Emoties van God

Ds. T. Schakel | Geen reacties | 31-07-2024| 10:29

Pas zei iemand tegen mij dat volgens Calvijn God geen emoties heeft. Klopt dit? In de Bijbel uit Hij toch wel emoties, zoals vreugde (bij bekeerde zondaren), woede (over de zonde) en jaloezie (bij het dienen van afgoden). Ook staat er dat je de Heilige Geest kunt bedroeven.

Beste vraagsteller,
 
Ik heb lang niet al de werken van Calvijn gelezen, maar voldoende om aan te nemen dat je gesprekspartner mogelijk doelde op Calvijns bekende zogenaamde ‘accomodatieleer’. Kort en simpel gezegd betekent dit dat Calvijn aannam dat de manier waarop in de Bijbel over Gods openbaring wordt gesproken, aanpassingen zijn waarbij God ons begripsvermogen tegemoet komt. Om een duidelijk voorbeeldje te geven: als de Bijbel spreekt over Gods oren of ogen dan wordt God, die immers Geest is en geen lichaam heeft zoals wij, met woorden zo weergegeven alsof Hij een gestalte zou hebben met oren en ogen, zodat wij kunnen begrijpen dat hij opmerkzaam is.

In de Bijbel vinden we veel van zulke uitdrukkingswijzen, die in de theologie ‘antropomorfismen’ genoemd worden. God wordt beschreven met menselijke eigenschappen zodat wij iets van Hem kunnen begrijpen. Zo past God zich in Zijn openbaring aan aan ons begripsvermogen. Nu geldt dit volgens Calvijn ook voor emoties. Dus als de Bijbel schrijft over Gods emoties zoals vreugde of woede, dan is dat omdat God zich op menselijke wijze openbaart zodat wij iets van Hem kunnen begrijpen, maar in werkelijkheid zou Hij daarboven staan.
 
Dit is een gedachte van Calvijn die in sommige gevallen helpend kan zijn, maar ook zijn problemen kent. Want als je hier consequent en radicaal mee door redeneert, zou het betekenen dat de ‘geopenbaarde God’ in de Bijbel een andere God is dan de ‘werkelijke God’ die wij dus niet kunnen leren kennen. Persoonlijk denk ik dat Calvijn zichzelf een klein beetje heeft laten vangen in zijn theorie en in zijn iets te koude, statische Godsbeeld dat soms meer lijkt op de koude, afstandelijke God van de Griekse filosofen dan op de God van de Bijbel. Dit zeg ik met verdere grote achting voor Calvijn, maar geen enkele theoloog en reformator heeft natuurlijk altijd in alle dingen 100 procent gelijk. Je moet ook proberen te begrijpen dat emoties niet in elke tijd en cultuur op dezelfde manier bekeken werden. Kijk alleen maar naar de afgelopen honderd jaar. Tegenwoordig is het iets positiefs om je emoties te uiten en open en eerlijk te zijn, maar nog maar honderd jaar geleden juist niet. Je merkt het verschil heel goed in contact met verschillende generaties. Oudere mensen vinden het vaak lastiger om over emoties te spreken dan tieners en twintigers van vandaag de dag. Dat is omdat emoties tegenwoordig anders gewaardeerd worden dan vroeger.
 
Zelf denk ik ook dat het een misvatting is om te suggereren dat emoties behoren tot het aardse en stoffelijke en dat God daarboven verheven is. Ook de uitingen van emoties moeten niet geassocieerd worden met zwakte. Emoties lijken wezenlijk onderdeel te zijn van een persoonlijkheid en kleuren iemands karakter. Wij mensen zijn geschapen naar het beeld van God, en het is daarom helemaal niet vreemd om aan te nemen dat emoties ook in God te vinden zijn. In de Bijbel ontmoeten wij de God van Israël, de Vader van onze Heere Jezus Christus, die met innerlijke gevoelens van barmhartigheid of met brandende woede zich verhoudt tot mensen. Laten we maar aannemen dat God die emoties niet ‘speelt’ maar dat ze werkelijk zijn.

Er is natuurlijk wel een wezenlijk verschil tussen onze emoties en die van God. Die van ons zijn aangetast en aangedreven door de zonde, maar die van God zijn volmaakt. Wij kunnen dus emoties bij onszelf op ongepaste wijze tegenkomen (bijvoorbeeld verheugen over onrecht: leedvermaak.) Maar in God is in het geheel geen duisternis (1 Johannes 1:5), dus bij Hem zijn Zijn emoties volledig in overeenstemming met Zijn rechtvaardigheid en heiligheid.
 
Tot slot wil ik nog besluiten met erop te wijzen dat Calvijn wel degelijk een goed punt heeft met zijn accomodatieleer: God past zich aan aan ons begripsvermogen. Dat is zonder meer waar, maar dat zien wij het meest en het duidelijkst in de Heere Jezus Christus. God wordt Zelf mens om ons te bereiken. In de Heere Jezus Christus ontmoeten we werkelijk God. En Hij werd mens van vlees en bloed, zodat jij en ik er geen enkele twijfel over hoeven te hebben dat in Hem dezelfde emoties rondgingen als in ons. De pijn die Hij voelde was werkelijk pijn, geen toneelspel. En de vreugde die Hij ervoer was werkelijke vreugde, geen doen alsof. En de liefde die Hij had voor verloren zondaren was (en is) wérkelijke liefde. Daar zit geen verborgen agenda achter, of een God die uiteindelijk anders blijkt te zijn dan hoe Hij zichzelf heeft geopenbaard in Jezus Christus. Wie God écht wil leren kennen, hoe Hij is en wie Hij wil zijn, moet naar de Heere Jezus Christus kijken. Zó wil God bekend staan, want zó is Hij ten diepste werkelijk.
 
Liefdevolle groet,
Ds. T. Schakel

Dit artikel is beantwoord door

Ds. T. Schakel

• Geboortedatum:
  08-05-1990
• Kerkelijke gezindte:
  Bond van Vrije Evangelische Gemeenten in Nederland
• Woon/standplaats:
  Yerseke
• Status:
  Actief

8 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven