De ziel

Ds. P. van de Voorde | Geen reacties | 02-02-2007| 00:00

Waaruit bestaat je ziel? Gaat je verstand, je geweten en je emotie naar God als je overlijdt? Je ziet je ziel niet, maar voel je die wel?

Je stelt een moeilijke vraag die niet zomaar te beantwoorden is. Het eerste gedeelte van het antwoord zul je wel een paar keer over moeten lezen. Het laatste gedeelte is meer de toepassing. Ik hoop dat je wat aan hebt.

1. Ziel en Geest. Het is belangrijk om te weten dat het woord “ziel” (nefesh of psuché) in de Bijbel meerdere betekenissen heeft. Ik noem er drie. A.Met ‘ziel’ kan in de Bijbel gewoon “iemand” worden bedoeld (Ex. 1:5: “Al de zielen nu, die uit Jakobs heup voortgekomen zijn, waren zeventig zielen; doch Jozef was in Egypte”. Hand. 27:37:  “Wij waren nu in het schip in alles tweehonderd zes en zeventig zielen”.) B. Met “ziel” kan in de Bijbel ook ons aardse bestaan worden aangeduid. Zo spreekt Paulus in 1Kor.2:14 over de “natuurlijke mens”. In het Grieks staat hier “psuchikos”. Dat wil zeggen dat deze mensen helemaal verknocht waren aan het aardse denken en leven. C. Het woord “ziel” kan ook gebruikt worden als aanduiding van het innerlijk bestaan van de mens. (Hand. 4:32: “En de menigte van degenen, die geloofden, was een hart en een ziel; en  niemand zeide, dat iets van hetgeen hij had, zijn eigen ware, maar alle  dingen waren hun gemeen”. Ps. 146:1: “Hallelujah! O mijn ziel! prijs den HEERE”.) Als het gaat om het innerlijke, geestelijke/spirituele leven van de mens, gebruikt de Bijbel ook het woord “geest” (ruach of pneuma). In die betekenis worden de woorden “geest” en “ziel” dus door elkaar heen gebruikt. Beide woorden kunnen op datzelfde innerlijke leven duiden. Bijbels gezien bestaat de mens uit geest/ziel en lichaam. Deze zijn niet los te maken van elkaar; tezamen vormen zij de mens. Daarom belooft het evangelie ons verlossing van de gehele mens.

2. Hart. Toch verwijzen de woorden “geest” en “ziel”, in tegenstelling tot wat je misschien zou verwachten, niet naar het diepste wezen van de mens. Als het gaat om het centrum van die gehele mens, spreekt de Bijbel niet over ”geest” of “ziel”, maar figuurlijk over het hart (Spr.4:23). Zoals ons hart het centrum is van ons lichamelijk leven, gebruikt de Bijbel het woord “hart” om het centrum aan te duiden van ons menszijn. “Hart” is in de Bijbel ook nauw verwant met het verstand (nous). Paulus zegt in Rom.7:26: “Zo dan, ik zelf dien wel met het gemoed (nous) de wet Gods, maar met het vlees de wet der zonde”. Het hart heeft ook te maken met het “geweten”. In het Oude Testament bestaat geen woord voor “geweten”. Daar wordt het woord “hart” voor gebruikt; 1Sam. 24:5: “Doch het geschiedde daarna, dat Davids hart hem sloeg, omdat hij de slip van Saul afgesneden had”. We kunnen dus zeggen dat ons denken, beslissen, en ons geweten, zetelt in het hart. In de wedergeboorte wordt dan ook het hart vernieuwd (Ez. 11:19; 18:31; 36:26; Jer.31:33). God spreekt ook tot ons hart (Rom.10: 8). Daarom komt God zo dichtbij in het Evangelie! Het hart is het centrum van ons bestaan.

Dit alles laat wel zien hoezeer de mens een eenheid is en als eenheid functioneert. Onze zintuigen (waarneming), driften (honger, dorst, seksuele verlangens), emoties, enz, liggen verweven met onze geestelijk/spirituele bestaan, met ons hart. Daarom kun je ook niet afzonderlijk je ziel of geest of hart voelen, zonder dat het geheel meespeelt.

3. Toepassing. Bij het overlijden gaat de geest/ziel naar God. Maar wat gaat er mee en wat blijft er dan achter? Dit is een moeilijke vraag. Er is blijkbaar iets in de mens dat zijn aardse bestaan overstijgt (trancendeert). Met andere woorden, de mens kan ook zonder het lichaam bestaan en in de geestelijke wereld met zijn diepste bewustheid van hart deelnemen. Hoe dit kan weet ik niet. Er staat van Paulus dat hem iets is overkomen, waarvan hij niet kon zeggen of het “in het lichaam of buiten het lichaam is geschied” (2Kor.12:3). In dit verband wijs ik ook op 1Kor.14:15: “Ik zal wel met de geest bidden, maar ik zal ook met het verstand bidden”. Met de geest bidden, heeft hier te maken met het heel dicht bij God zijn. Het geestelijk overstijgt dan het verstand en kan zich ook niet meer uiten in voor ons begrijpelijke taal.

Zo spreekt de Bijbel ook “de vrede van God, die alle verstand te boven gaat”  (Fil. 4:7). Wat wil ik hier mee zeggen? Wel, je ziet uit deze teksten dat gelovige mens naast zijn verbondenheid met de wereld om hem heen ook verbonden is met God. Dit geestelijk aspect van ons menszijn is er dus, maar kunnen we in het hier en nu niet zomaar los voelen, zonder dat het toch weer verbonden is met ons psychische en lichamelijke leven. Bij het sterven gebeurt dit wel, maar zal iemand niet zijn bewustzijn verliezen. Maar hoe ik dit moet verklaren, dat weet ik niet.

Ik hoop dat er zo meer licht is gevallen over deze moeilijke materie. Er zijn meerdere verklaringsmodellen. Zo onderscheiden sommigen heel scherp tussen geest, ziel en lichaam (bijv. Watchman Nee, Neil Anderson). Zonder iets af te doen van het nut van dergelijke onderscheidingen, denk ik dat het Bijbels gezien moeilijker ligt. Toch mogen we in dit opzicht de vragen die we niet op kunnen lossen aan de Heere toevertrouwen. Hij heeft ons geschapen op een wonderlijke wijze en hij wil ons hele  bestaan verlossen door Zijn Zoon Jezus Christus. Het bewijs draagt Hij zelf om, die in de opstanding lichaam en ziel heeft behouden en verlost.

Hij heeft het gezegd: “Ik ben de Opstanding en het leven; die in Mij gelooft zal leven, al ware hij ook gestorven” (Joh.11:25).

Kand. P. van de Voorde

Dit artikel is beantwoord door

Ds. P. van de Voorde

• Geboortedatum:
  18-08-1975
• Kerkelijke gezindte:
  PKN (Hervormd)
• Woon/standplaats:
  Wijngaarden
• Status:
  Inactief

29 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven