Standenleer in vroege kerk

Ds. M. Baan | Geen reacties | 21-10-2024| 11:43

Ik heb een vraag over de standenleer. Kent de vroege kerk en de kerk van de Middeleeuwen ook zoiets als de standenleer?

Wie deze korte vraag leest, botst mogelijk meteen tegen deze vraag aan: wat is dat? Standenleer?

Wel, in de gereformeerde theologie is (in bepaalde kringen) ooit onderscheid aangebracht tussen twee zaken, namelijk ten eerste de aanwezigheid van het ware geloof. Dat echte geloof heeft de Heere gewerkt. Dat zal nooit weggenomen worden. Dat noemt men de staat van het geloof. En ten tweede het functioneren van dat geloof en dat kan nogal eens fluctueren, want soms is het levende geloof krachtig werkzaam, maar op een ander moment kan het ware geloof ingezonken zijn, nauwelijks merkbaar zijn voor een kind van God, zodat hij aan het bestaan van het geloof in zijn ziel zelfs hevig gaat twijfelen. En dat is dan de stand van het geloof. Zo komt het dus wel voor, dat iemand zegt: de staat van mijn geloof ligt vast in de Heere, maar de stand is momenteel zeer droevig.

Of dit onderscheid tussen staat en stand ook in de Bijbel voorkomt? Je komt in de Bijbel wel de aanduiding tegen van “staat en stand.” In Jesaja 22:19 lezen we: en Ik zal u afstoten van uw staat, en van uw stand zal Hij u verstoren. Maar daar wordt geen duidelijk onderscheid gemaakt tussen de aanwezigheid en de toestand van het geloof. Daar gaat het over iets anders.

Kent de Bijbel helemaal geen onderscheid, zoals staat en stand beogen aan te geven? Zeker wel! Meerdere malen komen we in de Evangeliën tegen, dat de Heiland spreekt over een klein geloof en over een groot geloof. Beide zijn een vorm van echt, waar geloof, maar de kracht, de werking ervan is uiteraard heel verschillend. 

Persoonlijk geeft ik aan het gebruik van de aanduidingen groot geloof (dat is krachtig geloof) en klein geloof (dat is het niet of nauwelijks functioneren van het geloof) verre de voorkeur. Waarom? Omdat je met dat onderscheid tussen staat en stand in de verleiding wordt gebracht om èn de staat èn de stand nog weer eens verder te gaan onderverdelen. Maar dat heeft met Bijbelse theologie niets te maken, maar alles met een doorgeschoten gebruik van de filosofie. Spurgeon heeft daar al eens tegen gewaarschuwd toen hij zei: er zijn mensen, die een haar van begin tot eind precies in twee helften weten te verdelen. Dat is bijzonder knap, maar... je hebt er verder niets aan!

En de vroege kerk en de Middeleeuwen? In de Middeleeuwen waren de theologen er ook sterk in om allerlei zaken in onderverdelingen te splitsen.  Maar ik ben daar (en ook niet bij de oude kerkvaders) nooit iets tegengekomen over staten en standen. Maar dat kan dan natuurlijk wel eens aan mij liggen…!    
 
Met een hartelijke groet,
Ds. M. Baan

Dit artikel is beantwoord door

Ds. M. Baan

• Geboortedatum:
  16-02-1946
• Kerkelijke gezindte:
  PKN (Hervormd)
• Woon/standplaats:
  Veenendaal
• Status:
  Actief

118 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven