Vergeving van zonden komt tot alle hoorders (2)

In de vraagbeantwoording 'Vergeving van zonden komt tot alle hoorders' zegt ds. Van den Brink: “In de gereformeerde traditie kiezen de meeste theologen (beslist niet allen!) voor de tweede benadering: de woorden van vergeving worden alleen gericht aan de gelovigen.” Kunt u enkele namen noemen van bekende puriteinen of oudvaders die het ruimere standpunt van Luther deelden en de woorden van vergeving inderdaad tot alle mensen richten?

Beste vragensteller,

Dit punt hangt samen met de visie op de verzoening: is deze algemeen of is deze beperkt (particulier)? We moeten in dit geval uiteraard niet denken aan de remonstrantse versie van de algemene verzoening, maar aan de visie die onder Lutherse en protestantse theologen voorkomt. Voetius onderscheidde tenminste vier opvattingen die alle binnen de bandbreedte van de Dordtse Leerregels vallen. Eén daarvan is de algemene verzoening.

Aan welke theologen valt er te denken? Tijdens de Dordtse Synode werd de algemene verzoening voorgestaan door Sibrandus Lubbertus, de hoogleraar uit Franeker. Ook David Pareus verdedigde de algemene verzoening (hij was te oud om zelf naar de Dordtse Synode te komen, maar schreef wel een uitvoerige brief over de vijf artikelen van de remonstranten). Verder werd deze overtuiging voorgestaan door afgevaardigden uit Groot-Brittannië (John Davenant) en uit Bremen (Crocius). Een bekende voorstander was tevens de puritein John Preston. Verder valt te denken aan Edward Fisher, de schrijver van “The Marrow of Modern Divinity”, het boek dat later aanleiding heeft gegeven tot de “Marrow Controversy” waarbij Thomas Boston en de gebroeders Erskine bij betrokken waren. Nog weer later in de tijd komen we bisschop J. C. Ryle tegen, die eveneens een voorstander was van de algemene verzoening.

Het valt zelfs te verdedigen dat de Heidelbergse Catechismus ruimte geeft aan de algemene verzoening. In ieder geval heeft Pareus verdedigd dat Ursinus (net als hijzelf) de algemene verzoening verdedigde. Op zijn minst is het opvallend dat de Heidelbergse Catechismus in zondag 7 niet zegt dat alleen de uitverkorenen zalig worden, of alleen degenen voor wie Christus gestorven is, maar: “allen die in Hem geloven.” Dit is een verwoording die veel voorstanders van de algemene verzoening graag gebruikten: Christus stierf voor degenen die in Hem geloven. Ook in zondag 15 staat een veelzeggende uitdrukking: Christus heeft “de toorn van God tegen de zonde van het ganse menselijke geslacht gedragen.” Niet tegen de zonde van de  uitverkorenen alleen, maar van het gehele menselijke geslacht. De meest voor de hand liggende duiding hiervan is, dat deze formulering uitdrukking is van de algemene verzoening.
 
Voor de goede orde: ikzelf geef de voorkeur aan de particuliere verzoening. Maar tegelijk vind ik het heel belangrijk dat we de algemene verzoening niet als een dwaling of ketterij afschrijven. Als we de algemene verzoening een ketterij noemen, maken we van Luther een ketter en beweren we feitelijk dat hij met zijn evangelieboodschap de mensen voor eeuwig bedrogen heeft. 

Met hartelijke groet,
Ds. G. A. van den Brink