Vraag
Opvallend zijn de verschillen rond het geven van pastoraat binnen kerkelijke gemeenten. Op verjaardagen, familiebijeenkomsten of een gesprek met vrienden blijkt dat dit in elke Gereformeerde Gemeenten anders is en wordt ervaren. Er zijn gemeenten waar we jaloers op kunnen zijn. Wat een pastoraat, ook in vacante gemeenten! Dit gunnen wij elke jongere en oudere. Helaas behoren wij tot een gemeente waar het pastoraat behoorlijk te kort schiet. Zijn hier landelijk afspraken voor binnen de Gereformeerde Gemeenten?
Hoewel wij al een geruime tijd een dominee hebben, is hij bij het overgrote deel van de gemeente nog nooit op bezoek geweest. Ouderen worden niet standaard bezocht. Wanneer wij gezond blijven, is het in de lijn van de verwachting dat we onze dominee, mocht hij nog tien jaar in onze gemeente staan, niet over de vloer krijgen, want ook bij een 25-jarig of 40-jarig huwelijksjubileum komt hij niet. De praktijk om ons heen bewijst dat dit vrij gebruikelijk is. Uiteraard zijn we dankbaar dat we gezond zijn en tot nog toe niet in het ziekenhuis hebben geleden, hoewel... Onze dominee komt niet standaard op bezoek als je in het ziekenhuis ligt of hebt gelegen, zelfs ernstig zieken worden niet of nauwelijks bezocht.
Onlangs hoorden we een vriend vertellen dat een Ger. Gem.-predikant bij een ernstig ziek persoon 51 keer op bezoek is geweest tijdens het ziek- en sterfbed. Wat een pastoraal hart heeft deze predikant. Onze dominee is één keer geweest bij een vrouw uit onze wijk die op middelbare leeftijd overleed. Ook gebeurde het dat een familie drie keer deze dominee heeft moeten bellen voordat hij op bezoek ging bij een gemeentelid dat ernstig ziek in een verpleeghuis lag.
Kan en mag een predikant altijd schuilen achter het feit dat de gemeente groot is en dat hij het druk heeft? Dit zal natuurlijk zo zijn, maar soms denken we: zijn predikanten niet te veel bezig met zaken waar niet hun eerste roeping ligt? Dan denken we aan allerlei activiteiten voor deputaatschappen, politiek enzovoorts. Het kan en mag toch niet zo zijn dat een dominee gemeenteleden in het ziekenhuis niet bezoekt, maar wel met regelmaat naar het buitenland gaat voor allerlei werkzaamheden? Soms bekruipt ons het gevoel: wat doet onze dominee dan wel? Natuurlijk is voorbereiding op de preken een hoofdtaak, maar ondertussen belijden we ook dat ze niet alleen leraar zijn, maar ook geroepen als herder. Op huisbezoeken hebben we dit meermaals aangekaart. Dit wordt dan uiteraard meegenomen...
Antwoord
Vriendelijk dank voor je vraag waarin het gaat over het pastoraat binnen de Gereformeerde Gemeenten. Je begint met een constatering die juist is. Er zijn grote verschillen als het gaat om pastorale zorg. De gemeente waar jij mag kerken heeft een eigen herder en leraar. Andere (soms ook grote) gemeenten zijn vacant. Ook in die gemeenten moet en mag pastorale zorg verleend worden.
Dat brengt bij de vraag: wat is pastorale zorg? Daarover is veel geschreven en nagedacht. Dan gaat het erover wat er allemaal onder pastorale zorg wordt verstaan en hoe die zorg vormgegeven wordt.
In jouw vraag beluister ik de pastorale zorg bij blijde, verdrietige en zorgelijke omstandigheden. Dat vind je primair de taak van de eigen predikant. Die opvatting begrijp ik en daar wil ik ook bij aanhaken. Je geeft aan wat je mist in de pastorale zorg van je eigen predikant in vergelijking met predikanten in andere gemeenten, die veel meer betrokken zijn op de pastorale zorg. Je spreekt een verlangen uit dat dat ook in je eigen gemeente zo zou mogen zijn. Dat is goed te begrijpen; als het goed is, heeft een predikant niet alleen een roeping tot leraar, maar ook tot herder.
Er zijn daarbij wel enkele aspecten, die je niet mag vergeten. Daar wil ik graag aandacht voor vragen. Elke predikant, elke ambtsdrager, die pastoraat verleent, loopt altijd met het gevoel dat hij daarin tekort schiet. Er is zoveel pastoraal werk dat er altijd wel iets blijft liggen. Het is altijd te weinig… In het pastoraat zijn veel onverwachte zaken die niet zichtbaar zijn voor een gemeentelid. Een belletje van een jongere in nood, van een echtpaar van wie de relatie op springen staat en vul maar aan. Je zou dat het onzichtbare pastoraat kunnen noemen, wat vaak tussen allerlei andere werkzaamheden en afspraken gepland moet worden.
Het volgende wat aandacht vraagt is de duidelijkheid die er in een gemeente zou moeten zijn over de afspraken wat betreft het pastoraal. Het verdient aanbeveling dat een kerkenraad die gemaakte afspraken met de gemeente communiceert en daar duidelijk over is. Helderheid voorkomt veel verwarring.
Als de gemeente een eigen predikant heeft, maakt het verschil of het zijn eerste gemeente is. Andere verschillen zijn de grootte van de gemeenten en of er veel ouderen of juist veel jongeren deel uitmaken van de gemeente. Elke situatie vraagt van kerkenraad en predikant om keuzes te maken en die keuzes dus duidelijk aan de gemeente voor te leggen. Een keuze kan zijn dat ouderlingen veel van het pastoraat van een predikant overnemen omdat de gemeente erg groot is. Soms vraagt het beleid bijstelling, waarna dat helder naar de leden toe gecommuniceerd moet worden.
Een ander aandachtspunt is, dat ieder moet doen wat hij beloofd heeft. Belooft een predikant of ouderling dat hij ‘binnenkort’ op bezoek komt, dan moet dat ook gebeuren. Wordt daar vanaf geweken, dat moet dat aan de betreffende leden doorgegeven worden.
Je schrijft zo fijntjes als laatste zin van je vraag: “Dit wordt dan uiteraard meegenomen…” Ja, dat wordt vaak gezegd, maar of het ook werkelijk gebeurt? Ik vind zo’n uitspraak ook een belofte en daar hoort men als kerkenraad dus ook op terug te komen. Dat wekt vertrouwen, al kan het antwoord van de kerkenraad mogelijk flink tegenvallen.
De vele pastorale zorgen vragen ook veel aandacht. In sommige gemeenten zijn ouderlingen of ook anderen aangesteld als pastoraal werker. Ook dan zijn goede afspraken vereist. Pastorale zorg is dus een taak van de predikant én van de ouderlingen. Soms heeft een predikant geen gelegenheid om te komen en gaat een ouderling in zijn plaats. Mensen zien echter nogal eens uit naar de komst van de predikant. Dat is begrijpelijk. Gemeenteleden moeten echter niet de pastorale zorg van een ouderling onderwaarderen, alsof die zorg van minder waarde zou zijn. In vacante gemeenten doen ouderling immers ook het pastorale werk.
Ten slotte nog een opmerking: de primaire taak van een predikant ligt in zijn gemeente. Daarnaast zijn er noodzakelijke kerkelijke werkzaamheden die ook moeten worden gedaan. Als echter het beeld ontstaat, dat dát werk meer de aandacht heeft van de predikant, is dat zeker niet goed. Zijn hart moet in de gemeente liggen waar de Heere hem geroepen heeft. Het is de kerkenraad die daarop moet toezien.
Het is Pinksteren geweest. We mogen wel bidden of het pastorale werk van de predikant en van de ouderlingen gepaard mag gaan met de Geest der genade en der gebeden. Het pastorale werk moet ‘met alle macht’ gedaan worden, maar de Heere vraagt niet boven vermogen. Hij wil er wel om gebeden worden, zowel in de binnenkamer als in het openbare gebed in de gemeente.
N. J. Teerds
Dit artikel is beantwoord door
N.J. Teerds
- Geboortedatum:24-09-1944
- Kerkelijke gezindte:Gereformeerde Gemeenten
- Woon/standplaats:Hendrik Ido Ambacht
- Status:Actief
Bijzonderheden:
ouderling; docent
