Niet geluisterd naar mishandelde vrouw

A. J. C van Gent | Geen reacties | 31-05-2023| 15:31

Ik heb een vraag voor mijn vriendin. Ze is getrouwd met een narcist die haar veel pijn heeft gedaan. Hij heeft haar geestelijk en lichamelijk behoorlijk mishandeld. Ze heeft jarenlang alles voor hem gedaan. Hij was weinig thuis. Veel weg en kwam ook geregeld dronken thuis. Ook is hij bij de hoeren geweest. Mijn vriendin viel steeds meer af en liep uiteindelijk vast in haar werk.

Ze heeft verschillende keren voorgesteld om samen met haar man hulp te zoeken, maar dat wilde hij man absoluut niet. Hij vond dat zij het probleem was en niet hij. Hij was agressief, ook waar wij als vriendinnen bij waren. Op een gegeven moment heeft ze ons (twee vriendinnen) haar verhaal verteld en ook op haar werk. Heel moedig. Het heeft nog even geduurd voor ze professionele hulp durfde te zoeken. Ook is ze bij haar ouders gaan wonen omdat het bij haar man niet meer ging.

Haar man is gaan dreigen en naar de plaatselijke kerk waar ze bij aangesloten zijn gegaan en heeft het verhaal omgedraaid, precies zoals een narcist doet. De kerkenraad had wel een luisterend oor voor de man maar niet voor mijn vriendin. Van de kerkenraad mag je alleen scheiden als er overspel is geweest. Dat hij naar de hoeren ging was volgens hen geen overspel. Er is niet gekeken naar hoe onveilig die vriendin leeft, dat ze werd mishandeld, seksueel misbruikt en gedwongen tot dingen die ze niet wilde.

Mijn vriendin zet uiteindelijk geen stap meer in de kerk want het vertrouwen is weg. Wel was er nog enkel wat mailcontact. Er is nooit gevraagd hoe het met haar ging. In het dorp werd geroddeld over mijn vriendin en mensen namen het op voor haar man. Dat is en was pijnlijk voor mijn vriendin.

Ook zorgde dit voor geloofstwijfel. Want wil God dan dat je misbruikt wordt? Hoe moet je dan geloven? Mijn vriendin besloot niet meer naar de kerk te gaan en luistert nu mee met een HHK-gemeente elders in het land. Sinds kort is er een nieuwe dominee die wel met mijn vriendin heeft gesproken en uiteindelijk heeft ingezien dat haar man een narcist is. Hij heeft een gesprek met haar gevoerd, een luisterend oor geboden, maar verder is ze los gelaten.

Nu spreek ik mijn vriendin regelmatig en we blijven steeds op een punt komen van het geloof. Ze is moedeloos, weet het niet meer en zegt soms te denken dat het beter is niet te geloven. Toch kan ze het niet helemaal los laten. Haar ouderlijk gezin is ook gebroken en de gezinsleden kerken op verschillende plekken. Hoe kan God dit toelaten dat een narcist geloofd wordt in de kerk en er niet naar een mishandelde vrouw wordt geluisterd? Hoe moet je in God geloven na zo’n erge gebeurtenis? Ik hoop dat u haar vragen kunt beantwoorden.

Beste vriendin,

Je hebt een aantal vragen gesteld waarbij een stukje context is gegeven, maar het wellicht nog slechts het topje van de ijsberg is. Een heel aangrijpend levensverhaal. Wat een nood en ellende komt er zo in dit leven openbaar. Verwarring, radeloosheid, gebrokenheid. En ja, we belijden dat Genesis 3 ons de oorzaak eerlijk en radicaal leert. Evenzo schrijft het klassieke huwelijksformulier in deze lijn over “velerhande tegenspoed en kruis vanwege de zonde.” Alleen hoe anders is het als deze woorden werkelijkheid worden. Hoe pijnlijk is het als dit zelf wordt ervaren in het huwelijk en de door God gegeven paradijsbloem zo besmeurd, verwrongen en beschadigd het leven tekent. 

In de context die je schetst geef je een beeld van een complexe en tevens een intens verdrietige situatie. Mishandeling, dronkenschap, hoerenbezoek, agressie, dreiging, seksueel misbruik, enzovoorts. Een opeenstapeling van leed. Leed voor zowel man als vrouw, voor echtgenoot en echtgenote. Het is een schets van de bittere, rauwe werkelijkheid van dit geraakte huwelijksleven. En te midden van die context komen jouw vragen naar voren. Vragen die zich niet zo zeer richten op de specifieke situatie, maar volgens mij zijn samen te vatten in drie hoofdpunten:

-De rol van de kerk en kerkenraad in het pastoraat;
-De vraag hoe God dit levenslijden kan toelaten;
-De vraag naar de mogelijkheid van geloofsvertrouwen in dit geheel.

Ik vind het verblijdend om te lezen dat professionele hulp voor je vriendin is ingeschakeld. Ik hoop wel dat het een hulpverlener is die werkt vanuit een Bijbelse grondslag. Dat geeft een wezenlijke meerwaarde aan het mee-lopen en mee-lijden van de hulpverlener. Goed dat professionele bijstand wordt verleend, in de eerste plaats voor jouw vriendin zelf. Echter geeft het ook voor haar ouders en vriendinnen ruimte om er als ouder of vriendin er te zijn en niet alleen als hulpverlener. Ze heeft jou nu ook op andere manieren nodig. Naast mij ligt het opengeslagen boek “Liefdevol oog en open oor”, laat die titel jouw houding tekenen richting je vriendin. Wees er voor haar als vriendin: een biddende vriendin. Ook als je daarin zelf handelingsverlegen bent, zoek je heil en hulp bij de Heere alleen in Zijn Woord en met gevouwen handen.

In je verhaal proef ik vragen die raken aan de rol van de kerkenraad en de houding van de kerk in het algemeen. Vanuit de schets die je geeft begrijp ik die vragen. Voor mij is het echter wel slechts één kant van het verhaal en dat maakt het lastig om hier een goede weging en reactie voor te geven. Het is een pijnlijke ervaring dat de kerkenraad alleen een luisterend oor heeft gehad voor de man en niet voor de vrouw. Los van de vraag of dit feitelijk ook recht doet aan de werkelijkheid, is het gevoel van niet gehoord worden in dit opzicht wel de voedingsbodem voor het gegroeide wantrouwen tegen de kerk. Je schrijft over haar man als narcist en dat dit ook door een andere dominee is ingezien. Mocht het werkelijk zo zijn dat hij een (gediagnosticeerd) narcist is, geldt wel dat het doorgaans enorm moeilijk is om een narcist te doorgronden of te doorzien, dat maakt het voor een kerkenraad ook een lastige situatie. Van hen mag echter wel verwacht worden dat ze pastorale zorg verlenen vanuit Gods Woord, te midden van de rauwe werkelijkheid van dit huwelijk onder spanning en zo de echtgenoten bij te staan, een weg te zoeken, te begeleiden en mee te lijden. Dat wil niet zeggen dat de kerkenraad alle expertise zelf in huis heeft, zeker als het gaat om het snijvlak van professionele hulp en pastorale zorg. Doorverwijzen kan dan al heel helpend zijn, evenzo kan het nodig zijn om hulp van kerkelijke vertrouwenspersonen in te schakelen of gebruik te maken van expertise van stichting De Vluchtheuvel. 

Zoals ik jouw verhaal lees zit de pijn vooral in het ervaren gebrek van meeleven, door een liefdevol oog, een warm hart en een open oor. En ook als hier de zonde van roddel aan toe wordt gevoegd. Wat kan iemand zich dan eenzaam en verlaten voelen. De weg naar voren en naar achteren lijkt dan afgesloten. Het gebrek van een arm om je heen valt dan weg. Niemand zorgt voor lichaam en ziel. Links en rechts lijken de naasten weg te vallen. Leg je oor eens te luister bij Gods knecht, bij dichter David: “Ik zag uit ter rechterhand, en ziet, zo was er niemand, die mij kende, er was geen ontvlieden voor mij; niemand zorgde voor mij ziel. Tot U riep ik, o HEERE! ik zeide: Gij zijt mijn Toevlucht, mijn Deel in het land der levenden” (Ps. 142:4-5). In dit gevoel van verlatenheid sloeg David het oog omhoog, naar de trouwe Heere in de hemel. En als je vriendin dat niet meer zelf kan, breng haar dan als vriendin (of als twee vriendinnen) bij de Heere Jezus. Doe maar zoals de vrienden uit Mattheüs 9: “En zie, zij brachten tot Hem... En Jezus hun geloof ziende...” 

Zijdelings in je verhaal lees ik een echtscheidingsvraagstuk. Het is duidelijk dat dit huwelijk verre van voldoet aan een Bijbelse weerspiegeling van hoe een christelijk huwelijk zou moeten zijn: een beeld van Christus en Zijn gemeente. Het echtscheidingsvraagstuk is echter een pijnlijk gevolg van de andere oorzaken: persoonlijkheidsstoornis, een ergerlijk huwelijksleven, overspel (hoeren) en misbruik. Je stelt er weliswaar geen concrete vraag over, maar één corrigerende opmerking wil ik wel maken: hoerenbezoek en bijbehorende praxis is wel overspel. Het raakt de diepste intimiteit van een man en vrouw. Daarmee wil ik niet zeggen dat echtscheiding de enige begaanbare weg is. Want dit ingrijpende vraagstuk heeft echt meer context nodig en kan alleen besproken worden binnen de vertrouwelijkheid van een persoonlijk (ambtelijk) gesprek of te beginnen bij een vertrouwde christelijke hulpverlener. Voor zover niet bekend verwijs ik naar De Vluchtheuvel.

Alles bij elkaar heeft bij elkaar heeft de hele situatie bij je vriendin ervoor gezorgd dat ze geen stap meer in de kerk zet, want het vertrouwen is weg. Ik zou zeggen: gelukkig luistert ze nog wel elders mee. Ik hoop dat ze door een Bijbelgetrouwe prediking voor het eerst of opnieuw als een vermoeide, belaste, arme, zondige, ellendige vrouw aan de voeten van de Heere Jezus terecht komt. Je vriendin voelt zich wellicht verlaten, bedrogen of als een vod misbruikt en achtergelaten, dan heeft ze dringend balsem nodig, balsem van de Heere voor alle wonden. Zowel voor de nood van haar lichaam als ziel. Waar ze misschien wel in vele mensen om zich heen beschadigd voelt, dan is er echt maar Eén Die echt helpen kan. 

Het lijden en de dood is in deze wereld gekomen door Adams zondeval en wij met hem. Het is vreselijk wat sommige mensen mee moeten maken, nu heel concreet ook jouw vriendin. Dat kan diepe waarom-vragen geven. Duw deze vragen niet weg alsof ze er niet zijn of niet gesteld mogen worden. Pak de Bijbel er eens bij: Psalm 77. Misschien is er wel een gelegenheid om dit als vriendinnen samen te doen. Ga eerst met z’n tweeën op de knieën en zoek Gods aangezicht en vraag om het licht en de leiding van de Heilige Geest. In deze psalm zien we een man worstelen met de Heere. Hij laat heel eerlijk horen wat er in hem omgaat. Asaf begrijpt het niet en weigerde getroost te worden (vers 3). Hij wilde zich niet laten troosten, omdat het een aanvaarding zou betekenen wat God uit Zijn hand toeschikt. Recht tegen het ‘zelf’ in. Te midden van onze vragen: waarom Heere?

Toch bracht het hem niet van God áf maar naar God tóe. Die plaats is zo heilzaam, ook voor jouw vriendin. Wie moe, arm, schuldig en naakt naar Hem toegaat, zal niet leeg worden weggestuurd. Van Asaf lezen we niet dat zijn omstandigheden veranderen of dat al zijn vragen beantwoord zijn, wel lezen we de omwenteling in zijn denken: vers 13-20. Woorden als herstel, hoop, versterking en troost vatten deze verzen samen. Zo ligt in deze psalm voor allen die naast Asaf in de kuil zitten te huilen en te worstelen rijk onderwijs.

Verdriet en moeite wordt ons niet bespaard, ook de oprechte gelovigen niet. Juist wie in Christus geborgen is en door Hem is vrijgekocht, heeft wel een Adres. De Heere vraagt niet van ons of we Hem willen begrijpen, maar dat we Hem vertrouwen. Roep maar samen met de twee blinden uit Mattheüs 9:27 tot de Heere: “Gij Zone Davids, ontferm U onzer!” Dat gebed raakt het hart van de Heere Jezus, over Wie we in de evangeliën vaak lezen dat Hij met innerlijke ontferming was bewogen.  

Hoe moet je dan in God geloven na zo’n erge gebeurtenis? Met alle eerbied gaan we luisteren naar een gebed van de Heere Jezus: Mattheüs 26:39. “Mijn Vader, indien het mogelijk is, laat dezen drinkbeker van Mij voorbijgaan; doch niet gelijk Ik wil, maar gelijk Gij wilt.” God de Vader ziet hier Zijn lieve, lieve Zoon biddend smeken of deze drinkbeker (van de zonde, van het lijden) aan Hem voorbij mag gaan. Zou de Vader die smeekbede kunnen weigeren? Wij zouden misschien als mens zeggen van niet. Maar de Borg en Zaligmaker bad nog verder, Hij bad anders: “Niet Mijn wil, maar Uw wil geschiede.” Hij nam gehoorzaam en vrijwillig het hele Borgwerk op Zich. Hij deed dat voor Zijn Vader, Hij deed dat voor Zijn kinderen. Groot wonder van genade dat deze drinkbeker níet aan Hem voorbij is gegaan! Deze Man van smarten, verwierf in heel Zijn lijden, sterven en opstaan de zaligheid voor al degenen die in Hem (gaan) geloven. 

Hoe moet je dan in God geloven na zo’n erge gebeurtenis in het leven van jouw vriendin? Als je jezelf als een vod misbruikt voelt, bedrogen en verlaten, eenzaam en ellendig? Leg je met héél je leven, met zonde en schuld, met nood en gebrokenheid, bij deze Heiland neer. “Ik roep, HEER’, in angst tot U gevloden, ai, haast U tot mijn hulp en red; hoor naar de stem van mijn gebed, daar ik U aanroep in mijn noden” (Ps. 141:1, berijmd). Bid om de leiding van de Heilige Geest, zie op tot deze Medicijnmeester, vlucht tot Christus en stort heel je hart voor Hem uit. “Gij Zone Davids, ontferm U onzer!” Jezus: “Gelooft gij dat Ik dat doen kan?” De blinden: “Ja, Heere.” De Heere Jezus: “U geschiede naar uw geloof” (Mattheüs 27:27-31). 

Van harte wens en bid ik dat bovenstaande door de Heere wordt gebruikt om jou en je vriendin in alles te laten leiden door Zijn Woord en Geest. 

Met mooie groet,
A.J.C. van Gent

Ps. Voor het geschrevene over Psalm 77 heb ik gebruik gemaakt van het boek “Ik wist niet hoe moeilijk dit was!” van ds. A. T. Vergunst, pagina 109 (e.v.). Ik heb hieruit samenvattende opmerkingen gehaald, maar voor de volledige context, uitleg en toepassing verwijs ik naar het boek zelf.

Dit artikel is beantwoord door

A. J. C van Gent

• Geboortedatum:
  28-10-1990
• Kerkelijke gezindte:
  Gereformeerde Gemeenten
• Woon/standplaats:
  Heinenoord
• Status:
  Actief

16 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven