Echtgenoot een narcistische persoonlijkheidsstoornis

Ds. K. van den Geest | Geen reacties | 18-01-2007| 00:00

Wat te doen als je echtgenoot een narcistische persoonlijkheidsstoornis heeft? Dit is onleefbaar voor mij en onze twee jonge kinderen. Mijn echtgenoot heeft wel een klein tijdje therapie gevolgd, maar wil daar nu niet meer van weten. Ik ben bij velen al te rade gegaan: dominees, kerkenraad, hulpverleningsinstanties, vrienden, enz. De kinderen zijn bang van hun vader. Hij kan dan ook verbaal maar ook non-verbaal erg agressief worden. Hij dreigt ook erg als ik bijvoorbeeld tijdelijk een time-out in zou lassen, al was het alleen maar om zelf eens even tot rust te komen. U bent nog een laatste strohalm waar ik me nu aan vastklamp. Mijn man is eerder al getrouwd geweest en daar was het idem dito, maar dat wist ik natuurlijk niet door al de leugens die hij mij zo mooi voorschotelde.

Dit is niet zo maar een ”vraag” die aan me wordt voorgelegd, maar een zeer complex levensverhaal in tien regels verteld. Beantwoording hiervan is dan ook niet zo maar even het geven van een oplossing. Eigenlijk vind ik het zelfs onmogelijk om via dit medium het goede en vereiste woord hierover te zeggen. Zomaar sla je de plank mis, omdat je de mensen die hier zelf bij betrokken zijn niet kent. En dan wordt door de vraagstelster ook nog eens gezegd, dat wij de laatste strohalm zijn. Ik wil het meteen maar zeggen: dat kan niet: ik kan dat niet waar maken, het is ook niet waar. Al begrijp ik heel goed, dat hier sprake is van grote nood en van een noodkreet!

Dit gezegd hebbend wil ik proberen enkele opmerkingen te maken, die misschien maar heel onbetekenend zijn en misschien al lang eerder tegen u gezegd zijn.

1. Kenmerkend voor het narcistische ziektebeeld is de weigering om te erkennen, dat je een probleem hebt. Deze persoonlijkheidsstoornis zorgt ervoor dat iemand zijn omgeving zwaar onder druk zet en intimideert. Hij zal dus geen hulp (willen) zoeken, zoals ook blijkt uit de korte beschrijving. Maar dat betekent dat als hij het niet doet, jij het zelf moet gaan doen. Want wat er nu gebeurt is dat je mét je kinderen zelf een probleem krijgt. Je wordt m.a.w. meegetrokken in zijn stoornis. Ieder gezinslid gaat zich gedragen naar de grillen van deze persoon, die zo dus allesoverheersend en dominant is. Dat is echter nogal neutraal uitgedrukt, je kunt rustig spreken van terreur en intimidatie. Maar als het dan zo is, dat je zelf, mét je gezin, eigenlijk ook een probleem hebt, is het raadzaam om vanwege dat probleem zelf (deskundige!) hulp te gaan zoeken. Ik wil echt benadrukken dat je niet langer moet wachten daarmee! Mogelijk (waarschijnlijk zelfs) zal uw man daar furieus op reageren. Daar valt helaas dan niet aan te ontkomen. Maar je hebt de plicht, minstens tegenover je kinderen, om hulp te gaan zoeken. De vraag die je aan de hulpverlener kunt stellen is: hoe kan ik hier mee omgaan, wat moet ik doen of niet doen, welke keuzes moet ik maken, etc.

2. Als christen houd je jezelf voor: God wil niet, dat ik scheid; bovendien heb ik trouw beloofd voor Gods aangezicht. Ik heb meerdere keren mensen zien strijden en vechten tot het uiterste om op die manier een hopeloos huwelijk vol te houden. Terwijl mensen in iemands omgeving al lang zeiden “hou er toch mee op”, zetten ze door tot ze er bijna bij neervielen (letterlijk!). Toen ze echter dat “uiterste” (van wat draaglijk en houdbaar was) bereikten, sloeg het van de ene op de andere dag om: ze stortten in en konden weinig anders meer dan gaan scheiden. Dat gaf grote schuldgevoelens en besef van zonde tegenover God: ik mag niet scheiden maar ik kan het niet langer meer tegenhouden... Het erge was, dat toen ze die stap zetten, diezelfde omgeving hen vervolgens de rug toekeerde: je mag niet scheiden, en je man is toch echt de beroerdste niet (narcisten of manisch depressieven zijn vaak erg goed om zich naar de buitenwereld als bijzonder aardig en sociaal te “verkopen”). Dus eerst zeiden de mensen: ga toch scheiden; toen diegenen het dan uiteindelijk, zelfs tegen hun eigen overtuigingen in, toch deden, werd gezegd (of zonder woorden kenbaar gemaakt): dat hoort niet. In beide gevallen sta je dus alleen. Van de mensen moet je geen heil verwachten, heil komt alleen van de allerhoogste God. Bij Hem alleen kunnen wij schuilen in ’t bangste gevaar!

3. Dat zijn dus enkele dilemma’s. Maar dan is er nog een ander aspect. Scheiden is een kwaad, blijven soms een nog groter kwaad! En dan denk ik niet alleen aan je eigen situatie, maar vooral ook aan wat dit de kinderen doet. Als kinderen nog jong zijn, hebben ze vaak een grote mate van acceptatie van wat er in huis gebeurt. Het zijn toch je vader en moeder. Als kind heb je ook geen keus, ook al ben je je dat niet eens bewust. Je woont in dit huis met deze ouders. Zelfs is het zo dat kinderen van hun ouders blijven houden, soms tegen beter weten in. Voor de pijn en het verdriet die ze voelen sluiten ze zich af, die willen ze niet voelen (sublimatie). Maar dat betekent wel, dat die pijn en ook de daarmee verbonden boosheid op een later tijdstip in hun leven weer naar boven kan (en zeg maar gewoon ook: zal) komen! Maar bedenk dan wel, dat de boosheid en frustratie zich niet alleen tegen (in dit geval) de vader zal keren, maar ook tegen jou als moeder! Waarom? Omdat je niets deed, toen ze bang wegkropen voor de woede en drift van hun vader. Omdat je het liet gebeuren, er niet tussensprong, het niet voor hen op nam. Misschien doe je dat allemaal juist wel. Maar ook dan kan het zich later tegen je keren: waarom ben je niet weg gegaan! Waarom heeft het zo lang geduurd, waarom liet je ons in een hel leven! Vergis je niet in de verwoestende invloed van deze ervaringen in de kinderziel! Dat zijn blijvende beschadigingen!

4. Zeg ik dus: ga scheiden? Dat zal ik nooit zo zeggen en kan ik ook helemaal niet beoordelen. Dat zal toch je eigen beslissing moeten zijn. En die kun je alleen maar nemen met goede hulp en begeleiding. Bovendien wil ik er sterk op aandringen, dat je ook andere, geestelijke hulp, zoekt! Wat ik hier tot nu toe heb gezegd, lijkt namelijk misschien nogal “psychologisch” of “menselijk”. Dat komt doordat ik geloof dat God ons in de schepping heeft geplaatst en dat het leven in deze wereld een leven is onder de vloek en gebrokenheid door onze zonden (Rom. 8: 20 e.v.). Daarom is het niet altijd eenvoudig vast te stellen op welke wijze wij Gods geboden moeten gehoorzamen. De geboden zijn duidelijk, volmaakt en goed, maar de wereld waarin we biddend moeten zoeken naar de wijze waarop wij deze moeten en kunnen gehoorzamen is gebroken en vol kwaad. Dat betekent, dat we vaak moeten kiezen tussen “goed” en “minder goed”, ja zelfs tussen het ene en het andere kwaad! Om daarin een veilige weg te gaan, een weg waarin God met je meegaat, daarvoor heb je de hulp nodig van een herder in dienst van de Opperherder Jezus Christus. Christus kwam naar deze wereld om naast ons te komen staan, met zijn voeten in dezelfde modder als die waarin wij staan en leven. Alleen zo vind je een weg, in de overtuiging dat Hij een weg zal wijzen, een weg in het licht van zijn liefde voor ons zondaren.

Kortom, naast veel meer wat hierover te zeggen zou zijn, komt mijn advies hier op neer: zoek zelf een goede hulpverlener, met de vraag hoe je zelf thuis moet omgaan met deze situatie; overweeg wat een groter kwaad is, blijven of weggaan; zoek vooral een geestelijk helper, die met je bidt en zoekt naar hoe je Gods wil kunt ontdekken voor jouw leven in deze situatie op dit moment.

Ds. K. van den Geest

Dit artikel is beantwoord door

Ds. K. van den Geest

• Geboortedatum:
  12-10-1957
• Kerkelijke gezindte:
  Nederlandse Gereformeerde Kerken
• Woon/standplaats:
  Deventer
• Status:
  Actief

127 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven