienst niet met gospelmuziek kan samengaan, omdat God HEILIG is.

En zijn ervaring was dat de heiligheid van God totaal uit het zicht verdwenen was bij hen die via allerlei soorten van gospelmuziek terecht kwamen bij een popmuziek-achtig gebeuren in de kerk.

Daarom, laten we er ons verre van houden!


Nogmaals gospelmuziek.

Niet iedereen weet dat het Nieuwe Testament niets zegt over muziek in de eredienst van de gemeente. Toch is dat het geval. In het Oude Testament vinden we in de ceremoniële eredienst wel voorschriften over muziekinstrumenten. In het Nieuwe Testament echter wordt alleen gesproken over zingen; dus niet over muzikale begeleiding.

Is instrumentale muziek daarom zondig? Nee. Maar in de Calvijnse tak van de kerkhervorming wordt beseft dat in de dienst van God Hij alleen voorschrijft hoe Hij aanbeden en geprezen wil worden.

Om die reden werd de gemeentezang eeuwenlang niet begeleid met muziekinstrumenten. In Nederland is in de loop van de jaren begeleiding van psalmzingen er gekomen, maar uitsluitend ten behoeve van het beter zingen (de juiste wijs houden), niet om God te prijzen door orgelmuziek of zo.

Wat moeten we nu met gospelmuziek? “Is er een zegen aan verbonden?”, was de oorspronkelijke vraag. En dan zeg ik: net zomin als aan orgelmuziek! De zegen kan verbonden zijn aan de woorden die gezongen worden, maar niet aan de muziek (waarbij ik dus met het woord ‘muziek’ de instrumentale begeleiding bedoel).

En dan komt het er - zoals een ieder begrijpt - op aan dat de Bijbelse boodschap op een Bijbelse manier wordt vertolkt. Gebeurt dat, dan is daar geen bezwaar tegen. Daarom is het noodzaak om nauwkeurig te onderzoeken wat er wordt gezongen. En ik vraag me af hoevelen gospelmuziek luisteren om de woorden die worden gezongen, en hoevelen alleen maar juist om de muziek...

Omdat popmuziek toch niet bepaald Bijbels verantwoord is te noemen, waarschuw ik nog maar een keer voor die glijbaan van de gospelmuziek, die voor zovelen al de weg bleek te zijn naar een wereldse manier van God dienen, waarbij de reformatorische vertolking van de Schrift verdwijnt: onze verlorenheid wordt ontkend, Gods genade wordt verduisterd, en remonstrantse dwalingen via de cd-speler in huis komen.

Ds. W. Pieters

Dit artikel is beantwoord door

Ds. W. Pieters

• Geboortedatum:
  27-06-1957
• Kerkelijke gezindte:
  Hersteld Hervormd
• Woon/standplaats:
  Elspeet
• Status:
  Actief

264 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven