Tobbers en kleingelovigen

Beste ds. Van den Brink. Ik heb een vraag over datgene wat u antwoordt op de vragensteller van het onderwerp “Wedergeboorte geen wonder (2)”. U stelt daarin dat als iemand wedergeboren is hij ook automatisch gelooft. Als ik het goed begrijp is het geloof hier voor u gelijk aan een bewuste rechtvaardigmaking. In mijn kerk wordt vaak gezegd dat men het niet altijd zeker weet of men zalig is. Er gaan namelijk mensen met een “ingebeelde hel naar de hemel”, wordt er dan gesteld. Er wordt gezegd dat de wedergeboorte begint bij de ellendekennis, dan droefheid naar God, hongeren en dorsten enzovoort. Wel wordt er dan gezegd dat dat absoluut geen pleitgrond is, maar dat je altijd naar Christus toe moet voor de zekerheid van vergeving der zonden.

Maar in principe, denk ik dan, wordt er dus eigenlijk gezegd dat je buiten Christuskennis zalig kan worden, want ellendekennis is dan voldoende voor de zaligheid, maar men zal nooit de zekerheid ervaren. Pastoraal gezien snap ik dit standpunt en komt het volgens mij ook overeen met de nadere reformatoren en de Westminster Confessie. Maar uw standpunt is volgens mij voluit reformatorisch -en corrigeer me maar als het niet zo is- meent u dat de ellendekennis, of de verbrijzeling waar Zacharias Ursinus over spreekt, vooraf gaat aan de wedergeboorte: het verstand wordt verlicht. Geloof is er pas bij een bewuste rechtvaardigmaking. Volgens mij is dit ook in lijn met 2 Korinthe 5:17 en de desbetreffende kanttekeningen.

Het ding nu is dat het mij toeschijnt dat dit overeenkomt met een Paulusbekering. Men weet immers dadelijk dat men wedergeboren is, omdat men bewust gelooft. Hoe zit het dan met iemand die een Timotheüsbekering heeft meegemaakt? Diegene wist toch niet het moment dat hij wedergeboren was? En hoe gaat u pastoraal gezien om met tobbers en kleingelovigen?

Beste vragensteller,

Dank voor je vragen! Ik gebruik zelf nooit de term “bewuste rechtvaardiging”. Die woorden geven de indruk dat de rechtvaardiging de bevindelijke beleving is van een rechtszaak, inclusief beschuldiging, pleidooi en vrijspraak. Dit is pertinent onbijbels. Een bijbels beeld van de rechtvaardiging vind je in Markus 5. De bloedvloeiende vrouw kwam in geloof tot Jezus en werd genezen. Daarna roept Jezus haar bij zich om haar te vertellen dat ze rein is en dat haar geloof haar heeft behouden. Ze mag heengaan in vrede. Deze vrouw was zich bewust van haar geloof; vervolgens wordt haar de rechtvaardiging verkondigd. Zo moet dit ook in de prediking gebeuren (Heidelbergse Catechismus zondag 23 vraag en antwoord 59).

Geloof is er dus niet pas (zoals jij veronderstelt) bij de bewuste rechtvaardiging. Rechtvaardiging is er bij het bewuste geloof. En het ware geloof is nooit een onbewuste, onbekende daad (2 Tim. 1:12; Dordtse Leerregels III/IV, 13). Wij hebben geloofd opdat wij zouden gerechtvaardigd worden (Gal. 2:16). Dat woordje “opdat” laat zien dat geloven een doelgerichte, intentionele, weloverwogen handeling van vertrouwen op Christus is. Veel zogeheten bevindelijke prediking loopt stuk op Gal. 2:16. Als wij Christus niet hebben aangenomen, moeten we niet denken dat we wedergeboren zijn (Joh. 1:12-13; 1 Joh. 5:1). Wie de Zoon door het geloof heeft aangenomen, die heeft het leven (1 Joh. 5:12 met kanttekening).

Ik leg de tweedeling tussen Reformatie en Nadere Reformatie zeker niet op de manier die jij voorstelt. De theologische eenheid tussen beide is groot. 

Hoe ga ik pastoraal om met kleingelovigen? Ik zeg hun dat zij zo vaak zij de belofte van het Evangelie met waar geloof aannemen, zij vergeving van zonden hebben (Heidelbergse Catechismus zondag 31 vraag en antwoord 84). En tobbers die nog niet geloven of daarover in twijfel zijn, spoor ik aan om nu te geloven.

Mijn antwoord is kort, ik besef het. Binnenkort houd ik voor Geloofstoerusting zes lezingen over het aanbod van genade in de Dordtse Leerregels (zie onder). Graag verwijs ik je daarheen, want in die lezing vind je ongetwijfeld meer antwoorden op je vragen.

Met hartelijke groet,
Ds. G. A. van den Brink