Bloemen op een graf of grafkist

Ds. M.F. van Binnendijk | Geen reacties | 30-11-2005| 00:00

Bloemen op een graf of grafkist is in onze kerk (Gereformeerde Gemeenten) niet gebruikelijk. Ik zie niet in waarom dit niet zou mogen. Het kan toch ook een teken zijn van psalm 103:8? Dan kan het juist toepasselijk zijn.

In een tijd waarin er nauwelijks over de dood gesproken wordt, vind ik het treffend een vraag als deze te vernemen. Ik zou er zelf heel wat meer over willen zeggen dan de vraagsteller beoogt.  Bloemen op of om de kist zijn we niet gewoon in de Gereformeerde Gezindte (dat bedoel je met gg, neem ik aan). Als 'Bonder' beantwoord ik deze vraag maar eenvoudig vanuit het veld van mijn eigen ervaring.
 
"Zeg het met bloemen..." Het is maar net hoe je het bekijkt. Het kan een afspraak zijn in de gemeente (zie beleidsplan) dat het niet gebeurt. Maar dit vraagt echter een bijzonder duidelijke communicatie naar de gemeente en vooral naar buiten toe. Want dit is niet altijd helder wanneer 'buitenkerkelijken' hun moeder of opa komen te begraven en niets van 'ons ' kerkelijk milieu weten.
 
"Zeg het met bloemen..." Ik bespaar je de pijnlijke ervaring van onkerkelijke kleinkinderen, die bij oma's begrafenis met een kar vol bloemen aankwamen die op de kist moesten, en vlak voor de dienst begon haast op de vuist gingen met de begrafenisondernemer, die zei "dat we dat hier niet geweun zijn".
 
"Zeg het met bloemen..." Maar wat wil je zeggen? Hebben we zelf geen woorden? Is het gebrek aan woorden? Dat kan. Maar we zouden onszelf eens moeten afvragen wát bloemen dan zeggen. Aan ons. Aan anderen. Juist rondom de dood kan een bloem een teken zijn van hoop, nieuw leven. Zeker. Maar de dood is zeker niet mooi. En ik vrees dat we in dat besef ook wel eens al te gemakkelijk met een stuk verbloeming weglopen, dan dat we de realiteit van de dood -die tegennatuurlijk, onnatuurlijk, het loon der zonde is- onder ogen durven zien.
 
"Zeg het met bloemen..." Wat betreft Psalm 103 : 8 (je bedoelt berijmd: "Gelijk het gras is ons kortstondig leven"), ach: ik zou dan nog eerder een bosje droogbloemen waarderen als symboliek, dan een verse bos tulpen. Nog afgezien dat Psalm 103 juist laat zien dat het niet om de mooie bloem gaat, maar om de kwetsbare, sterfelijke bloem. Psalm 103 staat juist in het teken van de tragiek van verlies en sterven. Ik neem je vraag uiterst serieus en bedoel het niet denigrerend, maar welke waarde hechten wij toch aan bloemen "met de dood voor ogen"? In het zien van de ontluistering en aftakeling van het menselijk lichaam... Laten we de dood niet verbloemen als iets dat bij het leven hoort, noch om de dood zelf op te fleuren.
 
Ik neig -wat begrafenissen betreft- persoonlijk steeds meer naar soberheid in de omgangsvormen rondom een begrafenis. (Wat voor kist? Dragers? Bloemen? Auto? Volgauto? Koffie met of zonder broodmaaltijd? enz. enz.)
 
Ik spreek nu niet alleen als predikant die met regelmaat aan het graf sta van gemeenteleden, en gesprekken voer met familie en uitvaartverzorgers. Ik zie het ook als zoon die zijn moeder vorig jaar 3 december heeft begraven (als zoon dus, niet als predikant) en binnen afzienbare tijd (naar de mens gesproken) ook zijn vader. Zelf heb ik wel mijn grootmoeder begraven. Daarin had ik (als kleinzoon in een grote familie) niet in alles inspraak. Wat mij persoonlijk tegenstond was, dat toen de kist daalde, een haag van dennentakken het gat 'dichtten', toen de kist onder het maaiveld kwam.
Waarom juist dán een zo bijzondere (en voor velen ook verschrikkelijk en onomkeerbaar) moment verbloemen en toedekken? Misschien zouden wij (zeker als predikanten) de mensen beter moeten begeleiden of voorlichten in het omgaan met de dood en begrafenissen. Juist omdat ze zo ingrijpend zijn! "Bereid uw huis" heeft ook zeker met deze laatste dingen te maken.
 
Ik kan heel goed invoelen, dat sommigen hun geliefde misschien iets stoffelijks willen meegeven. Een takje, een boekje, een kleine herinnering. Als het staat in het kader van verwerking, heb ik er in principe geen bezwaar tegen. maar wanneer het komt in de sfeer van "iets voor onderweg", dan hebben we het gebied van heidendom betreden. Houd vast dat dit meer over de nabestaanden zegt dan over de overledene. Het heeft ook alles te maken met verwerking. Een stukje symboliek, of gevoel mag -wat mij betreft- wel enige ruimte hebben. Maar laten we vasthouden, dat wij hier op aarde nog altijd (!) zaaien in verderfelijkheid.
 
Wat niet met je eigenlijke vraag te maken heeft, maar wat ik op deze plaats toch aan de lezers wil meegeven, is dit. Probeer -voor je persoonlijke verwerking- zoveel als mogelijk mee te maken van de begrafenis. Voor zover we dat aankunnen. Heel belangrijk is de vraag, of de overledene thuis opgebaard wordt. Mits er ruimte voor is, kan ik dit zeker aanraden. Het is Bijbels en in Nederland (tot voor kort) heel gangbaar. Op deze manier heb je ongestoord de gelegenheid, om op elk willekeurig moment 'afscheid' te nemen.
 
Nog andere dingen kunnen we overwegen met het oog op verwerking. Bij het begraven van mijn moeder vorig jaar -we zijn met zes jongens- zijn we, al toelevend naar de dag van de begrafenis, gekomen tot minstens twee opmerkelijke dingen. Allereerst dat wij als jongens de kist droegen. Spontaan opgekomen, op de dag van de begrafenis zelf, was van heel andere orde. Eén van mijn broers merkte op: "Waarom de begrafenis niet helemaal afmaken?" Wie wilde, mocht het graf dichten (met niemand anders erbij). Ik vond dat aanvankelijk wel erg 'Amerikaans'. Maar als je er eenmaal staat, op die zonovergoten winterdag, samen met je broers, dat biedt dat een ongekend stukje verwerking. Zaaien in verderfelijkheid. Wat zal het rijk zijn, als we "erbij" zijn, wanneer de graven geopend zullen worden.
 
Ik hoop dat je met bovenstaande iets van mijn beleving kunt meemaken.
 
Ds. M. F. van Binnendijk
Capelle aan den IJssel

Dit artikel is beantwoord door

Ds. M.F. van Binnendijk

• Geboortedatum:
  30-11-1963
• Kerkelijke gezindte:
  PKN (Hervormd)
• Woon/standplaats:
  Stadskanaal
• Status:
  Actief

171 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven