Uiterlijk in het geloof

Ds. M.F. van Binnendijk | Geen reacties | 24-08-2003| 00:00

Waarom is het uiterlijk zo belangrijk in het geloof? Tenminste als ik bij mijn vriendin in de kerk ben zie ik allemaal donkere pakken, lange rokken en hoedjes. God zegt: Geef mij je hart en met dat hoedje ben jij geen haar beter of slechter. Hoe denkt u daar over?

Ik zou veel kunnen zeggen van "de hoed en de rand", ik bedoel: van "de hoed en de rok". We kennen allemaal wel het overtrokken woordspel van "gelaat, gewaad, gepraat, gebraad". Voor wie dit niet kent, het zou betekenen, dat een oprechte christen herkenbaar moet zijn aan zijn gezicht, zijn kleding, aan wat hij zegt en aan wat hij eet.

De vraag luidt, hoe ik erover denk. Daarom geen direct antwoord, maar een enkele gedachte.
 
1. Achtergrond

Wanneer de apostel Paulus schrijft dat zij die geloven een leesbare brief van Christus (behoren te) zijn, en een reuk des levens ten leven hebben af te geven, dan is dat wel principieel -zij het niet alléén- een zaak van het hart. Daarbij doet Jacobus ons beseffen, dat "het geloof zonder de werken dood is". Daarom stel ik, dat orthodoxie (recht in de leer) te allen tijde gemengd behoort te zijn met orthopraxie (een rechte en Gode welbehaaglijke levenswandel, ofwel de heiligmaking). In gewoon Nederlands: Woord én daad tezamen.
 
Anders gezegd: een geloof, dat niet uiterlijk te merken is door een ander (wie dan ook), is evenzeer dood. Een verborgen omgang des Heeren kan niet bestaan, of is op zijn minst ondeugdelijk, wanneer dit niet gepaard gaat aan een openbaar geloofsleven. Rechtvaardigmaking en heiligmaking zijn niet dan tweelingen in het geloof.
 
Een man op een receptie werd vanwege zijn 25-jarig werkverband door de directeur toegesproken en het volgende toegevoegd: "We weten dat je een kerkelijk mens bent. Maar dat hebben we (gelukkig) nooit aan je kunnen merken."
 
2. Ten aanzien van de hoed

We kennen de teksten over de hoofdbedekking bij Paulus. Deze laat ik rusten, en wil komen tot een meer praktische overweging.

Het hoedje: een zaak van het hoofd, die geen hoofdzaak mag zijn. We kennen allemaal wel de gebruikelijke teksten van Paulus e.a. We weten van de "macht op het hoofd om der engelen wil". Van de haardracht enz. Bijbelse gegevens genoeg. Dat laat ik rusten. Met alleen tekstverwijzingen zijn onze jonge mensen (en ook wijzelf) niet te overtuigen noch gediend. Terecht. Zij vragen naar het waarom, naar de beleving en de overtuiging erachter. Als je door de kerkenraad (en de traditie der gemeente) geacht wordt wel een hoed te dragen bij openbare geloofsbelijdenis, Heilig Avondmaal en Doop, dan is het bepaald inconsequent om geen hoed te  dragen in de 'gewone' eredienst.
 
3. Ten aanzien van de rok

De Schrift spreekt duidelijk over een onderscheid in kleding ten aanzien van de man en de vrouw. De bedoeling, naar ik ergens las, is met name duidelijkheid in seksedifferentiatie (ik bedoel dit aanwijzend, niet voorschrijvend). Wanneer wij op straat iemand achterop lopen behoren wij ons niet te hoeven afvragen of de persoon vóór ons een man of vrouw is. De opmerking, dat vrouwen in het middenoosten broeken droegen, snijdt geen hout, omdat mannen (weer) anders gekleed gingen en seksedifferentiatie duidelijk was. En ja, ik weet ook dat onze winterse cultuur anders is dan de warme oosterse, en het dragen van een rok de dames veelal verplicht tot het dragen van vervelend kriebelende panty's.
 
4. Ten aanzien van het donkere pak.

De donkere pakken in de kerk vind ik nog iets geheel anders. Dat is niet alleen een zaak van stijl, maar ook hier van herkenning. En dan vooral met het oog op het ambt. Natuurlijk hoor ook ik wel de geluiden, wanneer iemand voor het eerst tot het ambt verkozen wordt, om in plaats van een zwart pak, te pleiten voor een hééééél donker grijs of een hééééél donker blauw pak. De één heeft nog een niet verschoten trouwpak in de kast hangen. Een ander ziet de kans schoon om "van al dat zwart" af te komen. Veel gemeenten hebben al sedert jaren 'zwarte' ouderlingen en 'gekleurde' diakenen en kerkvoogden. Alsof het ambt van diaken minder is dan dat van ouderling...
 
Merkwaardig is het overigens daarbij, dat (de kleur van) het pak van een ouderling gemakkelijker bespreekbaar is dan bijvoorbeeld de toga van de predikant, laat staan zijn ambtskleding op zondag en/of door de week. Ik meen dat het ambt zich mag laten aftekenen in het donkere pak als teken van herkenbaarheid. Wij zien toch graag meer 'blauw' op straat? En wit in het ziekenhuis? Wanneer een politieagent of arts aan zijn of haar uniform herkenbaar behoort te zijn, dan mag dat ook gelden van een ambtsdrager (predikant, ouderling, ouderlingkerkvoogd, diaken), en dan met name in zijn ambtelijke dienst. Zeker in de eredienst.
 
5. Samenvattend

Veel gemeenten binnen de rechterflank van de Hervormde Kerk, maar ook bij de afgescheiden gemeenten, hebben de neiging om van het uiterlijk een sjibbolet te maken, waarbij het Edom van de mode vaak maatgevender is (geworden) voor de bekering (en toegang tot het ambt, of tot het Avondmaal), dan de besnijdenis van het hart en de oprechte kennis en vreze des Heeren, die in het hart worden geboren.

Het één sluit het ander niet uit. Maar niet zelden sluiten wij dé ander, de naaste, uit juist vanwege dat ene. De Heere beware ons voor een al te farizeïstische hechten aan uiterlijkheden en gestolde tradities zonder inhoud, en zonder een oprechte bekering. Hij ziet het hart, én... Hij oordeelt het hart.
 
Mijn advies in deze is eenvoudig: "Een ieder zij in zijn en haar gemoed ten volle (en dan ook: ten volle!) verzekerd."
 
PS: Hoe opmerkelijk is het, dat werkelijk niemand -gelovig én ongelovig- het bezwaarlijk vindt of ter discussie stelt, om op Prinsjesdag voor de koningin een hoed te dragen (liefst zo opvallend mogelijk!). Waarom dan niet voor de Koning der Kerk?
 
Ds. M. F. van Binnendijk

Dit artikel is beantwoord door

Ds. M.F. van Binnendijk

• Geboortedatum:
  30-11-1963
• Kerkelijke gezindte:
  PKN (Hervormd)
• Woon/standplaats:
  Stadskanaal
• Status:
  Actief

171 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven