Jehovah: Van God Los (docuserie)

Afgelopen week heb ik de documentaire “Jehovah: Van God Los” bekeken. Ik was zeer geschokt bij het horen van de ervaringen en verhalen van de ex-Jehova’s. Tijdens en na het kijken kreeg ik wel wat vragen. Zo vraag ik mij bijvoorbeeld af in hoeverre wij als christenen soms niet een masker op hebben. Bij wat ik in de docu zag dacht ik vaak: hoe kún je dit denken of hoe kún je hier zo blind voor zijn? Bijvoorbeeld het beeld over de “slechte buitenwereld” herken ik ook wel in verschillende christelijke stromingen. Over het algemeen ben ik benieuwd wat u/anderen van de docu vindt/vinden.

Tot slot, in hoeverre zou het beeld vanuit de docu de hele groep Jehova’s representeren of gaat het om een selecte club bij wie het er zo extreem aan toe gaat (dat zou het niet meer of minder erg maken, maar toch)?

Beste vraagsteller,

Je stelt denk ik een belangrijk punt aan de orde. Wat de documentaire zelf betreft: ik heb de documentaire niet gezien. Ik weet ook niet of het veel zou uitmaken voor de beantwoording van de vraag, want ik zou niet weten hoe ik zou moeten beoordelen in welke mate het beeld dat daar geschetst wordt de hele groep van Jehova’s betreft. Wat de leer en de regels betreft mogelijk wel, maar wat de beleving betreft mogelijk minder. En het is nu eenmaal zo dat seculiere media, zaken die geloof aangaan niet altijd zo goed kunnen duiden.

Ik heb wat recensies gelezen van mensen die de documentaire hebben gezien en die zelf ook wat meer bekend zijn met de situatie. De wat meer kritische kijkers onder hen zeggen dat het geschetste beeld voor een deel zeker klopt, maar tegelijkertijd dat het slechts een deel van de werkelijkheid belicht en dat de nuance aangaande de grotere groep van Jehova’s ontbreekt. Ik kan daar verder geen oordeel over vellen, dus laat ik het daar maar bij wat dat betreft.

Maar belangrijker dan wat te kunnen zeggen over de Jehova’s, lijkt mij de vraag die je zelf ook stelt: hoe komt het dat mensen hierin meegaan en lopen we mogelijk zelf ook het gevaar in een dergelijk patroon verstrikt te raken? En zo ja, wat kunnen we er tegen doen?
 
Als eerste wil ik duidelijk stellen dat de religie van de Jehova’s Getuigen niets te maken heeft met het christelijk geloof. Dat moet iedereen die zich er ook maar enigszins in verdiept gelijk duidelijk zijn. Het gaat hierbij niet om een paar theologische verschillen. Het gaat om een compleet ander geloof waarbij het ook om compleet andere zaken gaat. En dat speelt hier ook een rol. Maar ik wil het probleem wat breder bekijken.

Ieder mens heeft een basis nodig om te leven, een basis aangaande wat belangrijk is en wat niet, wat waarde heeft en wat minder waarde heeft, wat waarheid is en wat leugen is, wat goed en wat verkeerd is. Maar ook wat je verwachtingen moeten of mogen zijn, wat jezelf en wat anderen betreft, wat de toekomst betreft, enzovoort. Ieder mens heeft zo een verzameling van regels, waarden en verwachtingen waar hij of zij bij leeft. De belangrijke vraag is: waar op heeft iemand dit gebaseerd?
 
Als je mensen vraagt waarop ze dit alles voor zichzelf baseren, dan zullen velen zeggen: dat bepaal ik zelf. Maar het is nogal naïef om dat te denken, want vrijwel iedereen baseert dit grotendeels, direct of indirect, op wat andere mensen zeggen. Dat kan op vele manieren tot stand komen. Bijvoorbeeld door wat je vanuit je achtergrond hebt meegekregen, alhoewel daar vaak op een bepaald moment ook wel een bewuste keuze bij wordt gemaakt. Maar het kan ook zijn omdat er dingen worden gezegd die je graag hoort en waarvan je graag wilt dat het zo zou zijn. Het kan ook zijn dat je zoekt en graag wilt dat iemand je een richting aanwijst om daar proberen een houvast in te vinden. Of misschien dat je vast zit in een bepaald groepsdenken, waarbij een meerderheid in de groep vindt dat iets zo is of zo hoort en dat je daar in meegaat. Het kan zijn dat het je wordt aangepraat als een dreigement. Maar je kan er ook in worden meegetrokken met zachte verleiding. En daarbij word je elke dag weer van alle kanten beïnvloed, waarbij je sommige zaken als aantrekkelijk beoordeelt en andere dingen misschien juist als afstotend. En zo zijn er allerlei manieren waarop dit stelsel van regels, waarden en verwachtingen tot stand komt en vorm aanneemt bij iemand.

Maar hoe dan ook, de kern ervan is dat het gebaseerd is op woorden en gedachten van mensen. Welke mensen dat zijn maakt in dit verband in wezen niet uit. De een zegt dit en een ander dat, maar in alle gevallen blijven het woorden van mensen. En mensen zijn eindig, feilbaar en onbetrouwbaar en daarom een erg slechte basis om op te bouwen.

Maar is er een andere basis mogelijk? De meeste mensen denken van niet. Maar als christen geloof ik dat die er wel is: namelijk de God van de Bijbel. Ik geloof dat er heel veel redenen zijn om aan te nemen dat de Bijbel een betrouwbaar verslag geeft van Gods handelen in de geschiedenis van de mensheid en daarbij ook op een betrouwbare manier bekend maakt wie Hij is en wat Hij met ons voor heeft. Hij is de God die ons heeft geschapen en die de hele schepping heeft gemaakt en met een doel. Alleen Hij weet werkelijk hoe het allemaal in elkaar steekt. En Hij heeft tot ons gesproken door Zijn profeten en door Zijn Zoon en ons zo alles bekend gemaakt wat wij moeten weten. De God van de Bijbel, Die alwetend is, betrouwbaar, vol van ontferming en van waarheid. Op Zijn woorden kun je bouwen.

Dat is voor mij de enige betrouwbare basis. Dat wil niet zeggen dat woorden van mensen geen waarde hebben. Maar wel dat je altijd moet vragen: waar baseert de persoon die iets zegt dat op? Als dit gebaseerd is op de eigen ideeën of de ideeën van andere mensen dan is dat een slechte basis. Om betrouwbaar te kunnen moeten ook de woorden van mensen gebaseerd zijn op de Bijbel en dan bedoel ik niet op een losse tekst waar een eigen draai aan wordt gegeven, maar vooral op de Bijbelse boodschap als geheel, alsmede de uitwerking daarvan zoals we die veelvuldig kunnen lezen in de Bijbel. De uiteindelijke basis moet altijd Gods Woord zijn, direct of indirect.

En daarmee kom je op de kern van de zaak: is het gebaseerd op de ideeën van mensen of op wat God heeft gezegd in de Bijbel. Bij de Jehova’s en soortgelijk groeperingen is het duidelijk gebaseerd op ideeën van mensen en in de seculiere wereld is dat vaak evenzo. Onder christenen zou je hopen dat het meer gebaseerd is op Gods Woord, maar helaas is dat lang niet altijd het geval. Er gaan heel wat ideeën rond die geen goede basis hebben in de Bijbel, of die zelfs aantoonbaar ingaan tegen wat de Bijbel onderwijst. Voeg daarbij dat de mens zondig is en geneigd tot alle kwaad en je hebt een kweekvijver van problemen.

Hoe zich dat verder uitwerkt zal van plaats tot plaats verschillen en afhangen van in welke mate er nog corrigerende factoren aanwezig zijn. Ook zal een rol spelen bij wie het gezag ligt en op welke wijze dat gezag wordt uitgeoefend. Maar als de ideeën van mensen de richting aangeven dan is de kans dat het helemaal verkeerd kan gaan nadrukkelijk aanwezig. En we zien dat overal gebeuren, zowel in de seculiere wereld als in bepaalde religieuze omgevingen.

Ik denk dat de enige manier om dit te voorkomen is te luisteren naar onze Schepper. Als we de Bijbel werkelijk serieus nemen en gezag laten hebben en we gewoon lezen wat er staat -en eerst maar eens beginnen met de hoofdlijnen van Gods plan te begrijpen, zodat we niet aan bepaalde details een vreemde draai gaan geven die ingaat tegen deze hoofdlijnen- dan denk ik we heel veel van deze misstanden kunnen voorkomen. We hebben een Herder die Zijn leven heeft gegeven voor Zijn schapen en die ons vraagt in Zijn voetsporen te gaan. Alles in het koninkrijk van God is het omgekeerde van hoe het in de wereld is. Zoals Jezus zegt in Markus 10: 42-45: “U weet dat zij die geacht worden leiders te zijn van de volken, heerschappij over hen voeren en gezag over hen uitoefenen. Maar zo zal het onder u niet zijn; wie onder u belangrijk wil worden, die moet uw dienaar zijn. En wie van u de eerste zal willen worden, die moet slaaf van allen zijn. Want ook de Zoon des mensen is niet gekomen om gediend te worden, maar om te dienen, en Zijn ziel te geven als losprijs voor velen.”

Of zoals Petrus zegt in 2 Petrus 3-8: “Immers, Zijn Goddelijke kracht heeft ons alles geschonken wat tot het leven en de godsvrucht behoort, door de kennis van Hem Die ons geroepen heeft... En daarom moet u zich er met alle inzet op toeleggen om aan uw geloof deugd toe te voegen, aan de deugd kennis, aan de kennis zelfbeheersing, aan de zelfbeheersing volharding, aan de volharding godsvrucht, aan de godsvrucht broederliefde en aan de broederliefde liefde voor iedereen.”

Hierin is geen plaats voor uitsluiting en afwijzing, voor dwang, voor (machts)misbruik of voor minachting. En hoe meer je groeit als christen, hoe meer je je eigen tekortkomingen gaat zien. Een beeld over een ‘slechte buitenwereld’ is dan ook onbijbels. Zeker is de wereld is slecht, maar wij zijn daar zelf onderdeel van. En in zoverre wij daar vrij van gemaakt zijn is dat alleen uit genade. Zoals Paulus zegt bijvoorbeeld in Galaten 1:4: “Onze Heere Jezus Christus, Die Zichzelf gegeven heeft voor onze zonden, opdat Hij ons zou ontrukken aan de tegenwoordige slechte wereld, overeenkomstig de wil van onze God en Vader.”

Of Kolossenzen 1:12-13: “Daarbij danken wij de Vader, Die ons bekwaam heeft gemaakt om deel te hebben aan de erfenis van de heiligen in het licht. Hij heeft ons getrokken uit de macht van de duisternis en overgezet in het Koninkrijk van de Zoon van Zijn liefde.” Of Kolossenzen 1:21: “En Hij heeft u, die voorheen vervreemd was en vijandig gezind, zoals bleek uit uw slechte daden, nu ook verzoend, om u heilig en smetteloos en onberispelijk voor Zich te plaatsen.”

Nee, daar is geen verdienste van ons bij. Wij zijn van hetzelfde hout gesneden als de rest. Het is niet om dat er iets goeds in ons zou zijn, het is alleen wegens Gods ontfermen. Naar jezelf kijken als beter dan de buitenwereld is dan ook volstrekt onbijbels. Een christen is iemand die erkent dat hij of zij net zo slecht is als de rest, maar weet dat hij of zij het van Gods genade in de Heere Jezus moet hebben. Dat bewaart een christen er ook voor zichzelf te verheffen boven anderen. Met de Bijbel hebben we een maatstaf van wat goed en wat verkeerd is en we blijven trouw aan wat Gods Woord zegt en blijven het verkeerde verkeerd noemen. En we doen niet mee aan de onvruchtbare werken van de duisternis (zie Efeze 5). Maar juist daarom proberen we het goede te doen, en kunnen we daden van mensen afwijzen maar nooit een mens zelf. 

Waar Gods Woord heerst in het hart van mensen daar heerst Gods Geest en daar vind je ook de vrucht van de Geest: liefde, blijdschap, vrede, geduld, vriendelijkheid, goedheid, geloof, zachtmoedigheid, zelfbeheersing (Galaten 5:22, Efeze 5:9). Maar waar Gods Woord niet heerst, daar heerst het vlees en vind je de werken van het vlees: overspel, hoererij, onreinheid, losbandigheid, afgoderij, toverij, vijandschappen, ruzie, afgunst, woede-uitbarstingen, egoïsme, onenigheid, afwijkingen in de leer, jaloersheid, moord, dronkenschap, zwelgpartijen en dergelijke (Galaten 5:19-21). En het is helaas een feit dat ook in christelijke kringen het nogal eens voorkomt dat vooral het vlees heerst en Gods Woord veel minder, met alle gevolgen van dien. Daar moeten we tegen strijden. 

Daarom is denk ik het beste dat we kunnen doen om niet in een dergelijk patroon verstrikt te raken is te leven vanuit Gods Woord en alles daaraan te toetsen zoals 2 Korinthe 10:5 zegt: valse redeneringen af te breken en alles dat zich verheft tegen de kennis van God, en elke gedachte gevangen te nemen om die te brengen tot de gehoorzaamheid aan Christus.

Ik hoop dat deze overdenking helpt.

Een hartelijke groet,
Gerard Slurink

Dit artikel is beantwoord door

G. Slurink

• Geboortedatum:
  12-02-1963
• Kerkelijke gezindte:
  Reformatorisch
• Woon/standplaats:
  Lahti, Finland
• Status:
  Actief

156 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven