Voor de derde keer trouwen in de kerk

Ds. P. van der Kraan | Geen reacties | 30-03-2003| 00:00

Ik ben katholiek opgevoed, twee keer gehuwd geweest en nu heb ik een vriend die hervormd is en die wil graag trouwen in de kerk met alles erop en eraan. Ik ben bereid mijn geloof op te geven en zijn geloof over te nemen, natuurlijk wel met alle consequenties van dien. Mijn vraag is nu: mag ik als ik die overweging hebt gemaakt en die stap hebt gezet, trouwen in de kerk?

In deze betrekkelijk korte vraag wordt heel veel gevraagd, omdat het om diepe dingen gaat. Liefde en huwelijk raken een mens tot in de diepste diepten van zijn bestaan. Daarom raakt ook dit antwoord op de vraag ongetwijfeld de vragenstelster net zo diep.

In mijn antwoord ga ik uit van de veronderstelling dat je niet alleen tweemaal gehuwd bent geweest, maar ook tweemaal gescheiden. Als er sprake is van huwelijken na overlijden van de partners, zien de dingen er heel anders uit en is het onderstaande antwoord niet van tepassing. Ik neem echter aan dat de vraag in dat geval niet gesteld zou zijn.

Graag wil ik voorstellen samen met mij de Bijbel te lezen in Mattheus 19. Ik heb die voor mij liggen in de Statenvertaling, die ik zelf gebruik. Het gaat om vers 1 t/m 12. Jezus wordt (opnieuw) lastig gevallen door Farizeeën die Hem een strikvraag stellen. Zij kiezen niet zo maar een vraag, maar één waarmee zij Hem ongeliefd  willen maken bij de mensen. Want de populariteit van Jezus neemt in hun ogen veel te grote vormen aan. Ze stellen de vraag over de mogelijkheid van echtscheiding omdat de praktijk behoorlijk ruim was en de mensen dat graag zo willen houden. Ze verwachten dat Jezus de deur naar die ruime echtscheidingspraktijk op een kier zal zetten en misschien helemaal dicht zal doen. Dan zal Hij veel minder geliefd zijn bij de mensen en dat komt hen goed uit.

Daarom vragen ze Jezus of het een man is toegestaan om allerlei(!) oorzaak zijn vrouw te verlaten. Om die vraag te begrijpen moet je het volgende weten: meisjes werden vaak niet betrokken bij hun a.s. huwelijk. De vaders onderhandelden over de bruidsschat en als ze daarover akkoord waren, werd het meisje uitgehuwelijkt: min of meer een gedwongen huwelijk. Soms ging dat goed. Soms ook niet. In dat geval kon de vrouw haar man het leven behoorlijk zuur maken. Om dat te voorkomen was er een ruime echtscheidingspraktijk ontstaan, die (let wel!) niet bedoeld was om een vrouw zo snel mogelijk weg te sturen als ze haar man niet langer beviel, maar juist om vrouwen ertoe te verplichten hun mannen goed te behandelen. Want als ze weggestuurd werden, stonden zij (letterlijk) op straat: zonder alimentatie o.i.d. Dus in het besef dat je weggestuurd werd als je je man het leven niet naar de zin maakte en op straat stond, wilde een vrouw wel haar best doen. Dat is kort iets over de achtergrond van deze geschiedenis.

De Farizeeërs vragen Jezus toestemming over die praktijk. Zij hopen dat Hij het er niet  mee eens zal zijn en verwachten dat Hij daardoor in de gunst en achting van mensen zal dalen.

Jezus beantwoordt hun vraag met een tegenvraag: of zij hun Bijbel niet kennen (dat was toen alleen het Oude Testament) waarin staat (Genesis 2:21-24) dat God man en vrouw heeft gemaakt en heeft gezegd dat een man zijn vader en moeder zal verlaten om zijn vrouw aan te hangen zodat zij voortaan één zijn. Wat God samengevoegd heeft, scheide de mens niet! Dat is duidelijke taal. Jezus verwijst naar het goede begin van de schepping. Toen heeft God het huwelijk Zelf ingesteld als een levenslange verbondenheid van man en vrouw. Ruimte voor echtscheiding is er niet.

Maar de Farizeeërs laten zich niet voor één gat vangen en vragen waarom Mozes dan wel geboden heeft een scheidbrief te geven. Ook dat vraagt weer enige toelichting. In Deuteronomium 24:1-4  kun je over die scheidbrief lezen. Waar gaat het daar over? Over echtscheiding? Nee. Als je goed leest, hoor je dat God verbiedt om een man, die zijn vrouw heeft weggestuurd, wéér met haar te trouwen als ze intussen met een ander getrouwd is geweest (dus niet als ze niet opnieuw getrouwd was). Zo'n tweede (of derde) huwelijk is voor God een gruwel. Een gruwel voor God is wat de heidenen deden die in Kanaän woonden: het land dat Israël zal krijgen. Daarom worden die heidenen gedood. God wil niet dat Zijn volk leeft zoals de heidenen in Kanaän leven.

Wat de scheidbrief betreft: die was er al. De Israëlieten hadden ermee kennis gemaakt in Egypte. Deut. 24 regelt dus niet de echtscheiding, maar legt die op een bepaalde manier aan banden. Eigenlijk zou God aan Mozes geboden moeten hebben om elke man en vrouw, die na scheiding hertrouwd was, te doden. Want hertrouwen na scheiding is in Gods ogen niets minder dan overspel, echtbreuk. Maar God is zo geduldig dat Hij het volk de tijd geeft om de zonden af te leren. God gedoogt een bepaalde scheef gegroeide praktijk opdat Israël zich zal bekeren. En God wijst de richting naar de weg van de omkeer, de bekering. Als Israël die dingen ter harte had genomen, zou echtscheiding steeds meer ingeperkt zijn. Maar Israël heeft van Gods geduld een speelruimte gemaakt om de echtscheidingspraktijk te verruimen.

In Zijn antwoord op hun vraag over de scheidbrief drukt Jezus dan ook elke speelruimte de kop in als Hij zegt: Mozes heeft vanwege de hardheid (= onbekeerlijkheid) van uw hart u toegelaten (dat is iets anders dan: geboden) uw vrouwen te verlaten, maar zo is het vanaf het begin (de goede schepping) niet geweest.

Wij kunnen wel zeggen: maar zoals het in het begin was, wordt het nooit meer. Toch blijft God op Zijn eis staan en roept ons terug naar dat goede begin in de weg van bekering tot Hem en gehoorzaamheid aan Zijn Woord. Jezus vervolgt: "Ik zeg u...." Als Hij zoiets zegt, is het heel belangrijk en mogen wij het niet naast ons neerleggen. Als we het toch doen, brengt ons dat geestelijke, eeuwige schade. "... wie zijn vrouw verlaat anders dan om hoererij..." Die uitdrukking staat voor overspel, echtbreuk. Dat is de enige reden om een huwelijk te verbreken (dat hoeft niet, als de overspelige echtgenoot berouw en verbetering toont, maar het mag en moet zelfs als de overspelige echtgenoot doorgaat met de overspelige praktijk). Want overspel verbreekt het huwelijk door de daad van overspel. Dat is de enige uitzondering, die Jezus noemt en die in de Bijbel bestaat. In Israël moest (lees Deut. 22) een overspeler, die op de daad betrapt was, gestenigd worden, zo had God aan Mozes geboden. Dat betekende dat de man of vrouw die
achterbleef, weduwnaar of weduwe was geworden en voor hem of haar was de weg vrij voor een nieuw huwelijk.

Wat Jezus hiermee bedoelt, is dit: scheiding is erg. Want zo is het vanaf het goede begin niet geweest en nog minder door God bedoeld. Waarom is scheiding zo erg? Omat man en vrouw samen de ene mens zijn die naar het beeld van God is geschapen (Genesis 1:26 en 27). Dat is iets te ingewikkeld om het nu precies uit te leggen. Maar in het huwelijk staan man en vrouw het dichtst bij God, beelden zij samen iets van Hem uit in geestelijk opzicht.

Scheiding raakt dus aan God zelf. Scheiding verbreekt namelijk het beeld van God. Daarom kan God scheiding niet toestaan. Maar als het er toch van komt, omdat het niet anders kan, dan is dat wel heel erg. God zelf voelt er a.h.w. de pijn van. Het raakt Hem ook. Maar het is veel erger als je daarna opnieuw trouwt. Want dan pleeg je echtbreuk. Dat nieuwe huwelijk is overspel, hoererij. Omdat voor God het eerste huwelijk blijft bestaan. Er is voor God maar één mogelijkheid als man en vrouw in het huwelijk werkelijk niet meer samen kunnen zijn, omdat het misschien voor één van beide (te) gevaarlijk is geworden. Dat is scheiding van tafel en bed.

Ontbinding van het huwelijk is een onmogelijke mogelijkheid omdat mensen het huwelijk wel kunnen ontbinden, maar voor God is het onontbindbaar. Wat God heeft samen gevoegd, scheide de mens niet. Als een jongen en een meisje vrijwillig voor elkaar hebben gekozen, zitten ze voor God hun leven lang aan elkaar vast. Tot de dood hen scheidt. Dat is negatief geformuleerd, want als je van elkaar houdt, wil je niet van elkaar af. Dat betekent dat je voor je huwelijk moet vechten, je uiterste best moet doen om er het allerbeste van te maken. Het huwelijk is een gave en opgave. Maar je kunt van elkaar niet meer af.  Al doe je dat wel, dan ben je voor God van elkaar niet af. Trouw je opnieuw, dan is dat voor God alsof je overspel pleegt, alsof er een derde in het spel is.

Ik weet wel dat bijna iedereen er anders over denkt, maar niet wat iedereen denkt of zegt, geeft de doorslag. Wel wat God ervan denkt en zegt. Want voor Hem moeten we ons eenmaal verantwoorden als we bij ons sterven worden
opgeroepen om rekenschap van ons leven af te leggen.

Je zegt misschien: dit is allemaal wel heel zwart-wit. Dat vonden de discipelen van Jezus ook. Zij zeggen (vers 10): dan is het maar beter om helemaal niet te trouwen. Dan is trouwen een waagstuk. Dan zegt Jezus: niet alle mensen vatten dit. In de grondtekst van het Nieuwe Testament (Grieks) staat: niet iedereen geeft aan dit woord plaats. Daar komt het op aan! Zijn we bereid om plaats te geven in ons leven aan het woord van Jezus!? Hij spreekt Zijn woorden niet om ons te veroordelen, maar juist om ons te behouden. Hij wil ons behouden. Hij weet dat elke weg die tegen Gods wil ingaat, een weg is naar het eeuwig verderf. We kunnen Gods woord afwijzen omdat we het hard vinden, of omdat we er niet naar willen luisteren, of omdat het tegen onze wil ingaat. Dan zijn de gevolgen voor onszelf. We kunnen ook plaats inruimen voor het woord van God door ernaar te luisteren en onszelf er voor over te hebben, ook al gaat het dwars tegen ons in. Jezus zegt: "... die het gegeven is, die ruimen er plaats voor in". Die het gegeven is...! Maar Hij wil aan ons geven dat we ondanks alle innerlijke pijn en moeite, die we met Zijn woord hebben in onze concrete situatie, niets liever willen dan luisteren naar Zijn stem.

Wordt het dan makkelijk? Nee, moeilijk blijft het om iets te doen wat tegen onze wil ingaat. Jezus gebruikt het voorbeeld van mensen die gesneden zijn. In Zijn dagen kwam dat voor: mannen die dienden in een harem als eunuch. De een was zo geboren, de ander was door mensen gesneden, ontmand door een koning of keizer om op de harem te kunnen passen. Vervolgens noemt Jezus mensen die zichzelf gesneden hebben om het koninkrijk der hemelen in te kunnen gaan. Je moet dat laatste niet letterlijk nemen. Een man hoeft zich niet letterlijk te laten castreren en vrouw niet iets soortgelijks om de weg naar het huwelijk af te sluiten. Het gaat om een innerlijke keuze, die je voor jezelf, in vrijheid, voor Gods aangezicht neemt.

Dat je besluit: ik blijf alleen nadat ik gescheiden ben. Misschien kon het echt niet anders dan uitlopen op een scheiding. Misschien heb je geprobeerd om er het beste van te maken. Misschien heb je hulp gezocht en ben je in therapie o.i.d. geweest. Het zal veel verdriet gedaan hebben en misschien nog doen. Maar dat je toch weet: van God kan de scheiding al niet. Nog eens: dat blijft pijn doen, ook naar God toe. Het blijft een wond die altijd schrijnt. Maar in de weg van berouw is er vergeving.

Ga je echter verder dan scheiding (zoals je al een keer gedaan hebt en het opnieuw op een scheiding is uitgelopen), dan sla je bewust een weg in die regelrecht tegen Gods gebod en woord ingaat. Een weg van overspel. Dat kan niet. De enige mogelijkheid dat het wel kan is (nog eens): overspel van de ander.

Ik schrijf dit niet om de weg naar het aards geluk voor jou af te wijzen. Ik schrijf je dit om je de weg naar het hemels geluk te wijzen. Wie tegen Gods wil ingaat, krijgt God tégen zich. Wie de weg van God gaat, hoe moeilijk het ook is, heeft God mee. Hij zal je steunen en bijstaan in alle moeiten en verdriet. En bij alle gebrokenheid van het aardse leven, mag je van Hem een uitzicht ontvangen op het hemelse leven, op de bruiloft van het Lam. De kernvraag is: ben je bereid met het oog op het binnengaan in het Koninkrijk der hemelen, het eeuwige leven, als een 'eunuch' door het leven te gaan, dus ongehuwd verder te gaan? Met alle pijn die daarbij hoort, maar met God aan je kant? Of wil je daarvoor niet kiezen en maak je een keuze die tegen God ingaat, een keuze die wel de deur naar aards geluk open zet (zoals je verwacht), maar de deur naar het eeuwig geluk sluit (wat je zeker kunt weten uit de Bijbel)? Over die dingen gaat het!

In de  weg  van gehoorzaamheid aan de Bijbel, het woord van God, wordt van ons wel eens een offer gevraagd. Dat vergeten wij vaak. De bereidheid tot het offer is vandaag bij veel mensen ver te zoeken. Jezus Zelf heeft het grootste offer gebracht en door Zijn genade kunnen wij ook offers brengen. Desnoods het offer om ongehuwd verder door het leven te gaan. Met God aan onze kant!

Het is al een lang antwoord geworden. Ik kan me voorstellen dat lang niet al je vragen beantwoord zijn. Daarom wil ik graag verder met je schrijven als je er behoefte aan hebt. Veel sterkte en kracht van Omhoog toegebeden bij het overwegen van deze moeilijke, diep ingrijpende dingen. Doe het vooral biddend!

Dit artikel is beantwoord door

Ds. P. van der Kraan

• Geboortedatum:
  06-02-1948
• Kerkelijke gezindte:
  PKN (Hervormd)
• Woon/standplaats:
  Arnemuiden
• Status:
  Actief

129 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven